Омаж за „ОХИС“: Некогашната национална гордост што го переше целиот Балкан

Добивај вести на Viber

Македонски хемиски гигант од балкански рамки, холдинг во кој имаше 5 големи хемиски фабрики и уште 8 друштва, производител на артикли од базична хемија, инсектициди и пестициди, фамозната македонска „Билјана“, бои и лакови, е-стакло, преку цевки, гранулати, до козметика. Некогашната моторна сила на Македонската економија фактор за развој на индустријата. По распадот на СФРЈ пред 25 години, се мачеше и не успеа да фати правец и да се консолидира. Голготата во која хемискиот гигант на поранешниот систем се сведе на мала манифактура која зависеше и чекаше токму од оние кои преку увоз на разноразни продукти го доведоа до пропаста Органска-хемиска индустрија „Наум Наумовски – Борче“, некогашна гордост на македонска индустрија, сега фирма во стечај чија иднина зависи од доверителите и е речиси извесно дека епилогот ќе биде ликвидација. ОХИС, македонскиот гигант од кого остана само името и споменот дека „едно време“ го переше целиот балкански полуостров. Пред неколку дена осамна веста дека ОХИС оди во стечај затоа што не се може повеќе и понатаму. Агонијата на овој хемиски конгломерат заврши или е пред свршен чин. Судбини на луѓе, изгубено стручно знаење. Одамна требаше да се мисли на тоа. Како да се консолидира гигантот и да како да остане столб на македонската економија во новото пазарно време. Како да остане конкурентен и да биде брана на увозот за хемиски продукти со сомнителен квалитет. За да не се шири увозната дупка која станува се поголема, нормално за продукти кои порано ги произведуваше ОХИС. Гигантот од Кисела Вода, Скопје започна со работа во 1962 година, а градбата на неговите фабрики во првата фаза траеше уште четири години. Од тогаш во крајот на минатиот век ОХИС постојано растеше, според некои мегаломански и предимензионирано што и било пресудно за неговиот крај. Во 2000 година ОХИС беше гигант во криза. Имаше пет фабрики и тоа: Малон за производство и преработка на полиакрилно влакно, топл, боено влакно, штапел и трака. Фабрика за пластични маси што правела ПВЦ цевки, профили, гранулати, вештачки кожи, фолии, мешавини. Потоа фабриката „Билјана“ препознатлива по детегентот со кој пораснаа многу македонски генерации и други детергенти кои го переа цел Балкан. Фабриката што правеше и инсектициди и фунгициди, технички масла и базни хемикалии.Фабриката ПВА за емулзии, премази, бои, лакови и лепила. И фабрикаат ФОМ за процесна опрема, заварувања, гума пластика, полиестер, електромонтажа дури и градежништво. И сега осумтте „ќерки“ на ОХИС: Филком, Трансфер, Фарм, ИЦН Аптеки, МЕТРА, ГЕС, ИЦН Македонија и Преспапласт од Ресен. Сите тие заедно во 2,59 милијарди денари (над 42 милиони евра) приходи во 2000 година, но и загуба од 530 милиони денари (околу 9 милиони евра). Тоа е периодот кога ОХИС и покрај тоа што губеше позиции сепак беше силна македонска фирма која 40 отсто од својот приход од остварува од извоз. Многумина мислат дека клучна грешка е тоа што навреме додека компанијата имаше кондиција за производство и држеше пазари не најдоа стратешки партнер од таа индустрија што ќе биде чадор за реструктуирање на ОХИС. По неколку пропуштени прилики или неуспешни преговори, се изгуби интересот и по тоа веќе и немаше прилики за извлекување на гигантот од кризата што постојано се продлабочуваше. Одреден период владите од различни политички провиниенции го толерираа ОХИС заради обезбедување на социјален мир и заради неговото бизнис опкружување во кое егзистираа помали домашни фирми. На крај ОХИС заврши како компанија што имаше поголем износ на оперативна загуба од неговиот вкупен приход од оперативни активности што секако е своевиден парадокс. Затоа што фирма што има приход од 47,7 милиони денари продуцира годишна загуба од 62,4 милиони денари. Книговодствената вредност на акцијата на крајот на 2015 година беше – 428 денари што значи дека всушност со неговиот стечај се затвори големата вреќа во која е долгот на поранешниот хемиски гигант. Р.Ф.