ГЕОПОЛИТИКА СО МИРИС НА КРВ: Кога Западот и Истокот ги чистат чизмите на туѓа земја!

Добивај вести на Viber

"Класична револуција или државен удар, украинската криза сепак неспорно беше политички настан број еден во 2014, годината која изминува. Исто така таа успеа да ги воскресне тензиите меѓу Западот и Русија до ниво, невидено по крајот на Студената војна. Геополитичките димензии на украинската криза сепак се неспорни и не може да се обединат од никого. Уште повеќе што тоа се вклопува во контекст на зајакнување на тензиите меѓу Западот и Русија. Војната во Грузија во август 2008 година, кога топови симболично пукнаа на денот на отворањето на Олимписките игри во Пекинг, можеби беше настанот, кој стави конечен крај на илузиите дека по крајот на Студената војна е можна ведрата соработка. Овој тренд беше зајакнат по враќањето во 2012 година во Кремљ на Владимир Путин, "Кучето алфа" во глутницата на руската елита според формулацијата, користена од американски дипломати во доверливи документи, објавени на сајтот Wikileaks. Следи сириската криза, политички настан број еден на 2012 година, што ги соочи Западот и Москва едни против други и да, ги погреба конечно надежите дека ветеното од американскиот претседател Барак Обама "рестартирање" на американско-руските односи е можно. Во август минатата година решителната интервенција на Путин го спаси режимот во Дамаск, против кој САД се подготвуваа да започнат кампања на воздушни напади, со надеж да ја изнесат на власт поддржаната од Западот опозиција. Деновиве потоа погоди, навидум неочекувано, и украинската криза. ФАКТИ ПОЗНАТИ ДО БОЛКА Фактите се познати до болка, затоа вреди да се потсетиме само за поводот за нејзиното избувнување: на 21 ноември 2013 година проруски поставениот претседател на Украина Виктор Јанукович се одметна во последен момент од ветувањето да потпише договор за асоцијација на земјата со ЕУ. Кажано со едноставни зборови, спогодбата, која и онака беше потпишана следната година од новите прозападни власти (иако нејзината примена, особено на клучните економски делови, беше одложена на барање на Русија за 2016 година), бележи вртење на поранешната советска Република на Западот. Имајки го предвид економскиот потенцијал на Украина и нејзината стратешка локација, тоа е вистинска геополитичка катастрофа за Русија. Уште повеќе што оваа земја беше клучна во плановите на Путин за нова интеграција на постсоветскиот геополитички простор. Рускиот претседател впрочем рече уште во 2005 година, дека распадот на СССР била "најголемата геополитичка катастрофа на 20-тиот век". Парафразирано, минатото на Украина во западниот камп е најголема геополитичка загуба на наследникот на Советскиот Сојуз - Русија, во 21-тиот век. И таа се обидува да ги минимизира своите загуби. Тука е моментот да се потсети особеното геополитичко место на Украина - земја во која Западот и Истокот едноставно преливаат еден во друг. Или според циничен, но содржи голема доза на вистина коментар на рускиот претседател, "вештачки создадена земја, западниот дел е на Полска, а источниот им го дадовме ние". СУДИРОТ НА ЦИВИЛИЗАЦИТЕ Малку по крајот на Студената војна, во 1996 година, веќе покојниот американски политиколог Семјуел Хантингтон разви своја концепција за судирот на цивилизациите. Негиран од едни и воспеван од други, Хантингтон го усвои допуштањето на Френсис Фукујама дека ерата на идеологијата е завршена, но за разлика од својот колега и сонародник, кој го прогласи "Крајот на историјата", тој разви теорија дека по крајот на Студената војна светот едноставно се вратил во нормала состојба, како карактеризација од културните конфликти. Според неговата теза главната оска на конфликтите во иднината ќе биде во линијата на културните и верските пукнатини. Каква е несомнено Украина, каква впрочем беше и поранешна Југославија. Подеднакво неспорно се вмешани Западот и Русија во украинскиот конфликт. САД и Европската унија застанаа цврсто зад новите прозападни власти во Киев, а Москва ги поддржува со секакви средства проруските сепаратисти на исток. Како резултат на тоа, во април во регионите со претежно рускојазично население избувна оружен бунт, во кој до моментов според податоците на ОН биле убиени над 4.300 лица. Истовремено со ожестувањето на воените дејствија во Украина, ескалираа и западните санкции против Русија, кои и нанесоа сериозни економски штети, иако повреден во помал степен е и Западот. Претседателот Путин предупреди во годишната порака до парламентот Русите да се подготвуваат за тешки времиња. Во исто време тој не даде ни најмали индикации дека е занишан или подготвен да попушти. Нешто индикативно за огромниот залог на конфликтот. Таква е и не отстапливоста на секоја од страните во конфликтот во Украина - земја низ која минуваат енергетските патишта. Агенција Ројтерс ја утврди уште пред години Русија како "енергетска суперсила", која ги користи нафтата и гасот како геополитичко оружје. И под услов е ако не единственото, тогаш барем најважно такво оружје, може подмолно да биде свртено против самата неа. Склучените во почетокот на септември во Минск договори за прекин на огнот во источна Украина дадоа малку надеж за запирање на крвопролевањата и наоѓање излез од кризата. Насилството сепак продолжи, иако со послаб интензитет, и бројот на жртвите не престанува да расте и покрај периодичната потврда на примирјето. КОЈ ЌЕ ПОПУШТИ? Списанието Economist пишуваше по овој повод, дека Русија ги користи бунтовниците како средство за слабеење и вршење притисок врз новите украински власти. Алатка која се активира за добивање попусти, кога е потребно. Историјата покажува дека кога една криза влијае на виталните интереси на одредена голема сила, потребно е таа да задоволи критична маса од нив, за да се овозможи решавање на ситуацијата. А тоа неминовно значи дека и Русија, од една страна, и САД и ЕУ, од друга страна, треба да направат соодветни попусти. "Прашањето е дали Европа и поконкретно Германија ќе успее да најде решение кое е врата за излез од кризата и ќе и овозможи на Русија да го спаси својот имиџ", сумираше пред неколку дена Кадри Лиики, експерт од институтот Европски совет за надворешни односи, од Брисел. Во натписот објавен на 10 декември во весникот "Росијскаја газета", последниот советски лидер Михаил Горбачов го повика Западот и Москва да ја обноват соработката за глобалните предизвици и закани. И ја истакна "специјалната одговорност" на САД и Русија. Како и на тоа дека за Украина договорите од белоруската престолнина немаат алтернатива. Уште во март, по револуцијата на Мајден и пред почетокот на сепаратистичкиот бунт на Исток, поранешниот државен секретар на САД Хенри Кисинџер напиша пророчки во статија во весникот "Вашингтон пост" дека во Украина е потребен стремеж кон помирување, а не кон доминација на една од страните. За целта авторитетниот американски политичар и научник ја истакна потребата од реципрочни компромиси, на пример, Западот да се согласи да не ја прифаќа во НАТО поранешната советска република, во замена на која таа да може да избере слободно со кого да гради економски и политички врски, вклучувајќи и со ЕУ. ЛОШ ЗНАК ЗА ПЕРСПЕКТИВАТА И истакна дека Русија и Западот, или барем земјите во украинскиот конфликт, не дејствуваат на овој принцип. Констатација, која е точна и сега, 9 месеци подоцна, кога илјадници украински семејства - прозападни и проруски, православни и католички - ќе пречекаат тажен Божиќ, тагувајки по своите убиени блиски. Сега, по последната потврда на примирјето од 9 декември, останува надеж дека разумот конечно ќе надвладее. Или како што пишуваше списанието Time во коментар од 15 септември, неколку дена откако ЕУ и Украина го исполнија клучното барање на Москва да го одложат за 1 јануари 2016 година влегувањето во сила на економскиот дел од договорот за асоцијација: "Ако Европа и Украина онака направија слични попусти на Русија, зошто не ги направија пред Путин да употреби сила за да се земе она што го сакаше? тоа можеше да му заштеди на украинскиот народ доста страдања. " На 11 декември сепак украинската армија соопшти дека уште тројца војници се убиени - лош знак за перспективите и пред тоа прекинатиот огнот. Следниот ден и двете страни во конфликтот сепак соопштија дека примирјето во целина се почитува. Неколку часа подоцна сепак дојде веста дека двајца украински доброволци, кои се борат на страната на владините сили, беа убиени во борби со бунтовниците крај Азовско Море. K.K.