Криза која е тука да остане: Овој проблем трајно ќе ја промени светската економија

Добивај вести на Viber

На светот му требаат повеќе бебиња. Намалувањето на стапките на фертилитет долго време ги загрижува економистите бидејќи стареењето на општествата може да ја намали работната сила, дополнително да ја влоши инфлацијата, да ја поткопа потрошувачката култура од која зависат зрелите економии и да ги оптоварат владините програми дизајнирани да се грижат за старите лица.

Студијата наречена Society at a Glance 2024, објавена од Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД) посочува дека падот на стапката на наталитет трајно ќе го промени демографскиот состав на најголемите светски економии во следната деценија.

Доколку прогнозите се остварат, 2064 година ќе биде првата година во модерната историја во која глобалната стапка на смртност ќе ја надмине стапката на наталитет, пишува CNN.

Имено, вкупната стапка на плодност меѓу 38-те земји-членки на ОЕЦД падна од 3,3 деца во 1960 година на само 1,5 деца по жена во 2022 година. Ова е далеку под „нивото на замена“ од 2,1 дете по жена, неопходно за да се зачува постојаното население.

Тоа значи дека бројот на работници во многу земји рапидно се намалува. Според податоците на Светскиот економски форум, во 1960-тите имало шест работоспособни лица за секој пензионер. Денеска тој сооднос е три спрема еден, а до 2035 година се очекува односот на работоспособни и пензионери да биде два спрема еден.

Извршните директори на јавно тргуваните американски компании го наведоа недостигот на работна сила речиси 7.000 пати во последните две децении како еден од предизвиците со кои се соочуваат бизнисите во дискусиите пред објавувањето на финансиските резултати за одреден период, според анализата на Банката на федерални резерви. Св. Луис.

„Намалувањето на уделот на работниците може да доведе до недостиг на работна сила, што може да ја зголеми преговарачката моќ на вработените и да ги зголеми платите, а сето тоа е на крајот инфлаторно“, истакна Симона Паравани-Мелингхоф, финансиски аналитичар во BlackRock.

Проблем од глобални размери

Иако нето миграцијата помогна да се ублажат демографските проблеми на богатите земји во минатото, падот на населението сега е глобален феномен. „Ова имплицира дека напредните економии може да почнат да имаат потешкотии во „увозот“ на работна сила“, предупреди Паравани-Мелингхоф.

До 2100 година се очекува само шест земји да имаат доволно деца за да одржат стабилно население: Чад, Нигер и Сомалија во Африка, пацифичките острови Самоа и Тонга и Таџикистан, според истражувањето објавено во медицинското списание „Лансет“.

Поради ова, експертот од BlackRock ги советува своите клиенти да инвестираат во обврзници поврзани со инфлација, како и во стоки кои штитат од инфлација, како што се енергијата, индустриските метали и земјоделските и сточарските производи.

Директорите и политичарите веќе се подготвуваат за пад на наталитетот. Илон Маск, татко на дванаесет деца, истакна дека падот на наталитетот може да доведе до колапс на цивилизацијата, што, покрај тресок, може да заврши и со „лелекањето, во пелени за возрасни“. Иако неговите зборови се провокативни, тие не се целосно погрешни.

Компаниите Procter & Gamble и Kimberly-Clark, кои заедно сочинуваат повеќе од половина од американскиот пазар за пелени, забележаа пад на продажбата на пелени за бебиња во последните неколку години. Сепак, продажбата на пелени за возрасни е светла точка во нивното портфолио, истакнуваат тие.

Извршниот директор на Нестле, Марк Шнајдер, неодамна изјави за Фајненшл Тајмс дека приоритетот на компанијата е префрлен од производство на храна за бебиња кон задоволување на нутритивните потреби на постарите од 50-тите години.

Во јануари, францускиот претседател Емануел Макрон објави план за „демографска обнова“ на неговата земја преку тестирање за плодност и подолго родителско отсуство. Поранешниот американски претседател Доналд Трамп, исто така, неодамна вети дека, доколку биде избран, ќе поддржи „бебешки бонуси“ за новите бејби бумери во САД.

Американскиот центар за контрола и превенција на болести (ЦДЦ) објави дека стапката на наталитет во САД паднала на рекордно ниско ниво во 2023 година, со што се смени малото зголемување забележано за време на пандемијата на коронавирус. Канцеларијата за буџет на Конгресот (CBO) предвидува дека бројот на смртни случаи ќе го надмине бројот на раѓања за нешто повеќе од 15 години.

„Трошењето за програми како „Медикер“ и „Социјално осигурување“ се зголеми како што влегуваат бејби-бумерите во овие програми. И, се разбира, има помалку работници во споредба со бројот на луѓе кои добиваат бенефиции за социјално осигурување и Medicare“, рече Дал.

Плаќањата за социјално осигурување сè уште обезбедуваат околу 90% од приходот за повеќе од една четвртина од постарите лица во Соединетите држави, според истражувањата на Администрацијата за социјално осигурување.

Без интервенција, фондот за социјално осигурување ќе биде исцрпен до средината на 2030-тите, што значи дека ќе се исплати само дел од очекуваните бенефиции за пензионерите.

ВИ како можно решение

Некои гледаат потенцијално решение за демографската криза во зголемувањето на продуктивноста на трудот поради вештачката интелигенција.

„Еве ги фактите. Немаме доволно деца, а не ни е доста долго време. Сите демографски податоци велат дека ќе има недостиг од луѓе кои ќе ја завршат работата во следните 30 години“, рече поранешниот извршен директор и претседател на Гугл Ерик Шмит на Самитот на извршните директори на Вол Стрит Журнал во Лондон минатата година. Тој верува дека А.И може значително да ги олесни овие проблеми.

Неодамнешниот извештај на Голдман Сакс предвидува дека генеративната вештачка интелигенција може да го зголеми глобалниот БДП за дури седум отсто во период од десет години, но други експерти посочуваат дека е премногу рано да се зборува за тоа како вештачката интелигенција ќе влијае на глобалната економија.

Аналитичарите од Регионалната банка на федерални резерви Ричмонд во една неодамнешна студија заклучија дека вештачката интелигенција би можела да ја зголеми продуктивноста на трудот меѓу 1,5 и 18 проценти во следната деценија. Овој ефект се движи од „едвај забележлив до значаен“, истакнаа тие.

Долгорочното решение за падот на наталитетот е да се промовира поголема родова еднаквост и поправедна распределба на работата и воспитувањето на децата, според Стефано Скарпета, директор за вработување, труд и социјални прашања во ОЕЦД.

Ова вклучува поголема поддршка преку платено родителско отсуство и друга финансиска поддршка. Проблемот не е привремен, затоа компаниите и владите мора да се подготват за она што тој го нарекува „иднина со ниска плодност“, заклучува Скарпета.