ММФ ПРЕДЛАГА НОВИНИ ВО ФИСКАЛНОТО УПРАВУВАЊЕ НА ЕУ, повеќегодишни ограничувања на трошоците и формирање независен Европски фискален совет

Добивај вести на Viber

Со оглед на централната улога на фискалната политика во справувањето со неодамнешните кризи и идните предизвици, повикот за реформирање на фискалното управување во Европа одекнува како никогаш досега. Фискалната политика обезбедува суштинска поддршка кога домаќинствата и фирмите се погодени од големи шокови, како што е пандемијата, или кога монетарната политика е ограничена. Сепак, тоа бара здрави јавни финансии. Високиот долг и зголемените каматни стапки им отежнуваат на владите да се справат со повеќекратните приоритети на денешницата, вклучително и справувањето со екстремните зголемувања на трошоците за живот и справувањето со климатската вонредна состојба.

Ова е воведот од анализата на директорот на одделот за фискалнаи прашања при Меѓународниот монетарен фонд, Витор Гаспар, заедно со колегите од европскиот оддел Алфред Камер и шефицата за стратегии, политика и проверки Џејла Пазарбисиоглу.

- На Европската унија и требаат обновени фискални правила кои имаат флексибилност за храбри и брзи политики кога е потребно, но без да ја загрозат одржливоста на јавните финансии. Од клучно значење е да се избегнат должнички кризи кои би можеле да имаат големи дестабилизирачки ефекти и да ја изложат на ризик самата ЕУ. Ова ќе бара изградба на поголеми фискални бафери во нормални времиња - истакнуваат авторите на анализата.

Затоа ММФ предлага реформи во фискалната рамка на ЕУ кои ќе помогнат во управувањето со политички предизвици.

- Ремонтот треба да биде економски здрав и политички прифатлив, врз основа на лекциите од неколкуте минати обиди за подобрување на фискалните правила. Од клучно значење ќе биде да се балансира почитувањето на суверенитетот на националните фискални политики и истовремено да се зајакнат стимулациите за усвојување здрави политики за ЕУ - се потенцира во анализата. 

Предлогот се фокусира на три столба: обновување на нумеричките фискални правила за експлицитно да се земат предвид фискалните ризици со кои се соочуваат земјите, додека имаат јасна среднорочна ориентација; зајакнување на националните фискални институции за подобрување на домашната дебата и сопственоста на политиките; и создавање фонд на ЕУ за да им се помогне на земјите подобро да управуваат со економските падови и да обезбедат основни јавни добра.

Авторите додаваат дека и постојните правила постигнаа одреден успех, особено со зголемување на јавната свест дека фискалните дефицити треба да бидат под 3 проценти од бруто домашниот производ, со што се зголемува одговорноста на владата. Но, тие не спречија непожелно зголемување на јавниот долг и ризиците за фискалната одржливост кај некои членки.

- Како што видовме со европската должничка криза, овие ризици ја загрозуваа стабилноста на монетарната унија во минатото и продолжуваат да создаваат ранливости денес. Ова е и покрај бројните напори да се усовршат нумеричките правила и да се зајакне централниот надзор низ годините. До одреден степен, слабите национални институции, политичките притисоци и големите негативни шокови доведоа до слаба усогласеност. Во комбинација со дизајнерските ограничувања на рамката, која поставува горни граници на дефицитите во лоши времиња без да обезбеди доволно стимуланси за градење бафери во добри времиња, ова доведе до зголемување на фискалната нерамнотежа. Рамката, исто така, се покажа лошо во стабилизирањето на производството и нема алатки за обезбедување на заеднички јавни добра за земјите-членки - посочуваат од ММФ.

Како одговор на пандемијата, во март 2020 година, Европската комисија ја активираше општата клаузула за бегство - која дозволува привремено отстапување од фискалните правила на ЕУ - овозможувајќи им на земјите-членки да одговорат посилно и пофлексибилно. Но, зголемувањето на дефицитите ги турна нивоата на долгот уште подалеку над референтната вредност на Договорот од Мастрихт од 60 отсто од БДП во многу земји, што претставува дополнителни предизвици во транзицијата назад кон постојните правила.

ММФ со предлог од три меѓусебно поврзани столбови

Фискални правила на ниво на ЕУ засновани на ризик: додека остануваат сегашните референтни вредности на дефицит од 3 проценти и 60 проценти на долгот, брзината и амбицијата на фискалните прилагодувања би биле поврзани со степенот на фискални ризици. Тие се идентификувани со анализа на одржливоста на долгот користејќи заедничка методологија, развиена од нов и независен Европски фискален совет, или ЕФЦ, во консултација со други клучни засегнати страни. Земјите со поголеми фискални ризици ќе треба да се приближат кон нула или позитивно севкупно фискално салдо во следните три до пет години. Земјите со пониски фискални ризици и долг под 60 проценти би имале поголема флексибилност, но сепак треба да ги земат предвид ризиците во нивните планови. Рамката би го поттикнала создавањето на фискални бафери што овозможува значителна флексибилност за да се одговори на негативни шокови и да се води контрациклична политика.

Зајакнати национални фискални институции: Сите земји на ЕУ ќе треба да донесат среднорочни фискални рамки и да постават повеќегодишни ограничувања на трошоците во согласност со нивното севкупно сидро за рамнотежа во текот на тој период. Независните национални фискални совети би одиграле посилна улога за зајакнување на контролите и рамнотежата на ниво на земја, вклучително и правење или одобрување на макроекономски проекции, проценка на фискалните ризици и обезбедување на конзистентност на горните расходи и фискалните планови. Европската комисија ќе продолжи да ја игра својата клучна надзорна улога, а ЕФЦ ќе служи како централен јазол за мрежата на национални фискални совети, помагајќи да се промовираат добри практики и да се обезбеди независен глас и за ризиците од долгот и за извршувањето на рамката.

Добро дизајниран фискален капацитет на ЕУ: ова би се воспоставило за да се постигнат две клучни улоги: подобрување на макроекономската стабилизација, особено кога монетарната политика работи на ефективната долна граница и овозможување на обезбедување на заеднички јавни добра на ниво на ЕУ, како што е климата промени и инфраструктура за енергетска безбедност. Испораката на истите стана поитна поради зелената транзиција и заедничките безбедносни грижи. Наменскиот инвестициски фонд за климата е важен дел од предлогот.

Предлогот треба да се гледа како пакет на меѓусебно поврзани елементи за промовирање на ефективна реформа. Тоа бара взаемно зајакнување на односите помеѓу правилата на ЕУ и националната имплементација, особено поголема домашна сопственост на правилата и подобро усогласување меѓу рамките на земјата и правилата на ЕУ. Првото може да се постигне само со балансирање на потребите на земјите-членки со нивна заштита од негативни прелевања од другите делови на унијата. Ова го аргументира пристапот заснован на ризик - првиот столб од предлогот на ММФ. Последново бара посилна улога за нашиот втор столб: значително надградени национални рамки - вклучително и зајакнување на капацитетот и мандатите на независните фискални институции.

- Во услови на извонредна економска несигурност и претстојни фискални предизвици, реформата на фискалната рамка на ЕУ не може да чека. Натамошните одложувања би ги принудиле земјите да се вратат на старите правила со сите нивни проблеми. Не треба да се троши шансата - потенцираат аналитичарите на ММФ.