БУГАРСКИ ДНЕВНИК: Странска интервенција од неочекуван правец ги смени македонските избори

Добивај вести на Viber

Косовскиот премиер Албин Курти беше неочекуваниот де факто учесник во изборната кампања, кој за прв пат собра сојуз на четири опозициски партии и го постави прашањето дали друга земја се меша во македонската политика на начин што го надминува досега тоа што се толерира. Резултатот од парламентарните избори на 8 мај може да покаже дека стравовите не се оправдани или дека се дури и надуени како дел од внатрешно-политичките борби, пишува бугарски „Дневник“ во својата репортажа од изборите во Македонија. Сепак, соговорниците на „Дневник“ во Северна Македонија стравуваат дека обидите на друга земја да влијае врз нивните избори ќе го зголемат ризикот од регионална нестабилност недалеку од границите на Бугарија.

Демократската унија за интеграција (ДУИ) доминира во македонската политика две децении, по конфликтот меѓу Ослободителната национална армија кој заврши со Охридскиот рамковен договор во 2001 година. На чело со Али Ахмети, кој ја основаше ОНА, ДУИ стана монопол во етничкиот албански блок, кој денес сочинува 29 отсто од населението. Со јасна евроатланска ориентација, ДУИ во регионот се доживува како прозападна сила која е на власт од почетокот на векот и ја обликуваше македонската политика, со прекин од 2006-2008 година.

Критичарите во земјава ја обвинуваат за корупција и клиентелизам (што не им е непознато на партиите во земјава и што ДУИ го отфрла). Нејзините критичари во албанскиот блок ја критикуваат дека работи во согласност со руските и српските интереси, што го демантира и ДУИ, посочувајќи на нејзиното неотповикливо позиционирање во таборот на ЕУ и САД. Противниците на ДУИ во албанскиот блок со години се поделени и додека на последните избори во 2020 година се доближија до ДУИ, не успеаја да победат. Изминатите неколку месеци на неочекуван начин им дадоа нова надеж.

Во декември три албански партии (Беса, Алтернатива и Демократско движење) објавија заеднички листи за 8 мај. Во различни периоди тие биле на власт, а лидерот на една партија беше потпретседател на ДУИ. Сега можеа да се обединат против неа. Тие не се сами: Беким Чоку, назначен во април за советник за надворешна политика на Курти, исто така се приклучи на процесот. Од јануари оваа опозиција сè уште беше позната како ЛЕН – „Движење за европска иднина“. Денес, новиот акроним, ВЛЕН, „Вреди“ е резултат на пристапувањето на Чоку.

Џелал Незири, директор на истражувачкиот центар Балкански институт за медиуми и демократија, се осврнува на движењето на Курти. Самиот Чоку го нарече Самоопределување „четврт столб“ отворен за „сите граѓани“ кои се подготвени да се променат.

„Обединувањето на албанските партии е пред сѐ на барање на Албанците во Македонија да бидат заедно. Најголемите проблеми ги надминавме сами“, вели во разговор  Африм Гаши, лидер на Алтернатива и една од петте клучни фигури. Џелал Незири не се согласува.

„Ниту ЛЕН немаше да го има“, вели тој за „Дневник“. „Немаше што да ги обедини, тие се разделија на многу непријателски начин. Само авторитетот на Курти можеше да ги обедини во една коалиција. Без Курти тоа немаше да се случи“, вели Незири.

По средбата со Курти во Приштина, во текот на летото на ЛЕН се приклучи и Арбен Таравари, градоначалник на Гостивар и лидер на Алијансата за Албанците, кој накратко беше дел од владата. Партијата се подели поради неговата одлука. Два месеци подоцна, двајца косовски пратеници од Самоопределување беа со него на ифтар.

„Косовските Албанци се повеќе поврзани лично и културно со Македонците отколку оние во Албанија: Тие се друг менталитет. Секој ден одиме еден кај друг. Курти се смета за симбол на промени во 20-годишното владеење на една постара политичка структура. Поддршката овде е од луѓе кои сакаат промени и овде и реципроцитет на нашата врска“, вели Африм Гаши, лидер на Алтернатива.

Во Скопје во јануари, Курти негираше дека се меша во Северна Македонија, иако членовите на неговата инаку нерегистрирана партија беа на списоците. За време на престојот на регионална средба тој не се сретна ниту со Ахмети, ниту со тогашниот премиер Димитар Ковачевски, кој пред извесно време инсистираше да објасни како точно Самоопределување ќе учествува на изборите.

Но, „Дневник“ дознава дека барем дел од СДСМ нема проблем со активностите на Курти, бидејќи тој е во контакт со партијата, уверувајќи дека гласовите на ВЛЕН во вториот круг ќе одат кај актуелниот претседател (и кандидат за нов мандат) Стево Пендаровски (по првиот круг ВЛЕН не го потврдува ова). Самиот Пендаровски коментираше со зборовите: „Поддршката од Курти за луѓе кои се македонски државјани не е спорна“.