Производство на зеленчук во Македонија
Објавено во: Колумни 31 Август, 2018
Вкупни површини
Познато е дека Македонија има релативно поволни климатски услови особено во регионот на течението на Вардар, како и сите јужни подрачја каде се чувствува влијанието на медитеранската клима, за успешно одгледување на бројни зеленчуци со висок квалитет, бидејќи повеќето услови тоа го овозможуваат. Зеленчукот има важно место во извозот од Македонија, а особено е важно неговото место во производство на високи вредни нутритивни производи со релативно ниска цена. Во градинарството работат вредни земјоделци со искуство.
Таб. Движење на површините со зеленчук во ха
Вид зеленчук |
1991 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
Компир |
12790 |
13224 |
13477 |
13178 |
13360 |
13279 |
Грав чист посев |
5934 |
4748 |
4608 |
4834 |
4769 |
4887 |
Зелка и кељ |
3604 |
3734 |
4491 |
4367 |
4815 |
4597 |
Зелка доцна |
652 |
1070 |
1288 |
1504 |
1300 |
1198 |
Домати |
8010 |
5640 |
5478 |
5746 |
5657 |
5609 |
Пиперки |
9069 |
9626 |
8511 |
8528 |
8622 |
8766 |
Лук |
1361 |
936 |
928 |
956 |
980 |
978 |
Кромид |
4354 |
3527 |
3499 |
3588 |
3608 |
3584 |
Бостан |
1206 |
5692 |
5598 |
5740 |
5562 |
5506 |
Леќа |
262 |
74 |
82 |
80 |
84 |
84 |
Компир и меѓупосев |
379 |
206 |
219 |
192 |
224 |
281 |
Грав меѓупосев |
15459 |
9080 |
8895 |
9791 |
8795 |
8663 |
Вкупно |
46980 |
47271 |
47960 |
48521 |
48751 |
48489 |
1.Површините меѓу посев не влегуваат во вкупно
Во статистичкиот годишник на РМ се регистрирани (по традиција) дванаесет градинарски култури (односно 10 без меѓупосев). Се знае дека тоа не е вкупниот број на зеленчук што се одгледуваат во Македонија, но се најважните, зафаќаат околу 48,000 ха, додека градинарството како дел од ораница и бавча според С.Г. се регистрира: во 1991 година со 61 илјада ха, а од 2012 до 2016 се движи околу 52 илјади ха.
Каj споредбата на движењето на површините по култури од последните пет години (таб.1) со 1991 година, се забележуваат интересни отстапувања. Пораст на површините под компир, зелка, кељ, бостан, но сериозно опаѓање на површини со домати и пиперки, лук и кромид. Меѓутоа вкупниот обем на површините кај овие 10 култури е зголемен за над 2000 ха во однос на 1991 година.
Таб. 2 Вкупно производство на зеленчук
Вид производи |
Ед. мерка |
1991 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
Компир |
000 тони |
113,6 |
168,9 |
189,6 |
198,9 |
189,4 |
197,1 |
Грав чист пос. |
000 тони |
5,7 |
5,1 |
5,1 |
6,2 |
5,6 |
6,3 |
Зелка и кељ |
000 тони |
50,00 |
94,2 |
119,7 |
115,5 |
144,9 |
139,9 |
Зелка доцна |
000 тони |
11,3 |
34,3 |
37,8 |
48,5 |
48,9 |
45,4 |
Домати |
000 тони |
169,2 |
145,8 |
131,0 |
160,5 |
173,4 |
162,0 |
Пиперки |
000 тони |
114,4 |
166,2 |
152,2 |
175,9 |
189,1 |
181,9 |
Лук |
000 тони |
3,4 |
4,1 |
4,1 |
4,3 |
4,2 |
4,2 |
Кромид |
000 тони |
34,0 |
43,7 |
50,8 |
60,0 |
59,5 |
60,9 |
Бостан |
000 тони |
152,1 |
127,6 |
128,4 |
136,7 |
131,0 |
139,7 |
Леќа |
000 тони |
157 |
77 |
77 |
98 |
68 |
110 |
Компир меѓу. |
000 тони |
2,1 |
1,1 |
1,3 |
0,7 |
1,0 |
1,4 |
Грав меѓупос. |
000 тони |
10,0 |
5,9 |
6,2 |
7,2 |
7,8 |
6,7 |
Вкупно |
000 тони |
668,9 |
796,9 |
826,3 |
914,5 |
955,2 |
945,2 |
Принос |
Тони по ха |
14,24 |
16,90 |
17,22 |
18,85 |
19,59 |
19,49 |
Вкупна продукција
Вкупното производство на градинарските култури во споредба со 1991 година како и движењето во последните години (таб.2) покажува воглавно зголемување со исклучок кај бостанот и меѓупосевите. Најважните култури (компир, зелка, домати и пиперки) во однос на 1991 година се со зголемено производство од 159,0% до 279,0%. И покрај тоа што често не се собира вкупната продукција на земјоделски производи, ние тоа го направивме, бидејќи кај доминантните култури (со најголемо вкупно производство) не е сериозна разликата во однос на специфичната тежина, но збирот дава можност за објективна споредба на вкупната продукција на зеленчук (од овие 10 култури), а се открива и позитивна тенденција на пораст (таб.2).
Бидејќи разликите по вкупна површина не се големи (таб.1) зголеменото вкупно производство е резултат на зголемени приноси по единица капацитет, како резултат на поприносни семиња унапредување на технологијата на производството, што е изразено со повисоки просечни приноси во соредба со 1991 година, но и во периодот од 2012 до 2016 година приносите се зголемувале (таб.2). Споредбата на највисокиот принос постигнат во 2015 година (близу 20 тона/ха) со тој од 1991 година покажува разлика од 5,35 тона по ха што не е за потценување, меѓутоа бидејќи се работи за продукција на култури кои можат да постигнат принос и над 40 тона по ха, во такво светло ако го набљудуваме овој среден принос не треба да сме задоволни.
Наскоро ќе ги прикажеме приносите по еден ха нивските и градинарските култури.
Проф.Д-р.Борис Анакиев