ЕСКАЛАЦИЈАТА ИЗРАЕЛ-ИРАН СО ПЕТ НАЈЛОШИ СЦЕНАРИЈА: Што ако Америка биде вовлечена?

Добивај вести на Viber

Воените аналитичари велат дека само САД поседуваат бомбардери и бомби за уништување на бункери што можат да продрат во најдлабоките ирански нуклеарни објекти, особено оној во Фордоу.

Би-Би-Си - Лондон

Засега борбите меѓу Израел и Иран изгледаат ограничени на двете земји. Во Обединетите нации и на други места има широко распространети повици за воздржаност. Но, што ако овие повици останат неслушнати? Што ако борбите ескалираат и се прошират? Еве неколку можни сценарија за најлош случај.

Ако Америка биде вовлечена во конфликтот

И покрај сите негирања од страна на САД, Иран јасно верува дека американските сили ги одобриле и барем премолчено ги поддржале нападите на Израел.

Иран би можел да нападне американски цели низ Блискиот Исток – како што се камповите на специјалните сили во Ирак, воените бази во Заливот и дипломатските мисии во регионот. Прокси-силите на Иран – Хамас и Хезболах – можеби се значително ослабени, но неговите поддржувачки милиции во Ирак остануваат вооружени и недопрени.

САД стравуваат дека вакви напади се можни и повлекоа дел од својот персонал. Во своите јавни пораки, САД јасно го предупредија Иран за последиците од каков било напад врз американски цели.

Што би се случило ако, на пример, американски граѓанин биде убиен во Тел Авив или на друго место?  Доналд Трамп може да се најде принуден да дејствува. Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху долго време е обвинуван дека сака да ги вовлече САД за да помогнат да се порази Иран.

Воените аналитичари велат дека само САД поседуваат бомбардери и бомби за уништување на бункери што можат да продрат во најдлабоките ирански нуклеарни објекти, особено оној во Фордоу. Трамп им вети на своите МАГА приврзаници дека нема да започне таканаречени „вечни војни“ на Блискиот Исток. Но подеднакво многу републиканци ја поддржуваат и израелската влада и нејзиниот став дека сега е време да се бара промена на режимот во Техеран.

Но, ако Америка стане активен учесник во борбите, тоа би претставувало огромна ескалација со долги, потенцијално разорни последици.

Ако Заливските земји бидат вовлечени

Ако Иран не успее да ги оштети добро заштитените воени и други цели на Израел, тогаш би можел да ги насочи своите ракети кон полесни цели во Заливот, особено кон земји за кои верува дека со години им помагале на неговите непријатели.

Во регионот има многу енергетски и инфраструктурни цели. За потсетување, Иран беше обвинет за напад врз нафтените полиња на Саудиска Арабија во 2019 година, а неговите прокси Хути погодија цели во ОАЕ во 2022 година.

Од тогаш, дојде до одредено помирување меѓу Иран и некои земји во регионот.

Но, овие земји се домаќини на американски воздухопловни бази. Некои, исто така, дискретно помогнаа во одбраната на Израел од ирански ракетни напади минатата година.

Ако Заливот биде нападнат, тогаш и тој би можел да побара американски воени авиони да го бранат, како и Израел.

Ако Израел не успее да ја уништи нуклеарната способност на Иран

Што ако израелскиот напад не успее? Што ако иранските нуклеарни објекти се премногу длабоки и добро заштитени? Што ако 400 килограми ураниум збогатен на 60% – нуклеарно гориво што е само еден чекор од оружје, доволно за десет бомби – не биде уништено?

Се смета дека можеби е скриено длабоко во тајни рудници. Израел можеби убил некои нуклеарни научници, но ниту една бомба не може да го уништи знаењето и експертизата на Иран. Што ако нападот на Израел го убеди иранското раководство дека единствениот начин да спречи понатамошни напади е да се стреми кон нуклеарна способност што е можно побрзо?

Што ако новите воени лидери околу масата се поимпулсивни и помалку внимателни од нивните загинати претходници?

Во најмала рака, тоа би можело да го принуди Израел на дополнителни напади, потенцијално ставајќи го регионот во постојан циклус на напади и контранапади. Израелците имаат брутален израз за оваа стратегија; тие ја нарекуваат „косење на тревата“.

Ако има глобален економски шок

Цената на нафтата веќе расте. Што ако Иран се обиде да го затвори Ормускиот Проток, дополнително ограничувајќи го движењето на нафтата?

Што ако – на другата страна од Арапскиот Полуостров – Хутите во Јемен ги удвојат своите напори да напаѓаат бродови во Црвеното Море? Тие се последниот преостанат таканаречен прокси-сојузник на Иран со историја на непредвидливост и висок ризик.

Многу земји во светот веќе страдаат од криза со трошоците за живот. Зголемувањето на цената на нафтата би додало на инфлацијата во глобалниот економски систем, кој веќе е оптоварен од тарифната војна на Трамп.

И да не заборавиме, единствениот човек што профитира од зголемувањето на цените на нафтата е претседателот Путин од Русија, кој одеднаш би видел како милијарди долари се влеваат во касите на Кремљ за да ја финансираат неговата војна против Украина.

Ако падне режимот во Иран, оставајќи вакуум

Што ако Израел успее во својата долгорочна цел да предизвика колапс на исламскиот револуционерен режим во Иран?

Нетанјаху тврди дека неговата примарна цел е да ја уништи нуклеарната способност на Иран. Но, тој јасно стави до знаење во својата изјава вчера дека неговата поширока цел вклучува промена на режимот.

Тој им рече на „гордите луѓе на Иран“ дека неговиот напад „го расчистува патот за вас да ја постигнете вашата слобода“ од она што тој го нарече нивен „зол и угнетувачки режим“.

Уривањето на иранската влада може да им се допадне на некои во регионот, особено на некои Израелци. Но, каков вакуум би оставило тоа? Кои непредвидени последици би имало? Како би изгледал граѓански конфликт во Иран?

Многумина можат да се сетат што се случи со Ирак и Либија кога беше отстранета силната централна власт. Значи, многу зависи од тоа како ќе се одвива овој конфликт во наредните денови. Како - и колку силно - ќе возврати Иран? И какви ограничувања, ако воопшто можат, да им наметнат САД на Израел?

Од одговорот на овие две прашања многу ќе зависи. 

фото: EPA-EFE/ABIR SULTAN