Молк! Никој да не го споменува Lehman

Добивај вести на Viber

Кога една банка ќе почне да се правда дека нема потреба од спасување, без разлика дали е здрава или не, веќе има проблем. Кога сепак акциите се во слободен пад до повеќегодишно дно и почнат јавно да ја споредуваат со Lehman Brothers, нема друг избор.

Во овој ќор-сокак се најде Deutsche Bank (DB) во последните месеци по „Brexit“ и особено откако доби закана да плати 14 милијарди долари (малку помалку од пазарната капитализација во моментот) парична казна во САД за нејзината улога во надуениот хипотекарен балон пред десет години. Практиката досега е финансиските институции да се договараат за доста мали суми од првично објавените, но и покрај тоа, стравувањата на инвеститорите ескалираа. И финансиските потреси во најголемата европска банка, со големина околу 60% од БДП на Германија, но со деривативни инструменти кои ги надминуваат за неколку пати оние на целата ЕУ, одеднаш од тема за експерти и конспиративни блогови стана водечка вест за мејнстрим медиумите. Дотолку што материјалот во Die Zeit во вторникот дека владата на Ангела Меркел подготвува план за поддршка на Deutsche Bank при потреба, предизвика бурни и категорични негирања и од двете вмешани страни. А откако во четвртокот Bloomberg соопшти дека хеџ фондови, кои тргуваат со деривати во DB, го повлекуваат слободниот кеш, падот продолжи и во Њујорк и акциите на банката загубија нови 6.6% од вредноста - нешто на што DB повторно реагира со уверување во финансиската стабилност. А при почетокот на трговијата денеска, цената беше за 8.7% надолу до нивоа под 10 евра.

Сенката на Lehman

Паралели со колапсот на американската инвестициска банка природно може да се направи, но и разликите не се малку. Прво, за разлика од Lehman, Deutsche Bank е комерцијална банка и како таква има пристап до ликвидноста на ЕЦБ, која неодамна се расфрла на долго и широко. Покрај тоа DB ја има зад себе и државната гаранција на депозитите, со што се намалува ризикот од панично бегство барем на широката база од ситни штедачи. Сепак и при практично нула камата на депозитите за нив нема и многу стимули за да бидат лојални, а и границата од 100 илјади евра од далеку не е доволна заштита, особено за корпоративните клиенти.

Самата банка исто од далеку не ги исцрпила своите опции. Засега основните стравови на инвеститорите се дека таа ќе прибегне кон зголемување на капиталот при рекордно ниските цени на акциите во последните повеќе од 30 години, што ќе го разводни нивниот дел. Во голема мера овие стравови се засилуваат и од новите правила во Европа, кои забрануваат државна помош, без акционерите и доверителите да запишале загуби. Во моментов банката изјавува 11,5% адекватност на капиталот од прв ред, што по различни проценки и дава можност за 4 до 6 милијарди долари загуба, пред да и треба свеж капитал. Исто така пред неа се и можностите за продажба на средства, запирање на каматни плаќања за одредени класи подреден долг и нови кратења, заедно со веќе објавените. Џон Крајан, кој го презеде кормилото на банката оваа година, веќе најави реорганизација, која ќе вклучува и ослободување на околу 15 илјади од над 100-те илјади вработени во целата група.

Друга клучна разлика е дека лекцијата од Lehman веќе постои. Тогаш таа беше оставена да потоне до одреден степен и свесно, со идејата да се демонстрира дека даночниот обврзник нема да ги презема загубите секогаш. Ефектите на целосно замрзнување на ликвидноста на пазарите не беа предвидени. Сега за сите е јасно дека Deutsche Bank е многу систематски поголема во размер и систематски поважна на глобално ниво. Нејзиниот колосален биланс од деривати прави невозможно да се предвиди кој, колку и на какви мистериозни патишта е изложен кон ризици од нејзиниот колапс, како и од залепената етикета од ММФ дека е најголемиот извор на системски ризик во финансискиот свет. Сето ова укажува дека ако ножотстигне до коска, најверојатно и централните банки, и политичарите нема да имаат тенденција да ги остават работите без борба.

Невозможната дилема на Меркел

Тоа сепак не значи дека решението ќе биде лесно. Пред германскиот канцелар стои комплицирано внатрешно, но и надворешно-политичкото жонглирање. На локалниот фронт, Меркел досега демонстрира цврстина дека за ново банкарско спасување не може да стане збор. Среде постојаното тресење на нејзините позиции и година пред парламентарните избори, ако и се наложи да земе спротивно решение, тоа може да ја чини нејзината политичка кариера.

На меѓународно ниво нејзината позиција е уште посложена. Досега од позиција на фискално конзервативен пуританец, Германија им диктираше на земјите од јужната периферија како да се справат со сопствените проблематични банки. Ако Берлин и Франкфурт се впуштат во спасувачки операции, особено такви, заобиколувајќи ги новите европски правила, тоа ќе го поткопа тотално тешко создадениот банкарски сојуз и ќе даде своевиден отворен пристап и на владите во Грција, Италија, Шпанија и Португалија при нов земјотрес да делуваат на ист начин. 

Меркел и германските претставници во ЕЦБ имаат и многу кревки и сложени односи со претседателот на институцијата, Марио Драги. Ако досега тие ги критикуваа необичните политики на негативни камати и печатење на пари (и ги обвинуваат за дел од проблемите на германските банки), при потреба од кризни мерки во DB тие може да треба да направат доста попусти. Дури и изјавите, кои во нормална ситуација би звучи комично, како таа на Булут, советникот на премиерот Ердоган, кој изјави дека Турција треба да размислат за суверен фонд преку кој ќе се здобијат со Deutsche Bank, сега за Берлин се тешки за контрирање - најмалку во позадина на нервозната ситуација околу бегалските бранови и улогата на Турција како тампон за нив.

Ако треба да бидеме искрени, глобалната поврзаност на DB и стравот од криза во стилот 2008-ма и даваат на Меркел и силни адути при евентуални преговори, иако таа едвај ќе биде воодушевена да ги искористи. А додека не и се наметне, корисен, или барем најмалку штетен, потег засега изгледа стратегијата на негирањето. Меѓутоа тоа не е без ризик - со секој нов пад на акциите на банката, прибирањето на капитал станува сѐ потешко за остварување и проголтување. И сѐ повеќе наслови за нов Lehman ќе се претвораат во пророштво кое само ќе се исполни.