Земјите од БРИКС воведуваат резервна валута?

Добивај вести на Viber

Групата земји од БРИКС води обемни дискусии за воспоставување нова резервна валута поддржана од кошничка од нивните валути, што би можело да доведе до дедоларизација и да влијае на американската и глобалната економија, изјави економистот и научен советник Дејан Јововиќ.

Потенцијалната валута на БРИКС би им овозможила на овие земји да ја потврдат својата економска независност, додека се натпреваруваат со постојниот меѓународен финансиски систем, доминиран од американскиот долар, кој сочинува околу 90 проценти од целата трговија со валути, рече Јововиќ во уредничкиот текст за Политика.

До неодамна, речиси 100 проценти од трговијата со нафта се вршеше во американски долари.

Сепак, во 2023 година, една петтина од трговијата со нафта наводно се вршеше со користење на други валути. БРИКС првично беше составен од Бразил, Русија, Индија, Кина и Јужна Африка, а од оваа година се прошири и ги вклучи Египет, Етиопија, Индонезија, Иран и Обединетите Арапски Емирати.

Јововиќ наведува дека централниот дел од сегашната ситуација е трговската војна на САД со Кина, како и санкциите на САД врз Кина и Русија.

Тој верува дека доколку земјите од БРИКС воспостават нова резервна валута, тоа веројатно значително би влијаело на американскиот долар, што потенцијално би довело до пад на побарувачката, или она што е познато како дедоларизација, што би имало импликации за американската и глобалната економија.

Тој потсетува дека на самитот на БРИКС во 2024 година, рускиот претседател Владимир Путин се појави на сцената држејќи нешто што изгледаше како прототип на можна банкнота од БРИКС.

Сепак, тој се откажа од претходните агресивни повици за дедоларизација, наведувајќи дека целта на земјите-членки на БРИКС не е да се оддалечат од платформата SWIFT, доминирана од американскиот долар, туку да ја спречат „оружувањето“ на американскиот долар со развивање алтернативни системи за користење на локалните валути во финансиските трансакции меѓу земјите од БРИКС и со трговските партнери, изјави Јововиќ.

Земјите од БРИКС, вели тој, имаат различни причини да воспостават нова валута, вклучувајќи ги неодамнешните глобални финансиски предизвици и агресивната надворешна политика на САД.

Тие сакаат подобро да ги служат своите економски интереси, а воедно да ја намалат глобалната зависност од американскиот долар и еврото.

Како што е наведено, новата валута би можела да има неколку придобивки за земјите од БРИКС, вклучувајќи поефикасни прекугранични трансакции и зголемена финансиска инклузија.

Користејќи блокчејн технологија, дигитални валути и „паметни договори“, валутата би можела да го трансформира глобалниот финансиски систем, верува Јововиќ.

Благодарение на прекуграничните плаќања, таа би можела да ја промовира и трговската и економската интеграција меѓу земјите од БРИКС и пошироко.

Новата валута на БРИКС би: ја зајакнала економската интеграција во рамките на земјите од БРИКС; го намалила влијанието на САД на глобалната сцена; го ослабела угледот на американскиот долар како глобална резервна валута; ги охрабрила другите земји да формираат сојузи за развој на регионални валути; ги ублажила ризиците поврзани со глобалната нестабилност поради еднострани мерки и намалена зависност од доларот.

Јововиќ забележува дека земјите од БРИКС сè уште немаат своја специфична дигитална валута, но дека е во развој систем за плаќање на БРИКС базиран на блокчејн.

Познат како мултилатерална платформа за плаќање, таканаречениот мост на БРИКС би ги поврзал финансиските системи на земјите-членки за порамнувања во дигитални валути на централните банки.

Планираниот систем би послужил како алтернатива на сегашната меѓународна платформа за прекугранично плаќање - SWIFT, во која доминира доларот. Создавањето независен систем за плаќање на BRICS е важна цел за иднината, кој би се базирал на најсовремени алатки, како што се дигиталните технологии и блокчејнот.

Главната работа е да се обезбеди дека е погоден за владите, обичните луѓе и бизнисите, како и исплатлив и ослободен од политика. Друг дигитален систем за прекугранично плаќање што е алтернатива на доларот е проектот „mBridge“, кој се развива преку соработка помеѓу Монетарната управа на Хонг Конг, Банката на Тајланд, Институтот за дигитални валути на Народната банка на Кина и Централната банка на ОАЕ. Саудиска Арабија, исто така, неодамна одлучи да се приклучи на проектот.

Дигиталните валути на централните банки што се тргуваат на платформата би биле поддржани од злато и локални валути во земјите-членки. Некои финансиски аналитичари го посочуваат создавањето на еврото во 1999 година како доказ дека валутата на BRICS е можна.

Сепак, ова би барало години подготовка, формирање нова централна банка и договор меѓу земјите од блокот за постепено укинување на нивните сопствени суверени валути.

Веројатно ќе биде потребна и поддршката од Меѓународниот монетарен фонд за да биде успешен на меѓународно ниво. Јововиќ, исто така, вели дека Кина има намера да ја зголеми моќта на јуанот на меѓународно ниво. Исто така, постојат големи економски разлики меѓу Кина и другите земји од БРИКС, кои не се мали пречки за надминување.

Иако рускиот претседател Путин претходно предложи цврсти средства како што се златото или нафтата, новата валута БРИКС веројатно би била поддржана од кошничка од валутите на блокот. Сепак, оваа кошничка потенцијално би можела да вклучува злато. Познатиот економист Џим Рикардo зборува за тоа како би можела да функционира валутата на БРИКС поддржана од злато.

Рикардс сугерираше дека ако единицата на валутата БРИКС вреди една унца злато и цената на златото се искачи на 3.000 долари за унца, единицата на валутата БРИКС би вредела 3.000 американски долари, додека доларот би изгубил вредност во споредба со валутата БРИКС мерена според тежината на златото. Сепак, важно е да се напомене дека тој не го гледа ова како нов златен стандард или крај на американскиот долар или еврото.

Од третиот квартал од 2024 година, комбинираните златни резерви на централните банки на оригиналните земји на БРИКС плус Египет (единствената земја од петте нови членки што има златни резерви на централните банки) сочинуваа повеќе од 20 проценти од вкупното злато што го поседуваат централните банки во светот.

Русија, Индија и Кина се меѓу првите 10 во однос на златните резерви на централните банки. Русија контролира 2.335,8 тони жолт метал, што го прави петта најголема златна резерва на централните банки.

Кина следи на шестото место со 2.264,3 тони злато, а Индија е на осмото место со 853,6 тони. Златните резерви на централните банки на Бразил и Јужна Африка се многу помали, со 129,6 и 125,4 тони, соодветно. Златните резерви на новата членка на БРИКС, Египет, се мали, со 126,8 тони.

Со децении, американскиот долар уживаше неспоредлива доминација како водечка резервна валута во светот. Според Федералните резерви на САД, помеѓу 1999 и 2019 година, доларот се користел во 96 проценти од фактурирањето на меѓународната трговија во Америка, 74 проценти во Азиско-пацифичкиот регион и 79 проценти во остатокот од светот.

Според Атлантскиот совет, американскиот долар се користи во приближно 88 проценти од трансакциите со девизи и сочинува 59 проценти од сите девизни резерви што ги чуваат централните банки. Поради својот статус како најшироко користена валута за конверзија и како референтна вредност на девизниот пазар, речиси сите централни банки низ целиот свет држат долари. Покрај тоа, доларот се користи за трговија со нафта.

Иако уделот на доларот се намали како што еврото и јенот добија на популарност, доларот останува најшироко користената резервна валута, проследена од еврото, јенот, фунтата и јуанот.

Потенцијалното влијание на новата валута на БРИКС врз американскиот долар останува неизвесно, а експертите дебатираат дали може да ја оспори доминацијата на доларот. Меѓутоа, ако новата валута на БРИКС се стабилизира во однос на доларот, тоа би можело да ја ослабне моќта на американските санкции, што би довело до понатамошен пад на вредноста на доларот.

Тоа би можело да предизвика и економска криза што силно би ги погодила американските домаќинства. Покрај тоа, оваа нова валута би можела да го забрза трендот на дедоларизација.

Земјите ширум светот бараат алтернативи на американскиот долар, со примери како Кина и Русија кои тргуваат со свои валути, а земји како Индија, Кенија и Малезија се залагаат за дедоларизација или потпишување договори со други земји за тргување со локални валути или алтернативни референтни вредности.

Иако не е јасно дали новата валута на БРИКС би инспирирала создавање други алтернативи на американскиот долар, можноста за оспорување на доминацијата на доларот како резервна валута останува.

И додека земјите продолжуваат да ги диверзифицираат своите резерви, американскиот долар би можел да се соочи со зголемена конкуренција од новите валути, што потенцијално ќе го промени балансот на моќ на глобалните пазари.

Сепак, студијата на Центарот за геоекономија на Атлантскиот совет, објавена во јуни 2024 година, покажува дека доларот е далеку од тоа да биде симнат од тронот како примарна резервна валута во светот.

Доларот продолжува да „доминира во девизните резерви, трговското фактурирање и валутните трансакции низ целиот свет и неговата улога како примарна глобална резервна валута е обезбедена на краток и среден рок“.

На крајот на краиштата, влијанието на новата валута на БРИКС врз американскиот долар ќе зависи од нејзиното усвојување, нејзината перцепирана стабилност и степенот до кој може да понуди одржлива алтернатива на долгогодишната хегемонија на доларот. Во моментов нема сериозни планови за преземање значајни чекори кон валута на БРИКС.

Сепак, мерките за намалување на зависноста од доларот се многу активни, а прекуграничните системи за плаќање, вклучително и истражувањето на блокчејн технологијата, се актуелни теми на дискусија.

Иако не е сигурно дали ќе се случи создавање на резервна валута на БРИКС, нејзиното појавување би имало значајни импликации за глобалната економија и потенцијално би ја предизвикало доминацијата на доларот како глобална резервна валута.

Доколку блокот конечно создаде таква валута, ќе биде важно да се следи нејзиното влијание врз економиите на членовите на БРИКС и поширокиот глобален пазар, вели Јововиќ во текстот.