Зошто е важно да знаеме колку чини нелекувањето на некоја болест?

Добивај вести на Viber

Автор: Филип Ачкоски, м-р по фармација, д-р по бизнис администрација, извршен директор во фармацевтска индустрија, медицински писател и здравствен едукатор со повеќе од 20 години искуство на пазарите во Југоисточна Европа. ТопЕдукатор.

Здравството не може да си дозволи да не прави долгорочни калкулации

Кога се зборува за трошоците во здравството, најчесто вниманието се фокусира на тоа колку чини лекот, третманот или медицинската процедура. Но, ретко кој поставува едно многу поважно прашање:

Колку нè чини кога не лекуваме навреме или несоодветно?

Нелекувањето не е бесплатно. Тоа е најскапата опција од сите.
Секој пропуштен скрининг, секоја одложена терапија и секое игнорирано предупредување на телото е ризик фактор за здравствена и финансиска катастрофа – и за поединецот, и за државата.

Трошокот на неакцијата: скриениот дел од здравствениот буџет

Според податоците на Светската здравствена организација (СЗО), над 60% од вкупните здравствени трошоци во Европа се трошат за компликации на болести што можеле да се спречат – дијабетес, кардиоваскуларни, бубрежни и онколошки состојби.
Тоа е парадокс: системот троши најмногу токму таму каде што најмногу задоцнил/затаил.

Во фармакоекономијата постои термин “cost of non-treatment” – цената на нелекувањето. Таа не вклучува само медицински трошоци, туку и:

·  изгубени работни денови,

·  изгубена продуктивност,

·  инвалидитет,

·  намален квалитет на живот (QALY – Quality Adjusted Life Years).

Секоја земја што не инвестира во рана дијагностика и превенција, всушност троши во тишина, плаќајќи многу повеќе за последиците отколку што би потрошила за превенција.

Македонија: краткорочна логика на штедење, долгорочна загуба

Во Македонија, здравствената политика често се води според принципот „да заштедиме денес“.
Но во фармакоекономијата, ваквата логика се преведува како „да потрошиме двојно утре“.

Примери има многу:

Хипертензија што не се следи → завршува со инфаркт, кој чини десетици илјади евра за лекување.

Дијабетес без рана контрола → води кон бубрежна слабост и дијализа, со трошоци од над 12.000 € по пациент годишно.

Нелекувана депресија → ја намалува продуктивноста на работното место и може да чини фирмата илјадници евра годишно по вработен.

*Disclaimer: Горенаведените пресметки вклучуваат многу апроксимации и може значајно да се разликуваат во зависност од пациентот, точната дијзгноза и клиничка слика и изборот на терапија.

Фармакоекономијата како алатка за ‘’попаметно’’ здравство

Фармакоекономијата не е теорија за „цените на лековите“, туку систем на мерење вредност.
Нејзината суштина е едноставна:

„Подобро е да се потроши паметно, отколку да се троши бесконечно.“

Со користење на индикатори како QALY (квалитетно преживеани години) и ICER (incremental cost-effectiveness ratio), здравствените системи ширум Европа утврдуваат кои интервенции навистина носат долгорочна корист.
Македонија, за жал, сè уште ретко ги применува овие методи при одобрување или финансирање на терапии.

Зошто ова е важно и за бизнисот?

Затоа што болните луѓе не произведуваат економска вредност.
Секоја компанија, секој сектор и секоја економија зависи од здрави, продуктивни луѓе.

Работник кој е хронично болен ја намалува продуктивноста за 20–40%.

Прерана смртност и инвалидитет ја намалуваат работната сила и БДП.

Одложувањето на превенција значи дека дел од вработените ќе станат пациенти, а дел од пациентите ќе станат статистика.

Затоа, здравството не е трошок — тоа е највредната инвестиција во економијата.

Наместо заклучок

Кога следниот пат ќе се прашаме „дали можеме да си го дозволиме овој лек или оваа дијагностика?“, треба да се запрашаме нешто друго:

Можеме ли да си го дозволиме – нелекувањето?

Во реалноста, неакцијата е најскапата стратегија.
Македонскиот здравствен систем често го избегнува трошокот на лекот, но не ја гледа цената на болеста.
И додека системот мисли дека заштедува, всушност троши — и тоа најмногу, кога е веќе предоцна.