Босна и Херцеговина - поделена земја среде Европа

Добивај вести на Viber

На 2 октомври 2016 година во Босна и Херцеговина се закажани избори за локални органи на власта. И тоа објаснува сѐ. Бидејќи во претежно населената со Срби „Република Српска“, економската и политичката ситуација е катастрофална, вели во својата анализа Бенјамин Парган од Дојче Веле.

Претседателот на овој етнос, Милорад Додик и неговата корумпирана и арогантна политичка клика, не можат да се пофалат со никакви успеси. Многу од неговите поданици живеат во ужасна сиромаштија, невработеноста е катастрофално висока, инфраструктурата е уништена и повеќето млади бегаат во странство. За да ги извади своите гласачи од безнадежна ситуација и да ги стави во борбен, ирационален-патриотски транс, Додик прибегнува до испробаните и омилени средства на сите популисти на Балканот. 

Прво создава впечаток за драматична закана, надвисната над сопствената нација. Потоа соседните народи се прогласени за предавници, што сеуште функционира беспрекорно на Балканот. И конечно на сцената се појавува најголемиот лидер како спасител на загрозената нација. Премногу избирачи на Балканот често подлегнуваат со задоволство на слични играчки и за неколку недели заборават за своето тажно секојдневие и безбројните корупциски афери на самопрогласениот спасител на нацијата. Овие механизми секогаш функционирале совршено во Босна и Херцеговина, исто како и кај другите етнички групи во земјата.

Тешка криза

Неизвесниот референдум во Република Српска може да се земе прифати како предизборна врева и лош театар, но пред се тој е, и останува, вонредно прекршување на уставот. Кои се резултатите од сенародниот референдум? 9 јануари останува „национален“ празник. Босанските Срби го слават на овој датум основањето на нивната република. За Босанците и Хрватите во Босна и Херцеговина, сепак, овој ден го обележува почетокот на босанската војна. Референдумот ја внесува и без тоа нестабилната земја во тешка криза и го загрозува патот на Босна и Херцеговина кон Европа. Самиот факт дека референдумот воопшто беше спроведен, е тежок пораз за владеењето на правото во Босна и Херцеговина, поддржана со толку многу финансиска помош од странство.

И правната држава не успеа да го спречи овој референдум. Уште поголем е поразот за т. н. меѓународна заедница и најмногу на високиот претставник на ЕУ во Босна и Херцеговина. Во моментов таа улога ја исполнува австрискиот дипломат Валентин Инцко. Во моментов тој е олицетворение на безуспешниот и несреќен протокторат, каков формално е Босна и Херцеговина.

Двојните структури се непотребни

Забранетиот од Уставниот суд и остро критикуван од ЕУ референдум, е уште еден доказ дека овие двојни структури меѓу локалните власти и меѓународните учесници не функционираат и на крајот се неефикасни и немоќни. Зашто ниту локалните политичари, ниту претставниците на протекторатот можат да го гарантираат владеењето на правото. И ова е можеби најважниот заклучок од референдумот. 

Босна и Херцеговина останува проблематичното дете во Југоисточна Европа, кое и во иднина ќе и создава големи грижи на ЕУ од гледна точка на Геостратешката положба. Неслучајно Милорад Додик обезбеди благослов на рускиот претседател за референдумот и со негова поддршка ги игнорира сите предупредувања од Брисел и Вашингтон. Малата Босна и Херцеговина секогаш била стратешка играчка во рацете на регионалните ривали Србија и Хрватска. Затоа е уште поважно во изострениот амбиент по референдумот најмногу Србија и нејзиниот силен премиер, Алексанъдр Вучиќ да покажат умереност и да дејствуваат конструктивно. 

Има уште многу работа за сите учесници. Бидејќи референдумот е чекор назад за целиот регион и доказ дека Западен Балкан може во секое време да ја зацврсти својата позиција на нестабилен и проблематичен двор на Европа, смета Парган.