КРАЈ НА ЕВРОПСКИОТ ЕЛ ДОРАДО? Мислеа дека се заштитени од царините на Трамп, но добија најмногу: Пристигна одговорот!

Добивај вести на Viber

Агресивниот говор на американскиот потпретседател Џеј Д Венс, додека европските лидери најмногу изразуваа вознемиреност и неодобрување, швајцарската претседателка и министерка за финансии Карин Келер-Саттер, членка на Либералната партија и, според Фајненшл тајмс, една од најмоќните жени во светот, одлучи да го брани говорот на Венс, опишувајќи го како „либерален говор - во многу швајцарска смисла“.

Ова веројатно беше обид да се реинтерпретира агресивната американска реторика низ призмата на швајцарскиот политички јазик, во кој „либералното“ подразбира економски рационализам, институционална умереност и потрага по компромис. Со други зборови, швајцарскиот претседател се обиде да ги смири тензиите толкувајќи го говорот на Венс не како закана, туку како израз на слободарски и пазарни вредности - иако содржината на говорот беше сè само не умерена. Ова е класичен дипломатски маневар со кој Швајцарија како традиционално неутрална земја се обидува да остане на дистанца и да не замерува на ниту една страна.!

Освен унгарскиот претседател Виктор Орбан, Келер-Саттер беше единствениот европски лидер кој јавно не ги критикуваше зборовите на Венс, што го постави прашањето: дали таа можеби сакаше да обезбеди поповолен третман за Швајцарија кога ќе стапат на сила тарифите?

Ако тоа беше стратегијата, таа се покажа неуспешна.

Швајцарија претрпе сериозен трговски удар на 2 април: Администрацијата на Трамп воведе тарифна стапка од 32 проценти - речиси на исто ниво со оние наметнати на Кина (34 проценти). Царините кон Европската унија се значително пониски (20 проценти), а особено ги фрустрира фактот што европските земји кои не се членки на ЕУ, како што се Обединетото Кралство и Норвешка, поминаа со царини од само 10 проценти.

Како што пишува Ле Монд, швајцарските политичари не ни размислувале за ова сценарио. Швајцарија негува блиски односи со Вашингтон со децении, често подлабоки од оние со Брисел. На пример, во 2021 година, Швајцарија, по она што Ле Монд ги нарекува „пријателски“ убедувања од тогашниот американски претседател Џо Бајден, избра да купи американски борбени авиони Ф-35 наместо француски Рафал.

До неодамна, Швајцарците веруваа дека ќе бидат заштитени од американските царини - не само поради политичките врски, туку и поради силните економски интереси.

Швајцарија е шестиот најголем странски инвеститор во САД, со вкупни инвестиции од 350 милијарди франци (околу 371 милијарди евра), додека швајцарските компании во Америка обезбедуваат речиси половина милион работни места. Покрај тоа, САД се главниот извозен пазар на Швајцарија (18,6 отсто од вкупниот извоз), пред Германија (14,7 отсто). Само во 2024 година, САД имаа трговски дефицит од 38,5 милијарди долари со Швајцарија. За многу швајцарски извозници, американскиот пазар со години е стабилен и профитабилен Ел Дорадо.

Но, на 10 март, без претходно предупредување, Швајцарија беше ставена на американската листа на земји со „нефер трговски практики“. Берн потоа ја испрати државната секретарка за економски прашања Хелен Будлигер Артиеда во Вашингтон. Според извори на кои се повикува Ле Монд, нејзината средба со шефот на канцеларијата на американскиот трговски претставник била само „на помладо ниво, без никаква реална можност за влијание“.

Тивко отпор без ескалација

Секторите кои се најмногу погодени од оваа тарифна одлука се швајцарската индустрија за часовници (4,4 милијарди франци извоз во САД) и прецизни инструменти (3,8 милијарди). Фармацевтската индустрија, која предничи со 31 милијарда франци извоз, засега не е засегната, но не може да се исклучи можноста таа да биде вклучена во идните мерки.

Берн не прибегна кон контрамерки, а очигледно и нема.

„Разочарани сме, но ескалацијата не е во интерес на Швајцарија“, рече Келер-Сатер.

Во согласност со својата долга традиција на неутралност, Швајцарија уште еднаш се одлучи за преговарачка стратегија.

Што би можела да понуди Швајцарија?

Според информациите со кои располага Ле Монд, се разгледуваат одредени отстапки за Вашингтон - на пример, укинување на нетарифните бариери како што е мораториумот на генетскиот инженеринг (во моментов е дозволен само за истражувачки цели), како и таканаречениот „Закон на Нетфликс“ кој бара услугите за стриминг да инвестираат 4 отсто од својот приход во домашниот аудиовизуелен сектор. Се разгледува и можноста за намалување на царините за производите кои се поважни за американската отколку за швајцарската страна - како говедско месо или портокали.

Се разгледуваат и намалувања на државните трошоци за социјални програми (на пример, субвенции, социјални бенефиции, јавни услуги), со цел да се избегне зголемување на даноците или други давачки за компаниите веќе погодени од тарифите. Со други зборови, тоа е класичен про-пазарен аргумент: ако владата ги намали трошоците, нема да мора да ги „приклучува дупките“ со зголемување на даноците на економијата. Во швајцарски контекст, ова секако значи обид да се заштити извозниот сектор од дополнителни трошоци во нова, понеповолна трговска ситуација за нив.