Анализа: Банкротот на Србија, мит или реалност на една економија?

Добивај вести на Viber

Дали Србија е на работ на банкрот? Аналитичарите во оваа земја водат серизона дебата, а нивните ставови и мислења се контрадикторни. Дебатата се засили откако ММФ го објави песимистичко сценарио за економските случувања во Србија, а потоа следеа и сериозните предупредувања што стигнаа од Фискалниот совет кој предупреди дека финансиите на државата се наоѓаат на стаклени нозе. Николас Алтипармаков, член на Фискалниот совет во Србија смета дека  постои реален ризик од банкрот на јавните финансии, додека пак економистот Мирослав Здравковиќ смета дека државата не може да банкротира со оглед дека на сметка има повеќе од 260 милијарди динари и дека може редовно да ги сервисира долговите.

Aлтипармаков: Да се замрзнат платите и пензиите

Тврдењето дека Србија е на работ на банкрот, аналитичарот Алтипармаков кој е член на Фискалниот совет во Србија го темели на анализата на ММФ за податоците кои се однесуваат на земјите во транзиција. Според таа анализа, гледано од крајот на Втората светска војна, па досега, се покажало дека голем број на земји во развој, чии долгови достигнале 60 отсто од БДП, како што е сега во Србија, на крајот банкротирале на еден или друг начин. Само неколку од нив успеале да го избегнат банкротот.

„Ризикот од банкрот на јавните финансии во Србија е многу реален, изјави Алтипармаков, за српските медиуми. Проблемот со реформите во јавните финансии се акумулира од 2006 година, како и во изминатите 13 години, бидејќи во транзицијата се троши повеќе од она што се произведува, објаснува Алтипармаков.

„Србија, од 2008 година од најмалку задолжените земји во регионот дојде на второто место, веднаш по Унгарија и тој тренд порано или подоцна ќе стане неподнослив. Поради ова, потрошувачката мора да се усклади со овој проблем“, смета Алтипармаков, и посочува дека е неопходно замрзнување на платите и пензиите во јавниот сектор.

Србија за плати и пензии во јавниот сектор има негативен рекорд во Европа во однос на зафаќањето во БДП. Приватната економија, која мора да биде мотор на економскиот развој, не може да издржи таков јавен сектор и затоа се наметнува потребата да се замрзнат платите и пензиите, посочува Алтипармаков.

Здравковиќ: Зголемување на данокот води кон "грчкото сценарио" Од друга страна пак, главениот и одговорен уредник на порталот Макроекономија, кој воедно е и економист, Мирослав Здравковиќ, е со сосема поинаков став. Тој смета дека Србија ниту сега е пред банкрот , ниту пак била минатата година кога почна да се зборува за таквото сценарио. Според него, Србија со 260 милијарди динари на сметка, во споредба со претходните 140 милијарди динари, има помал ризик од банкрот, а оваа сума е доволна за предвремено да се плаќаат долговите и да се финансира дефицитот. Слоганот: „Ќе банкротираме – зголемете ги  даноците“, според Здравковиќ не е добар, бидејќи зголемувањето на даноците значи пад на економската активност и вовед во "грчкото сценарио". Здравковиќ смета дека Министерството за финансии совршено добро ги контролира јавните финансии и дека за тоа има чиста петка. Фискален совет: Јавните финансии се во лоша форма Фискалниот совет претходно соопшти дека јавните финансии во Србија се во многу лоша позиција и дека е неопходно порано да се донесе ребалансот на буџетот каде ќе треба да вклучат мерки за контрола на платите и пензиите во јавниот сектор. Фискалниот дефицит во 2013 година, наместо планираните 3,6 отсто од БДП, ќе надмине 5,5 отсто од БДП, додека јавниот долг е веќе над 60 проценти, и ќе продолжи да расте во текот на оваа и следната година, соопштија од Фискалниот совет. Расте невработеноста – секој четврт без работа

Растот на невработеноста Србија не запира почетокот на економската криза, а стапка на невработеност достигна рекорд. Од 16%  во 2009 година, сега се искачи на  26,7 %.

„Она што е особено неповолно е фактот дека две петтини од невработените биле без работа повеќе од пет години, а само една четвртина од невработените се без работа околу една година, изјави Видојевиќ,државен секретар во Министерството за труд и социјална политика,  додавајќи дека највисока стапка на невработеност има меѓу младите луѓе под 30 години. Според најновите податоци од март оваа година, од 790.000 невработени, уделот на  младите луѓе е 27.000. Најмногу откази во преработувачката индустрија – најстабилни странските фирми Според податоците на институциите, Видојевиќ посочува дека поголемиот дел од оние кои ги останале без работа се во преработувачката индустрија, што е резултат на намалената заработувачка како и на намалената  куповната моќ на населението, бидејќи со самото тоа што се намалува потребата за производство, се намалува и нема потребата од ангажирање на работна сила. Кога станува збор за пазарот на трудот и бизнисот, најстабилна е ситуација кај странските компании како Фиат, Јуре и Газпром. Дополнително, некои истражувања покажале дека само 15% од работодавачите во Србија имаат намера годинава да вработуваат нови работници, 55% рекле дека ќе отпуштат, додека 30%  не кажале што планираат. Околу 50.000 работодавци не ги плаќаат редовно придонесите за вработените, што се смета за еден од најголемите проблеми. Како можно  решение српската влада најавува воспоставување на регистар каде ќе ги има сите информации за степенот на исполнување или неисполнување на обврските на компаниите. Врз таа основа, ќе се проценат  понатамошните мерки и санкции, за да може тој неповолен тренд како што веалат да се доведе до некоја разумна граница, ако веќе не може да се искорени. Во моментов во Србија има околу 850.000 граѓани кои имаат потреба од социјална помош од владата, а пет проценти од нив се на работ на сиромаштијата. За справување со овој проблем за оваа година, владата во Србија одвоила 30 милијарди динари. С.Н.