29 Март, 2024
0.0239

Опасност од конкурентски девалвации

Објавено во: Колумни 07 Февруари, 2013

Добивај вести на Viber

Сигналите за заострување на меѓувалутните односи во светот се присутни од поодамна. Меѓутоа, најчесто се разгледуваат како проблеми меѓу одделни земји, иако во суштина тие се последица на неконзистентен меѓународен монетарен систем. Овие монетарни тензии посебно се изразени последниве неколку месеци. Во напорите да ги надминат или избегнат кризните состојби во националните економии и најразвиените земји во светот посегнаа по решенија кои, пред се‘, се инспирирани од остварувањето на сопствените интереси, независно од неповолните последици што тие ги имаат  врз економиите на другите земји. А тоа не е основа за меѓународна соработка, туку за конфронтации. Лесно беше кога се зборуваше само за судир  меѓу американскиот долар и кинескиот јуан. Под влијание на силните взаемни интереси од соработката меѓу двете држави, САД никојпат не ја именуваа Кина како „валутен манипулатор“, иако постојано се заканува дека ќе го направат тоа, доколку Кина не ја зголеми вредноста на националната валута, со цел да се дестимулира кинескиот извоз на американскиот пазар, односно да се поттикне извозот од страна на САД во Кина. Од кинеска страна, пак, никојпат не се призна дека вредноста на јуанот е потценета, а во меѓувреме, со соодветна политика на девизниот курс, јуанот апрецираше во изминатите години, задоволувајќи дел од интересите на САД. И кога можеше да се помисли дека опасностите од заострување на валутните односи меѓу најголемите економии во светот успешно се „канализираат“ начинот на излегување од кризата отвори нови жаришта. Печатењето на долари во САД со цел да се излезе од рецесијата доведе до голем прилив на долари во Бразил. Тоа доведе до јакнење на вредноста на реалот, а тоа придонесе да се намали конкурентската способност на извозниот дел од стопанството на земјата. Проблемите што ги предизвика таквата ситуација ги присили одговорните во Бразил да укажат на опасноста од започнување на  „валутна војна“ и да најават дека ќе преземат неопходни мерки за заштита на националната економија. А нема сомнение дека таквите мерки не се во согласност со политиката на либерлизација во односите со странство на одделните земји. Уште повеќе, тие предизвикуваат  и другите земји да преземаат такви мерки за да ги заштитат националните економии, а тоа води кон јакнење на протекционизмот, наспроти потребата за развој на мултилатералната соработка. Влијанието на печатењето на долари не се почувствува посериозно во односите со еврото, бидејќи и Европската централна банка  се приклони кон моделот на печатење на евра во надминувањето на должничката криза. На Американците им одговараше постепеното зголемување на вредноста на еврото во однос на доларот. Меѓутоа, се заострија односите меѓу одделни земји во еврозоната. За презадолжените земји, јасно е дека јакнењето на еврото ја влошува конкурентската способност на нивните стопанства и им изнудува поинтензивни приспособувања со примена на мерки на „внатрешна девалвација“ (намалување на плати, пензии и други трошоци) за да се поттикне извозната активност, а заузда увозот, со цел да се зголеми потенцијалот за сервисирање на долговите. Но, не се очекуваше дека и на францускиот претседател Оланд, односно на француското стопанство јакнењето на еврото може да му биде проблем. Тој побара контрола на валутниот курс, секако, во обид да се избегнат натамошни кастрења на потрошувачката во Франција и да се поттикнат извозните активности. Но, го отвори прашањето за преценетост односно потценетост на курсот на еврото од аспект на одделните национални економии во еврозоната и ја откри ранливоста на заедничката валута. За повеќето земји курсот на еврото е преценет, но за Германија, Ирска и Австрија тој не е преценет. Неизвесно е дали расплетот на спротивставените мислења ќе се случи  врз основа на пазарни принципи или врз политичка арбитража. Но, од тоа зависи идната позиција на еврото во меѓувалутните односи. Во секој случај, еврото поефтини и спрема доларот (иако е на едно повисоко ниво за последните 15 месеци) и спрема британската фунта и спрема јапонскиот јен. Моментално, малку е важно дали промените во интервалутните односи се  намерни или само последица на мерките кои имаа за цел да ги стимулираат економиите. Меѓутоа, тие се доволни за  да предизвикаат раздвижување кај политичарите и централните банкари во повеќе земји за преиспитување на односот кон курсот на националните валути. Особено остра најава направија Јапонците, приклонувајќи се кон полабава монетарна политика со цел да се надминат долгогодишните дефлаторни притисоци во економијата и да се депресира вредноста на јуанот, со цел да се спречи намалувањето на суфицитот во тековната сметка  да се претвори во дефицит. Ваквите намери „ги кренаа на нозе“ не само соседните земји туку и канцеларката Меркел. Сите се жалат на опасноста од брзо депресирање на јенот и најавуваат интервенции да ги ослабат нивните валути за да ја задржат  конкурентноста на нивните стопанства во однос на јапонското. Се‘ повеќе се шири интересот за конкурентски девалвации на националните валути. Но, тој не е неограничен. Кога сите земји би ги девалвирале своите валути за ист процент, би се поништил ефектот од девалвацијата. Сите би се нашле на почетни позиции. Апсурдноста на ваквата разврска само ја покажува потребата за создавање на нов меѓународен монетарен систем и нов светски поредок засновани врз унапредување на мултилатералноста, вклучувајќи и креирање на глобална валута. Само во такви услови може да се оневозможи националните проблеми да генерираат глобални, како што е сега случај, и тие да се решаваат со непазарни, интервентни мерки на одделни држави, на штета на другите. Мошне е веројатно дека надминување на валутните судири и натаму ќе се одвива преку  нивно времено стишување, а практиката на конкурентски девалвации ќе продолжи во согласност со интересот за одржување  на постојните и освојување на нови странски пазари, како основа за остварување на задоволителен одржлив развој. Тоа се покажа дека им е потребно и на поголем број на земји во еврозоната. За чудо, на Македонија не и‘ треба иако, со спроведувањето на мерки од внатрешна девалвација, веќе го допира дното на невработеност, сиромаштија, низок раст ....   Д-р Крсте Шајноски

Можеби ќе ве интересира

ЗА (НЕ)ПРИМЕНАТА НА ИЗМЕНИТЕ И ДОПОЛНУВАЊАТА НА ЗАКОНОТ ЗА ОБЛИГАЦИОНИ ОДНОСИ

ЗА (НЕ)ПРИМЕНАТА НА ИЗМЕНИТЕ И ДОПОЛНУВАЊАТА НА ЗАКОНОТ ЗА ОБЛИГАЦИОНИ ОДНОСИ

Кој го организираше терористичкиот акт во Русија?

Кој го организираше терористичкиот акт во Русија?

ИЗМЕНИТЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ОБЛИГАЦИОНИТЕ ОДНОСИ И ЗАШТИТАТА НА ДОВЕРИТЕЛИТЕ ИЛИ ДОЛЖНИЦИТЕ ИЛИ СОЦИЈАЛНИТЕ СЛУЧАИ?

ИЗМЕНИТЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ОБЛИГАЦИОНИТЕ ОДНОСИ И ЗАШТИТАТА НА ДОВЕРИТЕЛИТЕ ИЛИ ДОЛЖНИЦИТЕ ИЛИ СОЦИЈАЛНИТЕ СЛУЧАИ?