Колку ја чинат Македонија хроничните респираторни болести

Добивај вести на Viber

Автор: Филип Ачкоски, м-р по фармација, д-р по бизнис администрација, извршен директор во фармацевтска индустрија, медицински писател и здравствен едукатор со повеќе од 20 години искуство на пазарите во Југоисточна Европа. ТопЕдукатор.

1. Вовед

Хроничните респираторните болести, како астма и хроничната опструктивна белодробна болест (ХОББ) , гледано од фармакоекономски агол носат значително оптоварување на здравствениот буџет, директно и индиректно.

Кога зборуваме за астма и ХОББ, трошоците не се само директно мерливите:

·  лекови и медицински третмани,

·  хоспитализации и итни посети,

·  дијагностика и следење.

Не смееме да ги изоставиме и индиректните трошоци:

·  загубена продуктивност (отсуства од работа, намалена работоспособност),

·  трошоци за превоз, туѓа нега и неформална грижа,

·  последици од акутни егзацербации кои ја зголемуваат тежината на третманот.

2. Колкава е преваленцата на хроничните респираторните болести кај нас?

Според извори од IPCRG, во Македонија се наведува дека астмата има преваленца од околу 3,98 %, а ХОББ околу 7,16 % од населението.

Други извештаи наведуваат дека во менаџирањето на ХОББ има големи пропусти и дека здравствениот систем е слабо подготвен за негово правилно дијагностицирање и третман. PubMed+1

Во едно истражување во Скопје, јавните податоци откриваат дека преваленцата на астма кај адолесценти (12–15 години) пораснала од 1,7 % во 2002 до 2,8 % во 2016 година. PubMed+2all-imm.com+2

Овие бројки укажуваат дека астма и ХОББ не се масовна болест како кардиоваскуларните состојби, но се доволно присутни да го оптоваруваат системот — особено ако не се третираат правилно.

3. Европски и регионални трошоци како ориентација

Бидејќи немаме точни македонски податоци за трошоците по пациент за Астма и ХОББ, ќе се потпреме на примери од други земји за да добиеме приближна идеја за финансискиот ефект.

Во Србија, трошоците за директен третман на ХОББ се значајни: студии ја проценуваат годишната медицинска цена на стандардна грижа (лекови, контролни прегледи и егзацербации) на приближно 1.812 € годишно по пациент со ХОББ (без индиректни трошоци). ResearchGate

На глобално ниво, анализите предвидуваат дека ХОББ како состојба ќе ја чинат светката економија 4,326 трилиони долари во периодот 2020–2050, само за трошоци поврзани со третман, изгубена продуктивност и здравствени услуги. PMC

Овие бројки укажуваат дека дури и при умерена преваленца, трошокот може да биде голем ако пациентите трошат многу средства при третманот на основната болест, нејзините егзацербации и губењето на белодробниот капацитет.

4. Проекција за Македонија

Да се обидеме да направиме приближна проценка:

Популација на Северна Македонија: околу 1.83 милиони според податоци на WHO (2023) datadot

Доколку 7% од населението има ХОББ (околу 130.000 лица), и секој од нив троши директно 1.500 € годишно (лекови, контролни прегледи, егзацербации) — тоа веќе доведува до ≈ 195 милиони евра годишно само во директни медицински трошоци.

Ако на тоа додадеме индиректни трошоци — отсуства, изгубена продуктивност, неформална грижа — вкупната пресметка може да порасне за уште 30–50 %.

Овие бројки се само ориентациони, но јасно покажуваат дека хроничните респираторни болести можат да направат значителен удар врз здравствениот систем и економијата.

5. Зошто е ова фармакоекономски проблем?

Често пациентите немаат најсовремена терапија, и егзацербациите се третираат со итни интервенции, што е многу поскапо од рутинскиот менаџмент.

Секое доцнење или неадекватна контрола ќе предизвика повеќе болнички денови, предизвикувајќи раст на трошоците.

Неадекватната дијагностика значи дека многу пациенти се недијагностицирани и не примаат терапија се додека болеста не напредува, а во напредна фаза третманот е многу поскап.

6. Заклучок и препораки

Јасно е дека прецизното дефинирање на трошоците на болестите ќе доведе до нивна рационализација и во крајна мерка - заштеда.

Клучни чекори за успешното менаџирање на хроничните респираторни болести се: рано дијагностицирање, терапија по протоколи, инвестиции во менаџирањето во примарната здравствена заштита, и партнерства со приватниот сектор.

Ако не ги преземеме овие чекори, ќе плаќаме повеќе милиони за истата болест, но подоцна и со полош квалитет на живот на пациентите.

*Ставот изразен во колумната не е став на редакцијата