Интервју Ристо Гуштеров: Поданичкиот менталитет е длабоко всаден во душата на македонскиот бизнис.
Објавено во: 08 Ноември, 2012 07:44
Ристо Гуштеров е еден од оние бизнисмени кои сакаат да дебатираат, секогаш и секаде, без влакна на јазикот, но со истенчено чувство да се погоди суштината на проблемите во кои опстојува македонската економија. Во Македонија се смета за најзаслужен за реализацијата на проектот „Џонсон Контролс“ во Бунарџик. Главнината на неговите бизниси не е во земјава, тука се јавува повеќе како мецена и градител, но, како што покажа случајот со „Џонсон Контролс“ и човек за врска меѓу политиката и бизнисот. Неговиот капитал е распространет во САД, Русија, Бугарија.
ФАКТОР: Македонија во неколку наврати добива високо место на ранг листата на “Дуинг Бизнис“ на Светска банка, но, бизнисмените во земјава сепак имаат голем број забелешки. Според Вас, какви се условите за водење бизнис во Македонија ?
ГУШТЕРОВ: Рангирањето во Дуинг Бизнис е добро за имџот на државата, но тоа не е за да бидете успешни во подигањето на атрактивноста на Македонија како привлечна дестинација за странски инвестиции и во подигањето на довербата кај домашните стопански субјекти за отворање на нови бизниси кои ќе бидат во функција на зголемувањето на БДП.
Се уште Македонија има големи проблеми со функционирањето на правната држава, со корумпирано судство, со партизираност во сите сегменти на власта и корумпираност на истата по вертикала. И понатаму останува проблемот со недоволно развиената инфраструктура поради што Македонија ја губи својата позиција во конкуренција со земјите од регионот.
За жал се уште не сме на висина на задачата и како држава и како народ а и не докажавме дека имаме капацитет да се справиме со тие еродивни процеси кои што се и главната кочница во нашиот развој.
ФАКТОР: Џонсон контролс“ во Штип, а „Џонсон Мети“ во „Бунарџик“, со втора фабрика. Стартуваше американската „Кемет електроникс“, и италијанската “Технохозе “ руската „Протек груп“, а се градат двете фабрики на индиската „Мадерсон груп. Во Каварадрци е германска „Лиза дрекслмајер“, а во Битола „Кромберг и Шуберт“. Дали, со вака најавените странски компании Македонија може да се надева на инвестицсики бум ?
ГУШТЕРОВ: Сите набројани странски инвестиции секако дека се многу значајни за еден порапиден економски развој на нашата земја. Тоа е добар почеток, но, не е доволно како што Вие велите за еден инвестициски бум. Претстои уште многу, многу работа за да се исполнат одредени многу важни предуслови, како што се нашето полноправно членство во ЕУ и НАТО, со што во голема мера ќе се создадат поблагопријатни услови за елиминација на корупцијата и партизацијата , со што ќе се зголеми довербата кај странските инвеститори кон Македонија како држава. Во такви услови може да очекуваме инвестициски бум, кој потенцијално би донел 1 милијарда евра годишно странски инвестиции и со што би се обезбедил на подолг рок годишен раст на БДП од минимум 6%.
ФАКТОР: Македонија е во рецесија? Владата аргументира дека тоа е резултат на европската должничка криза. Како Вие ги оценувате Владините економски политики?
ГУШТЕРОВ: Секако дека Македонија како држава не е имуна на регионалните и глобалните процеси во економијата. Проблемот на оваа Влада е што направи погрешни проценки за глобалната финансиска криза и со тоа не баш најдобро ја позиционираше нашата држава во справувањето со таа криза , поради што и влеговме во рецесија, која што овојпат ќе биде доста болна за нашите граѓани.
Популизмот наоѓа добра почва во услови на стабилна економија, но истиот е неприменлив и не може да се брани на долг рок во услови на криза и сиромаштија каква што денес ја имаме во Македонија. Гладот, сиромаштијата, немањето работа и безперспективноста не смеат да се амалгамираат со популизам. Тоа не е решение за справување со тие тешки проблеми со кои мака мачи целиот народ.
Потребна е зголемена рационалност во трошењето на буџетските средства и исклучиво за проекти кои ќе донесат раст на нашата економија а со тоа и поблагопријатна состојба за нашите граѓани. За сега не гледам таков тренд во владината политика, напротив продолжува трендот на нерационално трошење на народните пари и понатамошно задолжување на државата, што од своја страна таквиот тренд ќе ја доведе во прашање стабилноста и издржливоста на Македонија како држава на подолг рок.
ФАКТОР: Во истовреме не запира проектот “Скопје 2014“ . Kој е Вашиот став за овој проект?
ГУШТЕРОВ: Мое мислење е дека проектот “Скопје 2014“ се реализира во погрешно време. Во време кога кризата ја атакува Македонија и однадвор и одвнатре. Порационално ќе беше средствата предвидени и потрошени за овој проект, да бидат употребени за реализација на некои важни инфраструктурни проекти во енергетиката, во гасификацијата, во патната инфраструктура кои што на долг рок ќе бидат во функција на позасилен економски раст, а со тоа ќе допринесат и за повисок стандард на граѓаните на Македонија. Можеби крајно време беше и да се почне со некои нови градби во централното подрачје на Скопје, но не на начин како што е тоа направено на УРА и без некоја метрополитенска естетика.
Најевтино но во исто време и најубаво ќе беше да го ангажираме и го платиме главниот архитект на Париз или Рим или Виена, да ни направат вредно архитектурно решение за централното подрачје на Скопје, од ова што сега е направено со тој проект, кој што е и многу скап, но е и без вкус, со многу нешта на куп.
Тоа е мое лично мислење како човек кој го прошетал светот, што пак незначи дека треба истото да се совпадне со мислењето на пошироката публика.
ФАКТОР: Бизнисмените упорно молчеа дека државата им должи за пари, на крај Владата призна дека им должела. И покрај тоа што власта не ги почитувала законите во делот на враќањето на парите за ДДВ, сепак бизнисмените и натаму упорно молчат. На што се должат вакавите состојби во бизнисот?
ГУШТЕРОВ: Тоа што Вие го зборувате се должи на поданичкиот менталитет, кој што длабоко е всаден во душата на македонскиот бизнис. Во услови кога Владата е најголема фирма во држвата, кога Владата е најголемиот вработувач, кога Владата е најголемиот инвеститор и бизнис партнер, нормално е да постои тој страв за опстанок на фирмите и тој поданички менталитет кај стопанствениците. Стопанствениците мора да смогнат сили за да креират нови модалитети како да се спротистават на таквите политики. На долг рок таквата економска политика ќе биде погубна за македонското стопанство.
Срамно и девалвирачки беше да се биде дел од бизнис елитата на Македонија, на собирот што го имаше Премиерот со македонските стопанственици, на кој што Премиерот зборуваше за актуелноста во македонската економија. Премиерот им одржа една незаборавна лекција, за тоа како треба да се води бизнис, за тоа како треба да се превзема и оценува ризикот. И за тоа како се станува инвентивен. И замислете, наместо да отворат поширока дискусија и да ги кажат своите ставови по однос на Владините политики и за тоа што го зборуваше Премиерот, стопанствениците со наведнати глави ја покажаа нивната богата инвентивност на која алудираше Премиерот.
Излагањето на Премиерот го наградија со силен и долготраен аплауз како од времето на Сталин, кога никој немаше право на свое мислење. Мислам дека тука и лежи одговорот на вашето прашање. Би сакал навистина да верувам дека Премиерот и очекува да се смени тој поданички менталитет кај стопанствениците, инаку како би можел да очекува Македонија да има посилна и покреативна економија.
ФАКТОР: Во економски моќните држави по прaвило бизнисот ја диктира политика, кај очигледно е обратно. Бизнисмените се во грч од владините политики. Што е неопходно за да се промени вакавата состојба ?
ГУШТЕРОВ: Потребно е независно Судство и Обвинителство. Потребна е разумно бројна и професионална администрација. Потребен е брз влез во НАТО и започнување на преговори за полноправно членство во ЕУ, со што Македонија ќе добие позасилен мониторинг. Потребна е совест и враќање на етичките вредности во нашето секојдневие.
ФАКТОР: Опозицијата остро го критикува растот на јавниот долг, а Владата се држи до ставот дека Македонија е меѓу најниско задолжените земји во Европа. Што мислите Вие, може ли македонската економија среднрочно да се бори со оваа задолженост, чиј тренд изминативе години покажа раст?
ГУШТЕРОВ: Статистички Македонија не е високо задолжена земја. Но фактички со сегашното ниво на јавниот и приватниот долг, Македонија плива во турболентни води кои што лесно може да го насукаат бродот наречен Македонија. Тоа е од причина што сегашниот капацитет на нашево стопанство и нискиот раст на БДП не даваат сигурност и надеж дека без посериозни потреси или без нови задолжувања, дека ќе бидеме во состојба да го сервисираме долгот во годините што доаѓаат. Ако Македонија не обезбеди брз влез во НАТО и брзо започнување на преговори за полноправно членство во ЕУ, тешко дека ќе излеземе на крај со нашата задолженост и тешко дека ќе дојдеме до поевтини извори на финансирање.
ФАКТОР: Во истовреме не запира проектот “Скопје 2014“ . Kој е Вашиот став за овој проект?
ГУШТЕРОВ: Мое мислење е дека проектот “Скопје 2014“ се реализира во погрешно време. Во време кога кризата ја атакува Македонија и однадвор и одвнатре. Порационално ќе беше средствата предвидени и потрошени за овој проект, да бидат употребени за реализација на некои важни инфраструктурни проекти во енергетиката, во гасификацијата, во патната инфраструктура кои што на долг рок ќе бидат во функција на позасилен економски раст, а со тоа ќе допринесат и за повисок стандард на граѓаните на Македонија. Можеби крајно време беше и да се почне со некои нови градби во централното подрачје на Скопје, но не на начин како што е тоа направено на УРА и без некоја метрополитенска естетика.
Најевтино но во исто време и најубаво ќе беше да го ангажираме и го платиме главниот архитект на Париз или Рим или Виена, да ни направат вредно архитектурно решение за централното подрачје на Скопје, од ова што сега е направено со тој проект, кој што е и многу скап, но е и без вкус, со многу нешта на куп.
Тоа е мое лично мислење како човек кој го прошетал светот, што пак незначи дека треба истото да се совпадне со мислењето на пошироката публика.
ФАКТОР: Бизнисмените упорно молчеа дека државата им должи за пари, на крај Владата призна дека им должела. И покрај тоа што власта не ги почитувала законите во делот на враќањето на парите за ДДВ, сепак бизнисмените и натаму упорно молчат. На што се должат вакавите состојби во бизнисот?
ГУШТЕРОВ: Тоа што Вие го зборувате се должи на поданичкиот менталитет, кој што длабоко е всаден во душата на македонскиот бизнис. Во услови кога Владата е најголема фирма во држвата, кога Владата е најголемиот вработувач, кога Владата е најголемиот инвеститор и бизнис партнер, нормално е да постои тој страв за опстанок на фирмите и тој поданички менталитет кај стопанствениците. Стопанствениците мора да смогнат сили за да креират нови модалитети како да се спротистават на таквите политики. На долг рок таквата економска политика ќе биде погубна за македонското стопанство.
Срамно и девалвирачки беше да се биде дел од бизнис елитата на Македонија, на собирот што го имаше Премиерот со македонските стопанственици, на кој што Премиерот зборуваше за актуелноста во македонската економија. Премиерот им одржа една незаборавна лекција, за тоа како треба да се води бизнис, за тоа како треба да се превзема и оценува ризикот. И за тоа како се станува инвентивен. И замислете, наместо да отворат поширока дискусија и да ги кажат своите ставови по однос на Владините политики и за тоа што го зборуваше Премиерот, стопанствениците со наведнати глави ја покажаа нивната богата инвентивност на која алудираше Премиерот.
Излагањето на Премиерот го наградија со силен и долготраен аплауз како од времето на Сталин, кога никој немаше право на свое мислење. Мислам дека тука и лежи одговорот на вашето прашање. Би сакал навистина да верувам дека Премиерот и очекува да се смени тој поданички менталитет кај стопанствениците, инаку како би можел да очекува Македонија да има посилна и покреативна економија.
ФАКТОР: Во економски моќните држави по прaвило бизнисот ја диктира политика, кај очигледно е обратно. Бизнисмените се во грч од владините политики. Што е неопходно за да се промени вакавата состојба ?
ГУШТЕРОВ: Потребно е независно Судство и Обвинителство. Потребна е разумно бројна и професионална администрација. Потребен е брз влез во НАТО и започнување на преговори за полноправно членство во ЕУ, со што Македонија ќе добие позасилен мониторинг. Потребна е совест и враќање на етичките вредности во нашето секојдневие.
ФАКТОР: Опозицијата остро го критикува растот на јавниот долг, а Владата се држи до ставот дека Македонија е меѓу најниско задолжените земји во Европа. Што мислите Вие, може ли македонската економија среднрочно да се бори со оваа задолженост, чиј тренд изминативе години покажа раст?
ГУШТЕРОВ: Статистички Македонија не е високо задолжена земја. Но фактички со сегашното ниво на јавниот и приватниот долг, Македонија плива во турболентни води кои што лесно може да го насукаат бродот наречен Македонија. Тоа е од причина што сегашниот капацитет на нашево стопанство и нискиот раст на БДП не даваат сигурност и надеж дека без посериозни потреси или без нови задолжувања, дека ќе бидеме во состојба да го сервисираме долгот во годините што доаѓаат. Ако Македонија не обезбеди брз влез во НАТО и брзо започнување на преговори за полноправно членство во ЕУ, тешко дека ќе излеземе на крај со нашата задолженост и тешко дека ќе дојдеме до поевтини извори на финансирање.
