„НЕ ГЛЕДААТ КРАЈ НА ПРЕЧКИТЕ“: Хрватска анализа за патот на Македонија кон ЕУ, еве што велат и за другите земји-кандидатки

Добивај вести на Viber

Украина би можела - бидејќи има висококвалитетна јавна администрација - многу брзо, до крајот на 2028 година, да ги започне преговорите и релативно брзо да стане полноправна членка на Европската Унија. Исто така, Украина е технолошки високо развиена, дигитализацијата се провлекува низ индустријата, администрацијата и услужните дејности, а украинската бирократија, барем во делот каде што им обезбедува услуги на граѓаните, е со подобар квалитет отколку кај многу стари членки на ЕУ. Украинците на шалтерите во Брисел не можат да бидат изненадени колку долго трае некоја постапка, анализира хрватскиот портал „Пословни“.

Оваа година, Киев заврши скрининг, односно опис на сите сегменти и сектори на државната и општествената структура, и беше направена споредба за тоа колку се компатибилни со европските практики, стандарди и закони. Според извештаите на Европската комисија за напредокот на кандидатите, Украина „направила напредок“ во клучните области: правда, јавна администрација, институции на демократијата, заштита на малцинствата и добила позитивна оценка за усвоените „патокази“ за правда, јавна администрација и демократски институции. Во некои поглавја за кои ќе се преговара, како што се даночниот систем или царинската унија, Украина е веќе на „добро ниво на подготовка“.

Грузија, Македонија, БиХ

Грузија, која веќе 30 години обучува кадри, се обидува да најде излез за да стане дел од Европа, но се чини дека руското влијание е пресилно. Засега нема шанси. Тука кај нас, случајот со Македонија е особено тежок. Тие стојат затоа што, како што рече еден од експертите за проширување на регионот, „не работат“. Веројатно се откажале затоа што не гледаат крај на пречките. По Грција, сега ги спречува Бугарија и нема крај на повидок, а веднаш до Скопје се само Загреб и Љубљана. Тоа не е доволно, немаат доволно силни земји како пријатели да ги поддржат. Нивниот извештај за напредокот е многу лош.

Босна и Херцеговина доби позитивна оценка од Европската комисија, па затоа не пропадна оваа година. Бидејќи во март 2025 година доби формална потврда од Брисел и конечно стана земја во преговори. Направен е одреден напредок, покажан е напор. Има проевропска влада, но, забележа Комисијата, се соочува и со постојана институционална криза поради блокадите и сецесионистичките политики од Република Српска. Тука се и Србија, која не „работеше“ и моментално е во идентитетски хаос, Турција, која не се откажа од идејата за членство, но преговорите се практично замрзнати и исклучително геополитички чувствителното Косово, кое сè уште нема кандидатски статус.

Прашањето за Молдавија

Киев ги исполни условите за отворање на три преговарачки кластери, но другите три сè уште треба да се отворат, за да можат преговорите целосно да започнат, доколку Унгарија биде убедена да го отстрани ветото од преговорите. Но, Комисијата остро го критикуваше Киев затоа што сакаше да ги ограничи активностите на две силни антикорупциски тела, основани пред десет години. Секако, кога ќе влезе, Украина ќе биде значително поразвиена отколку што остатокот од Европа мисли за таа земја. Доколку нема големи промени на светската и европската мапа, доколку хибридната не ескалира во вистинска војна, Украина навистина би можела да стане членка на ЕУ до 2030 година, или доколку тоа не успее, до 2035 година.

Никој не знае како ќе изгледа Европската Унија во 2035 година. Не знаеме дали ќе има промена во основните договори, односно структурата на организацијата, како ќе изгледа правото на вето, како ќе изгледа гласањето за стратешки одлуки, но го гледаме ова: Комисијата продолжува да инсистира на она што овозможува одржување на стандардите во ЕУ, имено подобрување на судството и силни антикорупциски мерки. Некоја идна променета Европа ќе продолжи да инсистира на ова.

Мала, но стратешки исклучително важна Молдавија исто така оди рака под рака со Украина. Нејзината стабилност и проевропска ориентација се особено важни бидејќи доколку падне под руско влијание, тогаш дел од поширокиот југоисток на Европа би бил постојано жариште на конфликти. Хибридната војна што Русија ја води таму буквално беснее. Исто така, во рамките на Молдавија е прорускиот сепаратистички регион Транснистрија, каде што сè уште има околу 1.500 руски војници. Доколку Молдавија успее, а таму има многу силна проевропска струја, тоа ќе биде најголемиот доказ дека ЕУ е сè уште доволен магнет, дека е способна да поддржува реформи и дека мала земја може да се спротивстави на агресивна Русија.

„Тежок“ Париз

Молдавија, исто така, го заврши скринингот и доби добра оценка, а Комисијата позитивно ги усвои нејзините „патокази“ во врска со судството, јавната администрација и функционирањето на демократските институции. Владата во Кишињев, исто така, постави некои законски бариери за семоќта на олигарсите, што тие ја нарекуваат деолигаризација, и зајакнување на системот за јавни набавки. Заедно со Украина и Молдавија, уште два фаворити за членство се стремат кон 2030 година - Црна Гора и Албанија. Според Европската комисија, Црна Гора е најподготвена. Сите 33 поглавја од преговорите се отворени, а три се привремено затворени. „Мерлив напредок“ е забележан во судските реформи, борбата против корупцијата и организираниот криминал, иако второто е сè уште значаен проблем. До крајот на 2026 година, се очекува работата на сите поглавја да биде завршена.

Проблеми би можеле да следат со ратификацијата на нејзиниот претпристапен договор во парламентите на земјите-членки. Очигледно, постојат нерешени прашања со Хрватска и - секако - не знаеме кој ќе биде на власт во двете земји и какви позиции ќе претставуваат, но договор не е невозможен. Црна Гора, како и Албанија, или Украина и Молдавија, очекуваат повеќе тешкотии во Париз. Кога Саркози беше претседател, Хрватска беше последната што Париз ја пушти во ЕУ без референдум. Затоа, секое ново членство во ЕУ на земја по Хрватска треба да се потврди или со референдум или треба да добие поддршка од две третини во Националното собрание. Со овој тренд на екстремна десница во Франција, тоа ќе биде тешко, па веројатно ќе се чека промена во политиката.

Албанија, која отвори четири групи преговори, може да ги заврши преговорите до крајот на 2027 година. За разлика од другите земји во преговорите од нашиот регион, Албанија има голема предност, а тоа е стабилноста. Нејзиното население е многу про-ЕУ, тие спроведуваат реформи или, како што велат во регионот кога станува збор за проширување, „работат“, а извонредно вештиот политичар и државник Еди Рама успеа и да ги поттикне реформите во земјата и да обезбеди меѓународна поддршка. Албанија е многу сериозна во врска со реформата на судството, која ја започна пред десет години. На пример, постои систематска проверка на судиите и обвинителите, а оние кои не можат да го докажат потеклото на нивниот имот или чиј професионален интегритет е доведен во прашање, се замолени да си заминат. Тие исто така имаат специјални обвинители за борба против корупцијата и специјален суд кој се занимава со корупција на високо ниво, и овие институции се чини дека навистина работат.

Тие се исто така сериозни во врска со борбата против организираниот криминал. Тие би можеле да станат членка до 2030 година, ако поминат во Француското национално собрание. Ако многу вклучениот Еди Рама остане на чело, тоа е можно.