Се ближи крајот на ерата на евтини авионски билети во Европа: Зелената транзиција „удри“ на авиокомпаниите

Добивај вести на Viber

На ерата на евтини авионски патувања во Европа можеби и дојде крајот, пред се благодарение на еколошката политика на ЕУ, која добива се поголемо значење со воведувањето на новите регулативи. Иако ова е добра вест кога станува збор за ублажување на ефектите од климатските промени, луѓето со ниски и средни приходи кои некогаш патувале во Европа или повеќе нема да можат, или ќе го прават тоа поретко.

Токму ова е главниот заклучок до кој дошле аналитичарите на воздухопловниот пазар, земајќи го предвид влијанието на промените во европското законодавство за животна средина кога станува збор за воздушниот сообраќај, како и проценетата цена на зелените горива.

Цените на авионските билети за летовите во рамките на ЕУ веќе се зголемени за 20 до 30 отсто во 2023 година, во споредба со ерата пред пандемијата, објави Financial Times минатата година. Главните причини се секако високата побарувачка на потрошувачите, зголемените трошоци за гориво и прекините во синџирите на снабдување.

Сепак, аналитичарите проценуваат дека во наредните години се очекуваат натамошни поскапувања како резултат на „коктелот“ од мерките вклучени во европската стратегија Fit For 55.

Што е Fit for 55?

Fit for 55 е пакет на Европската унија дизајниран да ги намали емисиите на стакленички гасови во ЕУ за 55 проценти до 2030 година. Тоа е дел од синдикалната стратегија на Европскиот зелен договор, кој за прв пат беше претставен во декември 2019 година.

Сепак, една од најважните е реформата на системот за тргување со емисии (EU ETS), односно шемата за намалување на емисиите на стакленички гасови во индустрискиот сектор на економски ефикасен начин, на која и припаѓа воздухопловната индустрија од 2012 година.

Како и целата индустрија, авијацијата досега има корист од бесплатни дозволи за емисија. Но, според реформата на EU ETS, бесплатните надоместоци ќе бидат постепено укинати меѓу 2024 и 2026 година. Системот предвидува авиокомпании да купуваат поместувања на јаглеродот за секој метрички тон јаглерод диоксид што го испуштаат во атмосферата. Правилата важат за летови кои потекнуваат и завршуваат во Европската економска област (ЕЕА), Велика Британија и Швајцарија.

Бесплатните надоместоци ќе важат само за компаниите кои користат помалку загадувачки горива, но тие се поскапи од традиционалните.

„Биогените одржливи горива за воздухопловство (SAF) во моментов чинат приближно три до пет пати повеќе од фосилниот керозин, додека енергетските горива (PtL) се предвидува да бидат до десет пати поскапи“, нагласува авиокомпанијата Луфтханза во своето ново „Да за Европа“, кампања која започна во пресрет на европските избори.

Дополнително, институциите на ЕУ, исто така, работат на ревизија на Директивата за оданочување (ЕТД). До денес, и керозинот што го користат авионите и мазутот што го користи транспортната индустрија беа ослободени од оданочување. Како дел од пакетот мерки Fit For 55, Европската комисија предложи ажурирање на директивата со која се предвидува укинување на споменатите исклучоци.

Според Airlines for Europe (A4E), најголемата асоцијација на авиокомпании во ЕУ, „многу од Fit for 55 предлозите ќе имаат значително влијание врз работењето на авиокомпаниите, финансиското одлучување и основата на трошоците“.

По приоритет, најважни ставки за A4E се Директивата за реформа на системот за тргување со емисии (EU ETS) за воздухопловство, но и предлозите за имплементација на шемата за намалување на емисиите на јаглерод диоксид во меѓународната авијација (CORSIA) основана од Меѓународната организација за цивилно воздухопловство (ICAO).

Додека EU ETS се применува на сите емисии во релевантната географска област, CORSIA се однесува само на растот на емисиите во споредба со параметрите од 2021 година. Додека CORSIA е „неутрална“ шема, EU ETS е систем за ограничување и трговија, кој ги претставува методите за поставување и ограничување на емисиите, така што процедурите за доделување дозволи се инхерентно различни.

„Недостатокот на јасност околу присуството на ЕУ ETS заедно со шемата CORSIA треба да се реши, особено во однос на меѓународните летови во рамките на ЕЕА кои, како што стојат работите, се предмет на двете шеми. Според Анекс 16, ова прашање е јасно - сите земји на ЕУ се согласија да се приклучат на шемата CORSIA од нејзиното основање (2016 година), која ги регулира сите меѓународни линии меѓу земјите учеснички, стои во соопштението на официјалната веб-страница и се додава:

„Многу меѓународни летови кои моментално се опфатени со EU ETS, исто така, ќе спаѓаат во шемата CORSIA. Затоа, опсегот на примена на EU ETS во авијацијата треба да биде многу јасно дефиниран во иднина, бидејќи истиот јаглероден отпечаток не треба да се смета во повеќе шеми“, се додава.

14 пати повеќе од цената

Како што проценува релевантниот извештај на A4E „Европскиот зелен договор и пакетот Fit For 55“, врз основа на ценовните проекции и претпоставките за идните политички сценарија, „годишните трошоци за усогласување со мерките Fit For 55 може да се зголемат за пет до шест пати до 2025 споредено со трошоците од 2019 година“.

До 2030 година, трошоците поврзани со овие мерки ќе бидат 13 до 14 пати повисоки отколку во 2019 година и особено ќе влијаат на патувањето во Европа.

Според извештајот подготвен од истражувачкиот центар SEO Amsterdam Economics и Royal Netherlands Aviation Center (NLR), за повратен лет од 3.000 километри во рамките на Европската економска област - на пример Атина-Париз, цената ќе се зголеми за околу 45 евра по патник до 2030 година и за 65 евра по патник до 2035 година.

За летови до дестинации надвор од ЕЕА, цената се зголемува за повратен лет од 19.000 километри (на пример Франкфурт-Токио) за 50 евра по патник до 2030 година и за 105 евра во 2035 година.

„Аеродромите поблиску до границите на ЕЕА (на пример, Хелсинки, Мадрид, Ларнака) имаат релативна трошковна неповолност во споредба со аеродромите кои се подалеку кон центарот на Европа“ се вели во извештајот на SEO Amsterdam Economics.

120 милиони патници помалку

Истиот извештај предвидува дека побарувачката за летови значително ќе се намали доколку овие зголемувања на цените целосно се пренесат на потрошувачите.

Ако зголемувањето на трошоците се пренесе на потрошувачите во целина, вкупниот обем на патници ќе се намали за 8,4 отсто во 2030 година. Тоа подразбира намалување за околу 75 милиони патници.

Во 2035 година вкупниот обем на патници ќе се намали за 11,6 отсто, што ќе доведе до вкупно намалување од 119 милиони патници.

Бројот на патници кои патуваат до дестинација што не е членка на ЕЕА, директно или преку центар на ЕЕА, ќе се намали за шест проценти во 2035 година (минус 10 милиони патници).

Од друга страна, бројот на интерконтинентални патници кои патуваат преку центри кои не се членки на ЕЕА се очекува да се зголеми за два отсто (плус 1,4 милиони патници).

„Во последниве години, нискобуџетните авиокомпании им дозволија на луѓето со ниски примања да патуваат меѓу земјите на ЕУ - нешто што претходно беше многу невообичаено. На некој начин, нискобуџетните авиокомпании го демократизираа патувањето, дозволувајќи им на посиромашните луѓе да стекнат меѓународно искуство и да ги задржат емоционалните и семејните врски“, забележува истражувачот Фаусто Коривно од UCLouvain во својата статија за „Разговор“ и заклучува:

„Ако климатската закана ги оправдува луѓето со ниски приходи да не патуваат, или барем да патуваат помалку од порано, тогаш треба да ги принуди и богатите патници од ЕУ да не користат летови со приватни авиони, кои во просек испуштаат до 14 пати повеќе загадувачи по патник, отколку редовните летови“.

Извор: euronews