Дали воените дејствија ќе ја урнат најсилната економија?

Добивај вести на Viber

Откако потроши трилиони долари за војни во изминатата деценија, Америка изгледаше како да пристапува кон една нова ера - подготвена да ја запре финансиската тапа за воени операции во Ирак и Авганистан, да ги земе војниците дома и да се наслади од дивидендите од мирот, пишува економистот Линда Билмс. Оддишката сепак се чини дека ќе биде кратка. Новите безбедносни закани во целиот свет доведоа до обновување на повиците за воено учество - можеби не со копнени сили, туку само со воздушни напади, беспилотни летала и оружје и обука за позадински групи. Поради Ирак, кој западна во хаос поради офанзивата на исламистичката организација "Исламска држава", јавноста е загрижена не само од перспективата на САД да бидат вовлечени повторно во војна. Клучното прашање е дали економијата ќе може да издржи повеќе. Вашингтон може да плаќа лесно за што е потребно. Првата војна во Персискиот залив во 90-тите години на пример чинеше околу 12 милијарди долари годишно. Обуката на војската и заштитата на цивилното население во Сирија, како и воздушните напади против "Исламска држава" и режимот на Башар Асад во Сирија, ќе чинат околу 20-22 милијарди долари годишно, според оценката на Кен Полак од Brookings Institution во Вашингтон. Цената на ре учество во конфликт ќе биде тешка. Земјата уште се мачи да излезе од финансиската дупка која ја отворија најскапите војни во Ирак и Авганистан. Во прилог на трилионите издвоени за воени трошоци, редовниот буџет на Пентагон се зголеми за 1,3 трилиони сегашни долари од 2001 година до највисоко ниво во реални услови од Втората Светска војна. Оваа "култура на бескрајни пари", како поранешниот министер за одбрана Роберт Гејтс ја нарекува, е ноторна екстраваганција. Сметководствените системи пак се толку несовршени, што е невозможно да се трага каде и како се потрошени парите. Повлекувањето од Ирак и очекуваното заминување од Авганистан се сметаше за увертира на "стегање на ременот" од Пентагон. Конгресот дури пресуди мерки наменети да ги намалат воените трошоци со околу 540 милијарди долари во следната деценија. Пентагон исто така најави големи намалувања на трошоците во речиси сите области, вклучувајќи и намалување на големината на армијата од 520 илјади до 440 илјади војници, кастрење на зголемувањата на платите и бенефициите и купување на помалку оружје. Реформата сепак очигледно ќе биде запрена поради драстичното влошување на глобалната безбедност. Уште пред последните напади во Ирак Армијата не изгледаше фасцинирана да продолжи со неправичните за неа штедења. Воените кругови предупредуваа за т.н. "Шупливи сила" - идејата дека поради кратењата ќе се работи по пониска подготвеност. Авторитетите од Пентагон предупредуваат дека идните буџетски кратења ќе наштетат на способноста на вооружените сили на САД да ги извршуваат своите мисии. Јасно е дека разговорите за подобрување на националниот рамнотежа преку длабоки воени кратења заврши. Изгледа сигурно дека воените трошоци повторно ќе пораснат нагло, што ќе го надуе недостигот на средства за инфраструктурата на пример. Поради долготрајните војни на американските национални финансии треба сериозен ремонт. САД веќе зедоа околу 2 трилиони долари кредити, за да платат за инвазијата во Ирак и Авганистан, а тоа има голем придонес за растот на државниот долг од 6,4 трилиони долари во 2003 година до 17,7 трилиони долари денес. Војната придонесе и за остриот пораст на цените на нафтата од 25 долари за барел во 2003 година до 140 долари во 2008 година, што значително ја ограничи флексибилноста на САД да реагира на кризата. Земјата се уште не платила за еден од најголемите трошоци околу конфликтите - медицинските услуги и бенефиции за инвалидност на 2,5 милиони ветерани. Повеќе од 900 илјади војници добиле инвалидско до крајот на нивните животи, што ќе ги чини дополнителни трилион долари во следните децении, според Администрацијата за бенефиции на ветераните. Иако имаше две неуспешни војни, земјата се чини дека не си ги научила лекциите за огромните трошоци за воени авантури и за можностите на воените интервенции да ги решаваат сложени проблеми на надворешната политика. Во 2003 година САД не обрнаа внимание на прашањето како ќе биде платена војната во Ирак. Администрацијата на Буш беше толку убедена во концизноста на кампањата дека конечно го разреши својот топ економист Лоренс Линдзи, кој претпостави дека конфликтот ќе чини доста скапо. Овој пат Америка влегува во нов конфликт во значително полоша финансиска форма и без стратегија за исплата на воените долгови. Ако земјата ќе се впушти во нов круг воени ангажмани, претседателот ќе треба да јасно објасни кое колку ќе чини и како ќе се платат за тоа. K.K.