СЕ ИМА СВОЈА “ЦЕНА“: Сега нововработени, утре без работа?

“Спонозираните вработувања“ од државата ги плаќаат сите данчни обврзници.

Овие вработувања формално ја намалуваат невработеноста, но во позадина

отвораат серија на прашања: колку буџетот е во кондиција да ги алиментира овој

вид на вработувања, дали концептот се потпира на популистичка политика или

економски законитости, колку се нарушуваат пазарните усови и на крајот – дали

спонзорираните вработувања се одржливи.

Стимулации на грб на даночни обврзници ..

Податокот на Светска банка дека само 11 отсто од новоотворените работни места

се целосно финаирани од приватниот сектор а останатите 89 проценти од

државата, во јавноста отвори бројни дилеми. Според дел од економистите, клучно

еколку овој модел кој треба да ја зголеми вработеноста, односно, да ја намали

невработеноста е одржив.

“Социјалните придонеси за новите вработувања го оптоваруваат Буџетот на краток

и среден рок и влијаат на зголемување на дефицитот, но истовремено даваат

шанса на голем број невработени кои под пазарни услови не би нашле работа. Во

праксата се воочени и злоупотреби на мерките, во смисла одјавување од работен

однос за кој работникот плаќа јавни давачки во полн износ и потоа пријавување со

некоја од мерките за фискално стимулирање. Заради засилување на претставата

дека мерките се многу успешни, надлежните не се однесуваа доволно

конзервативно кон исполнувањето на сите барани услови од Законот за

вработување и осигурување во случај на невработеност“, вели аналитичарот

Павле Гацов кој смета дека овие мерки сепак имаат “цена“.

“Овие стимулативни мерки паѓаат на грб на даночните обврзници, сегашни и идни,

за сметка на заштитување на актуелниот профит на компаниите-работодавачи.

Нововработените лица треба да се стекнат со пензија после 30,40 годни, без

притоа во првите три, односно пет години да алиментирале за тековните пензии.

Сепак ако мерката како ефект влијае врз зголемување на бројот на вработените

после истекувањето на привилегираниот фискален период истата ќе овозможи

автономно полнење на буџетите на сите фондовите за социјално осигурување.

Ова се однесува и на буџетот после исекувањето на периодот од 3 години за

лицата што се вработени со ослободување по овој основ“ - вели економистот

Гацов.

Државната помош – популизам или економска оправданост?

Државната помош што по различни основи Владата ја доделува на странските

инвеститори преку дискрециони договори, според домашните бизнисмни создаде

текстилната индустрија укажаа на нееднаквиот третман на државата кон нив и

побараа да им обезбеди еднаков третман како што имаат странските компании во

поглед на субвенциите за вработување од проектот „Mакедонија вработува 2“.

Од здружението велат дека странските работодавци за поголема плата од илјада

денари ги преземаат веќе обучените работници од домашните текстилни фабрики

без да вложат денар во нивната обука и понатамошно остручување. Текстилната

индустрија во земјава веќе со години наназад зема и најмали плати а бројот на

вработени во текстилната индустрија се движи меѓу 35 и 36 илјади. Нивната

просечна плата се движи до 13.00 денари.

Во концептот на субвениционирање на платите на нововработените во фабрикте

во ТИРЗ според дел од економистите, не само што отсуствува транспарентност,

туку и економска оправданост врз основа на пазарни услови.

“Заради привлекување на странските директни инвестиции битно се нарушија

условите за стопанисување меѓу домашните и странските инвеститори. Се

создадоа речиси паралелни економии. Ниту цените ниту курсот, поради разликите

во цената на трудот, не се единствени критериуми и сигнали за пазарно

однесување на сите стопански субјекти во земјата. На корисниците на субвенции

им се овозможува да остваруваат или високи екстра профити или да опстојуваат

на пазарот со државна помош, а тие кои не користат можат и да пропаднат,

бидејќи ја губат ценовната конкурентност во однос на субвенционираните“, вели

економистот Шајноски.

Колку се одржливи новоотворените работни места?

Државните стиумлации за нови работни места беа нотирани и во последниот

објавен изјвештај на Светска Банка, што предизвика дебата во експертските

кругови.

“Може да се види дека практично 89 проценти од новокреираните работни места

се со фискален стимул. Со оглед на тоа што имате работни места што се

креираат, каде што работодавецот е ослободен плаќање на социјални придонеси и

слични давачки. Така што ова од друга страна создава притисоци на среден рок,

туку пред се мисли на притисоци врз Фондот за ПИОМ”, изјави недоамна Бојан

Шимов аналитичар од Светска банка.

Со сегашните стапки на економски раст, вака отворените работни места, според

дел од економисите, нема да бидат одржливи.