ДУБАИ НА ЈАДРАНОТ, МИЛИЈАРДИ И ГОЛЕМИ СОМНЕЖИ: Договор меѓу Црна Гора и ОАЕ

Добивај вести на Viber

Црна Гора се соочува со ветена инвестиција од 30 милијарди долари, но и покрај оптимизмот на премиерот Милојко Спајиќ во врска со ваквата голема инвестиција, се појавија бројни сомнежи, од перење пари до тоа дека на одредени компании им се дава привилегирана положба надвор од законот. Згора на се, политичката ситуација, која веќе подолго време е тензична во таа земја, повторно се искомплицира.

Сè започна кога црногорскиот премиер Милојко Спајиќ потпиша два договори со Обединетите Арапски Емирати, за економска и туристичка соработка, кои го отворија патот за закуп на еден од бисерите на Јадранот - Велика Плаза во Улцињ.

Таа плажа е долга 13 километри, заедно со внатрешноста зафаќа површина од околу 20 милиони квадратни метри, која не е „оптоварена“ со хотели и други видови масовни туристички места. Така, дава идеална можност за инвеститор кој би сакал да создаде некоја варијанта на високо туристичка населба во триаголникот што се граничи со лагуната на пристаништето Милена, улцинските солари и Ада Бојана, позната по својата природна убавина.

Црногорските медиуми тврдат дека за Велика Плаза е заинтересиран бизнисмен од ОАЕ, Мухамед Алабар, чија компанија „Игл Хилс Пропертис“ победила на конкурсот за закуп на девет поврзани плажи на Велика Плаза.

Според сценарио во кое во Црна Гора би влегле 30 милијарди евра (а премиерот Милојко Спајиќ вели дека таква инвестиција не смее да се пропушти), во областа Велика Плаза би се изградил мега-туристички комплекс, а според црногорските медиуми, покрај компанијата „Игл Хилс“ (која е вклучена и во проектот на Белград, како и во проектот „Вода на Марија“. Драч, опкружен со ексклузивни хотели и трговски центри, но и бројни други во ОАЕ, Оман, Бахреин, Литванија, Мароко, Хрватска...), во зделката би можела да учествува и компанијата „Emaar Properties“, на која Алабар е основач, а сега и генерален директор. „Емаар“ е компанија чии најголеми акционери се владетелот на Дубаи, Мохамед бин Рашид ал Мактум и државниот фонд UAE Investment Corporation од Дубаи. Оваа компанија има инвестирано во бројни светски познати проекти, како Бурџ Калифа во Дубаи, но и во ОАЕ, САД, Саудиска Арабија, Индија, Турција...

Улцињи, и граѓаните и локалните власти, се побунија против планот со кој Доњи и Горњи Штој ќе станат Јадрански Дубаи. Во Улцињ се одржаа протести, а и граѓаните и локалната администрација се загрижени што ќе биде со бројните станови, хотели, сместувачки капацитети и воопшто со жителите на околината, но и поради нетранспарентноста и поради тоа што локалната заедница не била вклучена во одлуките.

Но, не е во прашање само плоштадот Велика, тврдат од Црногорската мрежа за афирмација на невладиниот сектор (МАНС), а укажуваат и на проблемот со нетранспарентноста. МАНС објави дека договорот со ОАЕ „суспендира голем број црногорски закони и широко ја отвора вратата за перење пари“.

„Договорот за соработка во областа на туризмот и развојот на недвижностите предвидува дека земјиштето за избраните проекти ќе биде обезбедено „без потреба од јавна набавка, јавен тендер или други процедури пропишани со националното законодавство што го регулира делот на државната сопственост“. Тоа значи дека државното земјиште ќе се продава или дава под закуп преку директни договори зад затворени врати, што отвора огромен простор за корупција“, наведува МАНС, додавајќи дека предвидува „приспособување на црногорското законодавство кон потребите на избраните проекти, односно интересите на нивните инвеститори“.

Од МАНС укажуваат и на друга димензија, која не се однесува само на Велика Плажа.

„Покрај туристичките објекти, проектите може да вклучуваат и изградба на „имоти со мешана употреба“ или станови за пазарот. Ова се потврдува со одредбата од договорот што дозволува финансирање проекти со продажба на недвижен имот на пазарот пред тие да бидат изградени. сомнителен капитал во земјата“, тврди МАНС, нагласувајќи дека договорот не се однесува само на проектот Велика Плаза, туку „ја отвора вратата за сите инвеститори предложени од Владата на ОАЕ“.

„Одредува дека владата на Емиратите ќе ги назначи компаниите чии проекти ќе бидат предмет на договорот, а црногорската влада ќе даде писмена согласност за тоа. Сепак, договорот не предвидува под кои услови црногорската влада ќе даде согласност и кога може да ја одбие, особено во однос на утврдувањето на вистинските сопственици на потеклото на компаниите и МАНС. Организацијата исто така тврди дека податоците за вистинските сопственици на компании регистрирани во ОАЕ не се достапни за јавноста, што го зголемува ризикот од злоупотреба и можно перење пари.

Црногорскиот премиер Милојко Спајиќ, презентирајќи ги договорите во Парламентот, кој треба да ги ратификува, рече дека проектот ќе опфати изградба на туристички капацитети, аеродром, модерна болница, марина, два универзитети и многу повеќе, а во договорот „нема ништо скриено“, ниту пак се зборува за „корупција и перење пари“. Тој рече и дека „Владата им овозможи на најсериозните инвеститори во светот да дојдат во Црна Гора и таму да го развиваат својот бизнис“.

„Со такви инвеститори нема странско мешање, нема да има корупција и нема да има проблеми од тој вид, иако многумина се навикнати ова да се случува во Црна Гора, но тоа нема да се случи овој пат“, рече Спајиќ, додавајќи дека е „горд на договорот со ОАЕ“ и дека данокот што ќе се собере од проектот ќе биде неверојатен.

Како одговор на поплаките од жителите на Улцињ, Спајиќ одговори дека многумина од тој град го поддржуваат и дека „ова не е мала политика, туку големи приказни“.

Меѓутоа, единствениот проблем на Спајиќ не се луѓето од Улцињ кои се бунтуваат против Дубаи на Јадранот, туку проектот доведе до немири и во поговорка нестабилната владејачка коалиција. Меѓу оние кои изразија резервираност или отворено се спротивставија, беше и влијателниот градоначалник на Улцињ, Генци Ниманбегу, чија партија Форца ја поддржува владата. Проблем може да биде воопшто односот на пратениците Албанци, а на договорот јавно се спротивстави и Мехмед Зенка, пратеник од опозициската Демократска унија на Албанците. На Спајиќ тука може да му помогне ставот на потпретседателот на Собранието, Никола Чамај, од Албанскиот форум (ја поддржува Владата), кој рече дека се надева оти ќе се отстранат сите сомнежи за време на собраниската расправа за договорот и оти верува дека тој ќе биде усвоен.

Но, проблем би можеле да бидат и пратениците од просрпската Демократска народна партија на Милан Кнежевиќ, кои велат дека никој од таа партија не знаел за намерата на Спајиќ да потпише договор со ОАЕ.

Нашите претставници дури подоцна во Владата беа информирани за тоа“, рече Кнежевиќ. Тој рече дека треба да се отвори сериозна јавна дебата за ова прашање за да може да се донесе одлука во интерес на државата. Тој рече и дека смета дека е проблематичен делот од договорот што дозволува, како што тврди МАНС, државното земјиште да се продава или издава под закуп преку директни договори зад затворени врати, без тендери или јавни повици.

„Доколку исклучите дел од најважната законска регулатива, тогаш треба да се добие објаснување зошто е тоа така. Имаме проблем и со тоа што закупот треба да биде на 99 години, според Законот за државен имот, мислам дека тоа не постои како законска можност“, истакна Кнежевиќ, велејќи дека неговата партија не е против инвестиции кои можат да влијаат на развојот на судот во Црна Гора. на домашното законодавство и мора да се отстрани временската рамка од 99 години, додавајќи дека „стануваме колонија на одредени корпоративни и конзорциумски интереси“.

Опозицијата на чело со ДПС е категорично против, како што рекоа, „скандалозниот договор“, а тој став го дели и втората по големина опозициска партија УРА на чело со неодамнешниот премиер Дритан Абазовиќ.

И премиерот Спајиќ имаше остар одговор за опозицијата:

„Доколку ОАЕ решат да не инвестираат во Црна Гора, ќе ги обвинам луѓето од опозицијата, бидејќи тие луѓе ги избркаа со страшни изјави и лажни скандали“, рече Спајиќ.