СВИНСКО ЗА БОЖИЌ, ЈАГНЕШКО ЗА ВЕЛИГДЕН: Етнолог од Србија открива стари обичаи за Велигден

Добивај вести на Viber

Симболот на Велигден се бојадисаните јајца, затоа што се верува дека јајцето што Богородица го донела на Христовиот гроб станало црвено, бидејќи неверниците верувале дека тој ќе оживее доколку јајцето поцрвенило. Затоа најчесто се обоени со таа боја, особено првата, која има големо значење во нашата култура, го штити домот и семејството до следната година, односно Велигден.

Етнологот Снежана Ашанин вели дека сега е распространето мислењето дека јајцата мора да се бојадисуваат на Велики петок, но има и мислења дека не треба да се прави на тој, најтажниот ден, кога не се пали ни оган, па јајцето не може да се вари и обои.

- Важно е тоа да се направи пред Велигден, кој паѓа во пролетните месеци кога се буди природата и вегетацијата, што празникот, според верувањето, го поттикнува, што го отсликува испреплетувањето на христијанските и паганските симболи - вели етнологот и додава дека сликањето на велигденските јајца датира од антиката:

- Со текот на времето се воведуваат и други бои, а покрај сликарството кое датира од античко време се врши и шарање, но е од поново потекло и датира два-три века наназад. На јајцата може да се најдат главно христијански симболи, но и се што луѓето мислат дека е соодветно и го претставува она што сакаат да се случи во иднина, за да се остварат желбите со силата на празникот - истакнува Ашанин.

Обичаи

Христовото воскресение во недела е доказ дека животот се раѓа после смртта, што ги увери сите неверници, и им докажа дека постои семоќен Господ кој одлучува за судбините и животите на сите луѓе.

-Тоа е празник на празниците, се празнува по повод воскресението на Исус Христос. На него му претходи седумнеделен пост и секоја недела од тој пост има име. Вака се нарекува Страствена оваа последна недела од Великиот пост, во која се одбележуваат Христовото страдање, на кое му претходела Тајната вечера, а потоа и распнувањето на Велики петок, кој го претставува најтажниот христијански празник, поради оплакувањето за погубениот Исус - рече Ашанин.

Постои верување дека јајцата не треба да се фрлаат туку мора да се вратат во природата од која се земени, па се оставаат во овоштарници, градини и полиња за да се поттикне плодноста.

Велигден е празник на радоста, љубовта и хармонијата, на тој ден се собира целото семејство во знак на единство не само за неа, туку и за целиот христијански свет.

- Како што традиционално за Божиќ се приготвува свиња, така и за Велигден се подготвува јагне. За разлика од денот на Христовото раѓање, кој изобилува со обичаи од паганско потекло, Велигден најмногу се поврзува со христијански симболи и ритуали, со кои се слави животот после смртта, па сè е цврсто поврзано со таа смисла и симболика - додаде Ашанин.

На Велики петок се пости, а на денот на Христовото воскресение се прекинува постот.

- Домаќините ритуално се омрсуваат со јајце од претходниот ден, се кршат со јајца веднаш по будењето и потоа јадеа. Од јајцето излегува нов живот, па се веруваше дека животот и здравјето ќе се подобрат во наредниот период. Оброкот е празничен, богат, се меси велигденски леб, во чиј центар се става црвено јајце, така што неговата моќ се пренесува на посевите по нивите, односно на житото и брашното - истакнува етнологот.