Како да се процени дали новиот лек вреди за вложените пари?
Објавено во: Колумни 15 Август, 2025 08:01
Автор: Филип Ачкоски, м-р по фармација, извршен директор во фармацевтска индустрија, медицински писател и здравствен едукатор со повеќе од 20 години искуство на пазарите во Југоисточна Европа. ТопЕдукатор.
Кога здравствените системи се соочуваат со ограничени буџети и растечки трошоци за иновативни лекови, прашањето како да се процени дали една терапија вреди за вложените средства станува критично. Во овaа колумна ќе дискутираме за клучните чекори и методи кои помагаат при носењето на овие важни одлуки.
Што значи „лекот да вреди за парите“?
Едноставно кажано, лекот вреди за парите кога неговите здравствени придобивки ги надминуваат вложените финансиски средства. Оваа проценка бара темелна и детална анализа која оди подалеку од едноставното споредување на цената.
Фармакоекономските анализи – основен инструмент
Фармакоекономијата користи специфични методи за проценка на вредноста на лековите:
· Cost-effectiveness анализа (CEA) – споредување на цената на лекот со клиничките резултати (на пример, спасени животи, намален број на хоспитализации).
· Cost-utility анализа (CUA) – проценка на квалитетот на живот што лекот го носи (мерено преку QALY – Quality-Adjusted Life Year).
· Cost-benefit анализа (CBA) – директно споредување на финансиските придобивки од лекувањето во однос на трошоците за терапијата.
Што треба да содржи добра фармакоекономска анализа на практичен пример на лекот: Resmetirom (Rezdiffra)
Дали внесување на иновативниот лек Resmetirom (Rezdiffra) за лекување на нециротичен неалкохолен стеатохепатитис (NASH) со умерена до напредна фаза на лузни на црниот дроб би вредело за вложените пари?
За да одговориме на ова, неопходно е да се спроведе детална фармакоекономска анализа:
· Клиничка ефикасност: Resmetirom покажува потенцијал за намалување на фиброзата на црниот дроб, што значително би ја намалило прогресијата кон цироза и потребата за трансплантација.
· Безбедносен профил: Има добар безбедносен профил со минимални сериозни несакани ефекти.
· Економски импакт: Со намалување на прогресијата на болеста, лекот би ги намалил долгорочните трошоци за третман на компликации како трансплантација и долготрајни хоспитализации.
· Пациентски исходи и квалитет на живот: Подобрениот исход и намалени компликации значително би го подобриле квалитетот на животот на пациентите.
Според овие параметри, воведувањето на Resmetirom би можело да се покаже како економски оправдано, и покрај почетно високата цена.
Како Македонија може да го подобри овој процес?
· Воведување на HTA агенција – за објективна и детална проценка на сите нови терапии.
· Зголемување на транспарентноста и дијалогот со фармацевтските компании – за полесно договарање на прифатливи и фер цени.
· Користење на договори базирани на исходи (outcome-based contracts) – каде лековите ќе се плаќаат според постигнатиот здравствен ефект.
Заклучок
Вложувањето во нови терапии не треба да се гледа само низ призмата на краткорочните трошоци, туку и низ призмата на долгорочните здравствени и економски придобивки. Само преку систематска и професионална проценка на вистинската вредност на лековите, Македонија ќе може да обезбеди фер и одржливо здравство, каде секој вложен денар носи максимални придобивки за пациентите и за целото општество.
* Македонска берза и оваа година во соработка со Фактор доделува повеќе награди во различни категории за „Акција на годината“ при тргувањето со хартии од вредност.
Еден од критериумите за доделување на признанијата ќе биде и мислењето на јавноста. Гласањето ќе се одвива до 12 декември, а предвиден термин за доделувањето на самите награди е 23 декември.
Од таму, може да гласате за едно од следните котирани друштва:
Можеби ќе ве интересира
Топ 10 лекови во светски рамки – и каде е Македонија во овој поглед?
