Urime - Македонија стана двојазична држава
Објавено во: Анализа 12 Јануари, 2018
Urime за двојазичноста. Големо разочарување од изгласувањето на предлог законот со сите спорни одредби кои се уште не се разгледани од страна на Венецијанската комисија и со многу поголем опфат од едноставно комуницирање на граѓаните кои не се од македонска националност со државните институции како што тоа наивно и бенигно го објаснуваше Зоран Заев.
Со изгласувањето на предлог законот за употреба на јазиците Македонија станува двојазична држава со тоа што јазикот на граѓаните што го говорат со над 20% ќе влезе во службена употреба во сите државни институции, односно како во градот Скопје така и во сите населени места каде има население од друга заедница од над 20%. Сепак, тоа што најмногу загрижува е загрозувањето на унитарниот карактер на Република Македонија со примената на албанскиот јазик на државните пари, како на книжни така и на ковани со симболи на заедницата од над 20% и нејзиниот јазик и писмо каде за тоа ќе има услови.
Со тоа се создава една бизарна состојба, парите во општина Чаир на пример ќе бидат на македонски и албански, но какви ќе бидат да речеме во Гевгелија, дали истите ќе влезат во платниот промет и што ако во местата каде живеаат Албанци или друга етничка заедница од над 20% дојдат пари кои се само на македонски јазик, дали ќе бидат прифатени во продавниците?
Дополнителни причини за загриженост се и одредбите со кои се предвидува јазикот на заедницата до 20% да биде дел и од униформите на полицијата, противпожарната служба, на лекарските униформи, на територија на град Скопје и сите други места кои ги исполнуваат наведените услови. Членот 8 од предлог законот е најспорниот и токму тој беше дел од законското решение кое го изгласаа пратениците иако експертите најмногу за него упатуваа критики бидејќи го нарушува концептот на унитарност. Еве како гласи членот 8 со три ставови.
(1) Книжните и кованите пари, како и поштенските марки ќе содржат симболи што го претставуваат културното наследство на граѓаните што го зборуваат македонскиот јазик и неговото кирилско писмо и јазикот што го зборуваат најмалку 20% од граѓаните и неговото писмо.
(2) Поштенските марки, уплатниците, фискалните извештаи издадени од институциите од член 1 став (3) и член 2 став (3) од овој закон, фактурите од институциите од член 1 став (3) и член 2 став (3) од овој закон, бандеролите, се пишуваат на македонски јазик и неговото кирилско писмо и јазикот што го зборуваат најмалку 20% од граѓаните и неговото писмо.
(3) Униформите на полицијата; пожарникарството; здравството; во Скопје и во општините во кои најмалку 20% од граѓаните зборуваат службен јазик различен од македонскиот јазик се напишани на македонски јазик и неговото кирилско писмо, како и на јазикот што го зборуваат најмалку 20% од граѓаните во Република Македонија и неговото писмо.
Како што може да видите ова целосно излегува од насушната потреба на било кој граѓанин да може да го користи својот јазик во службена комуникација со државните и локалните институции и дава сосема нов карактер на државата.
Проширувањето на правото на користење на јазикот се однесува и на судските постапки, предистражните и истражните постапки во обвинителствата, и институциите за санкции при што јазикот што го зборуваат 20% од граѓаните ќе треба да се користи соодветно, а исто така и сите одредби во Службен весник ќе бидат објавување и на истиот јазик покрај македонскиот. Во законското решение влегува и испишување на сите инфраструктурни објекти каде се користи јазикот на 20% од граѓаните покрај македонскиот јазик, како улици, мостови, плоштади и друго. Тоа важи и за аеродромите и граничните премини, како и за сите институции. Опфатени се и документите за лична идентификација, патните исправи, нотарските документи, како и изводите од книгите за матична евиденција.
Се предвидува и формирање на две нови институции, Агенција за за примена на јазикот што го зборуваат најмалку 20% од граѓаните на Република Македонија која ќе се грижи за спроведување на законот со обезбедување на преведувачи и техничка поддршка, како и Инспекторат за употреба на јазиците кој ќе детектира недоследности во спроведување на законот и ќе пропишува глоби на институции соодветно законските одредби.
Х.С.