Историски договор со Иран кој има многу прашалници

Добивај вести на Viber

Останува под прашање дали тоа ќе доведе до решавање на нуклеарниот конфликт, тврди Джамшид Фарухи во својот коментар. Договорот за нуклеарниот спор со Иран е добра вест за целиот регион и за целата меѓународна заедница.

Зделка или не? Тоа беше прашањето во последните 12 години. Светот упати поглед кон Лозана, каде се испреплетуваат надежите и стравовите, а успехот и неуспехот висеа на конец. Принципиелниот договор за нуклеарниот спор несомнено е историски момент - не само за Иран и регионот, туку и за меѓународната заедница. За жал, сепак треба да се третираат со голема претпазливост кон договорот од Лозана, зашто ѓаволот се крие во деталите.

Не е прв пат преговорите околу иранската нуклеарна програма да се спроведат во маратонски круг, а нуклеарните разговори - во покер. Конечно на преговарачите им останаа само две опции: зделка „Win-Win“ при што сите ќе заработат, или катастрофа за сите „Lose-Lose“. На крајот разумот надвладеа.

Во оваа игра беа вклучени прашањата за судбинско значење и непредвидливо влијание врз светската политика. Самиот факт дека водечките светски политичари одделија толку многу време, го покажува она огромно значење кое го имаат преговорите за петте земји со право на вето и Германија но не на последно место - за Иран.

Кога започна „покерот“ во Лозана, американскиот државен секретар Џон Кери и неговиот ирански колега - министерот за надворешни работи Мохамед Џавад Зариф знаеја многу добро дека не можат да си заминат со празни раце. Нивната мисија беше јасна - да преговараат се додека не постигнат договор. Вредеа ли сепак напорите? И тоа ли е резултатот, на кој се надеваа Иран и Западот? Одговорот на овие прашања е категорично да!

За владејачките партии во Иран договорот е од витална потреба. Иранската економија страда под времето на санкциите, финансискиот живот речиси и не им успеа, а заднината на инфлација ја намалува куповната моќ на населението. Невработеноста и поврзаната со неа безперспективност се доведени до очај, пред сè за младите луѓе.

Не на последно место Иран рече „да“ на договорот и поради опасноста од нова војна со коалицијата предводена од Саудиска Арабија. Ситуацијата навистина е многу сериозна. По воздушните напади против бунтовниците хуси во Јемен, ненајавената војна меѓу Саудиска Арабија и Иран влезе во нова фаза. Борбата за власт во Јемен е со потенцијал да го разгори огнот на Блискиот Исток. При тоа Јемен е само едно од боиштата во една многу поголема војна во целиот регион.

Еден нов неуспех на нуклеарните преговори би ги зацврстиле позициите на противниците на договор за нуклеарниот конфликт. Владата на Иран и дури ултраконсервативните сили околу ајатолахот Хамнеи беа свесни за тоа. А дипломатското завршувањето на нуклеарниот спор со Иран е и најголем надворешно-политички успех на американскиот претседател Барак Обама.

Но, вистинската работа допрва почнува. Договорот од Лозана веројатно е решението на нуклеарниот конфликт со Иран. Како акцентот паѓа на зборот „најверојатно“. Бидејќи безбројните и моќни противници на овој договор имаат само три месеци, за да го уништат повторно сето тоа што е постигнато досега.

По објавувањето на одлуката од Лозана се очекува израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху да е еден од првите кој ќе земе збор, за да ги критикува остро постигнатите договори. А тој очигледно не е единствениот кој е против овој договор. Доволно е да се потсетиме на турбулентните аплаузи кои тој ги добил по неодамнешниот говор пред американскиот Конгрес. Не смееме да заборавиме и за писмото на 47 американски сенатори до иранската влада, во која тие и се закануваат да го укинуат договореното по ерата на Обама.

Регионалните сили како Саудиска Арабија, Турција и Египет се исто така меѓу разгорување на противници за нуклеарниот договор со Техеран. Како и тврдокорните струи во самиот Иран. Бидејќи завршувањето на нуклеарниот конфликт би можело да доведе до политичко зближување меѓу Вашингтон и Техеран и до враќањето на Иран во редовите на меѓународната заедница. Токму тоа сакаат да го спречат противниците на договорот.

Долгоочекуваното трајно решение на нуклеарниот спор со Иран сега треба да се доведе до успешен крај. Бидејќи противниците се многу. И се многу силни.