ДОБИВААТ РАБОТА БЕЗ ТЕНДЕРИ: Како работат кинеските компании во Србија?

Добивај вести на Viber

Најмалку пет кинески компании беа ангажирани во проектот за реконструкција и модернизација на српската железница, кој вредеше најмалку 1,2 милијарди долари. Кинезите добија и работни места во изградбата на автопати и други патишта, новиот мост Сава, а сега е објавено дека ќе го градат и аеродромот во Ниш. Сите овие работни места ги добија претежно без тендер, со обврска да ангажираат српски подизведувачи, што, според непишано правило, значи компании блиски до владата на Српската прогресивна партија, пишува Нова.рс.

Само компанијата „China Railway International Co“ (CRIC), која минатата година, што не беше врвна година, беше ангажирана во модернизацијата и реконструкцијата на железницата од Белград до државната граница на Келебија, заработи 355,6 милиони евра, а една година претходно имаше дури 586,3 милиони евра на своите сметки.

Иако најголемиот извор на приход беше реконструкцијата на железницата до унгарската граница, ова не беше единствениот проект во кој беше вклучена во Србија. Поранешниот министер за градежништво Горан Весиќ, исто така, рече дека CRIC работи и на реконструкцијата на железницата Сомбор-Врбас и дека ќе бидат вклучени во железницата Панчево-Суботица.

Нејзината партнерска компанија на железничкиот проект, China Communications Construction Company (CCCC), немаше толку многу ќар, но и покрај тоа генерираше солиден приход, што е извонредно за српски услови. Минатата година, нејзината каса доби околу 127,1 милиони евра.

Оваа компанија беше ангажирана во изградбата на делницата од Коридорот 11, долга 17,6 километри, од Сурчин до Обреновац. Покрај тоа, CCCC е и изведувач на патот од Прељина до Пожега во Србија. Проценетата вредност на работите само на оваа делница е 74,4 милијарди динари, или 635 милиони евра.

На списокот на државни проекти, во претходно објавената Фискална стратегија, е вклучена и изградбата на патот од Нови Белград до Сурчин. Оваа работа исто така ѝ беше доверена на истата компанија, а нејзината вредност е речиси 12 милијарди динари, или 102 милиони евра.

Најмалку уште две компании од таа земја беа ангажирани како подизведувачи во реконструкцијата на Железничката станица во Нови Сад - China Civil Engineering Construction Corporation Balkan (CCECCCB) и 11th China Railway (Eleventh Division), на кои одеднаш и без никаква основа им беше доделена работата за овој проект и кои во тој момент, како што покажа документацијата од обвинителството, воопшто не беа ангажирани од главниот изведувач, кинеските компании CRIC и CCCC.

И токму овие компании, како подизведувачи, склучија договори со домашни компании без јавен тендер и ги ангажираа како свои подизведувачи. Така, беше склучен договор со сега добро познатата Starting, која беше главен подизведувач во реконструкцијата на Железничката станица во Нови Сад. Исто така, Деко Тим, ОБВ Градња, ГАТ, ИКА-РЕК, Челик…

Меѓу компаниите кои често добиваат договори од државата е и кинеската Шандонг. Оваа компанија го градеше Дунавскиот коридор, или автопатот Пожаревац - Голубац. Интересно е што ја ангажираше Инкоп на Звонко Веселиновиќ, компанија под санкции на САД, како подизведувач.

Врз основа на меѓувладиниот договор меѓу Србија и Кина, Шандонг ја доби работата за изградба на овој автопат преку директен договор, без тендер. Како што напиша РСЕ/РЛ, таа сама ги избира подизведувачите, а за нивното ангажирање е потребна согласност од државата. Од февруари 2022 година, Инкоп има согласност од Министерството за градежништво да работи на делницата од Пожаревац до Голубац.

Во Србија работат неколку компании чии имиња почнуваат со Шандонг; нивните имиња обично се долги и честопати само еден збор е различен од другата компанија. Една од нив, „Шандонг хај спид груп“, најверојатно ќе ја добие работата за изградба на аеродромот во Ниш, а беше ангажирана и на автопатот Милош Велики.

Една од најголемите кинески компании што работат во Србија е „Пауер Чајна“, која веќе гради нов мост преку реката Сава. Не е познато дали некогаш конкурирала за работата на тендер.

Компанијата е ангажирана и во големи проекти во Србија. Еден од нив е долговетуваното метро, ​​или поточно неговите први две линии. Исто така, доби работа на проектот EXPO 2027, кој вреди околу две милијарди евра.

Кинеските компании во Србија имаат практично привилегиран статус благодарение на меѓувладиниот договор потпишан од претставници на српската и кинеската влада во 2009 година. Станува збор за договор за економска и техничка соработка во областа на инфраструктурата.

Во документот се наведува дека договорите и проектите постигнати врз основа на овој документ не подлежат на обврска за објавување јавен тендер за извршување на инвестициски работи и испорака на стоки и услуги. Оваа обврска е пропишана со српскиот закон, но бидејќи меѓувладините договори во Србија се над националното законодавство, зделките склучени врз основа на нив можат да избегнат законски обврски како што е задолжителното објавување тендер.