ИНФЛАЦИЈА, ПАЗАР НА ТРУД, РАСТ НА БДП: Какви се забелешките на ЕК за Македонија?

Добивај вести на Viber

Северна Македонија постигна ограничен напредок и е на добро ниво на подготовка во развивањето на функционална пазарна економија, стои во извештајот на Европската Комисија објавен денеска. 

Реалниот раст на БДП се забрза во 2024 година, поттикнат од приватната потрошувачка и јавните инвестиции. Надворешната позиција се влоши, а инфлацијата, по значителното намалување, повторно се зголеми од септември 2024 година. Фискалниот дефицит за 2024 година го надмина првичниот план како резултат на зголемувањето на платите и пензиите во јавниот сектор, одложувајќи ја фискалната консолидација и почитувањето на фискалните правила. Извршувањето на планираните капитални расходи продолжува да страда од слабо управување со јавните инвестиции. Напорите за формализирање на неформалната економија се заглавени. Централната банка почна претпазливо да ја ублажува монетарната политика. Банкарскиот сектор остана отпорен во услови на солиден пораст на кредитниот раст. Состојбата на пазарот на трудот се подобри, но структурните проблеми продолжуваат, вклучувајќи ниски стапки на учество, значителна емиграција и голем родов јаз.

Препораките на Комисијата од минатата година беа само делумно спроведени и затоа остануваат во голема мера валидни. Во наредната година, Северна Македонија треба особено: да го усвои преостанатото законодавство за спроведување на органскиот закон за буџет и да обезбеди усогласеност со фискалните правила, вклучително и со усвојување дополнителни мерки за зголемување на приходите и контрола на тековните трошоци; да го забрза спроведувањето на акцискиот план за управување со јавни инвестиции и да го усвои Законот за јавно-приватно партнерство; да усвои и спроведе ревидиран акциски план за формализирање на неформалната економија. 

Северна Македонија останува умерено подготвена во областа на реформата на јавната администрација, стои во извештајот на Европската Комисија. 

Остварен е одреден напредок во областа на е-влада, со измените на Законот за електронски документи, електронска идентификација и доверливи услуги со кои се транспонира регулативата eIDAS 2.0 и се воведува Дигиталниот паричник за идентитет. Направени се напори за дигитализација на институционалните регистри, поедноставување на електронските процедури и зголемување на размената на податоци. Долгоочекуваните закони за административни службеници и за вработените во јавниот сектор беа донесени во јули 2025 година. Двата закона ги подобруваат процедурите за селекција, привременото вработување, условите за работа и собирањето податоци во областа на управувањето со човечки ресурси. Сепак, правилата што ги регулираат државните службеници остануваат фрагментирани. Земјата продолжи со реорганизација на неколку државни институции во согласност со изменетиот Закон за државна организација.

Препораките на Комисијата од минатата година беа делумно спроведени и остануваат во голема мера валидни. Во наредната година, Северна Македонија треба особено: да усвои законски одредби што ја регулираат службата на врвниот менаџмент и да започне со спроведување на ревидираниот Закон за административни службеници и ревидираниот Закон за вработените во јавната служба;

Судскиот систем на Северна Македонија е помеѓу одредено и умерено ниво на подготовка и не постигна никаков напредок. Земјата започна со спроведување на Стратегијата за реформа на судството (2024-2028) и продолжи да ги спроведува препораките од мисијата за рецензија од 2023 година на Судскиот совет. Целокупната независност и финансиската автономија на судството се поткопани од мешањето и притисокот од други државни одделенија, вклучително и обидите на Парламентот да изврши притисок врз членовите на Судскиот совет да поднесат оставка и ограничените доделени финансиски ресурси.

foto freepik.com