3 прашањa: За што се договорија Путин и Ердоган?
Објавено во: Анализа 12 Октомври, 2016
Во рамките на Светскиот енергетски конгрес во Истанбул на 10 октомври се одржа средба меѓу претседателот на Русија, Владимир Путин и неговиот турски колега Реџеп Таип Ердоган. Ова е трета лична средба помеѓу лидерите, откако турската страна се извини за соборениот руски авион Су-24 во ноември минатата година. Двајцата шефови на држави успеаја да постигнат три важни договори, пишува Руски дневник.
1. „Турски поток“ ќе има
Важен резултат од средбата беше потпишувањето на меѓувладин договор за изградба на гасоводот „Турски поток“.
Проектот беше договорен уште во декември 2014 година како алтернатива на проектот за гасоводот „Јужен поток“. Поради едни или други причини, сепак (прашањето за обезбедување на попуст, прашањето каде ќе се „разграни“ гасоводот, влошувањето на билатералните односи, откако Турција го собори рускиот авион, шпекулациите околу возобновувањето на „Јужен поток“ и откажувањето од „Турски поток“) реализацијата на проектот се одложува.
На средбата во Истанбул земјите сепак успеаја да го завршат започнатото - беше потпишан меѓувладин договор. Покрај тоа Русија и Турција се согласија за попуст на цената на синото гориво во рамките на проектот.
По средбата Путин истакна дека „така се движиме во насока на реализација на плановите на турскиот претседател за создавање на голем енергетски центар во оваа земја“.
2. Турското овошје се враќа на рускиот пазар
Друг важен проблем од билатералната соработка е прашањето за укинување на едностраните економски санкции, кои Москва ги наложи на Анкара пред една година, по инцидентот со авионот. Путин рече дека Москва одлучила да ги дозволи турските земјоделски производи на рускиот пазар. Според него тоа е взаемно решение. „Руското земјоделство не произведува такви производи, а допуштањето на Турците до пазарот може да доведе - и ние се надеваме на тоа - до намалување на цените на овие производи“, појасни тој.
Според рускиот претседател „за турските партнери, тоа, се разбира, е отворање на рускиот пазар“. Путин потсети дека „обемот на продажбите на овие турски производи на рускиот пазар минатата година бил во вредност од 500 милиони долари“.
3. Да не си пречат во Сирија
Освен прашања од економската соработка агендата го вклучуваше и прашањето за Сирија. Како за Русија, така и за Турција сирискиот проблем продолжува да е од огромно значење во надворешнополитичка насока.
И двете страни се инволвирани во сирискиот конфликт физички. Русија спроведува воздухопловна операција против борците на терористичката организација „Исламска држава“. Турција ја спроведува операцијата „Штитот на Еуфрат“ во Северна Сирија, каде што брани области кои граничат со Сирија од борците на истата таа „Исламска држава“. Всушност таа ги чува и од единиците на сириските Курди, кои според Анкара се поврзани со Работничката партија на Курдистан (сепаратистичка курдска организација со која турските власти војуваат од 1984 година. Прогласена за терористичка организација од страна на Турција, САД и земјите од ЕУ).
Сепак, меѓу позициите на Русија и Турција има суштинска разлика: додека Москва го поддржува режимот на Асад и нанесува воздушни напади по антивладините групи, Турција ги поддржува антивладините сили, а режимот на Асад го дефинира како „терористички“.
„Русија и Турција се согласија за спроведување на операцијата „Штитот на Еуфрат“ уште кога претседателот Ердоган го посети Санкт Петербург во август. Москва не изрази речиси никакви емоции при почетокот на турската операција во Сирија, забележува Јуриј Мавашев, шеф на политичкиот правец во Центарот за проучување на модерна Турција.
Според експертот, меѓу Москва и Анкара има договор: да не си пречат една на друга. А за време на посетата на Путин овој договор е потврден и зајакнат. „Турските чиновници и медиуми молчат за руското учество во работите кои се случуваат во Алепо. Некој им заповедал: немаме работа крај Алепо, бидејќи Русија ни ја даде Северна Сирија“, забележува Мавашев.
Според Керим Хас, експерт за евроазиска политика во Организацијата за меѓународни стратешки студии во Анкара, „главно конкретно прашање кое Ердоган и Путин го договорија всушност во врска со сириската криза, е да продолжи позитивниот дневен ред и преговорите преку директен официјален трипартитен механизам на високо ниво утврден меѓу министерствата за надворешни работи, генералштабовите и разузнавачките агенции. Ситуацијата во Алепо, хуманитарната криза во Сирија и разликувањето на опозицијата од терористите ќе бидат дискутирани преку овој механизам“.
