Може ли Ципрас нешто повеќе од политика на добрини?

Добивај вести на Viber

"Она таму сам го поставив", вели грчки даночен службеник, посочувајќи на кабел, кој го држи надвор од лаптопот и кој со селотејп е залепен на паркетот, минувајќи по подот на канцеларијата. Интернет конекција во даночната служба, каде што тој работи, нема. Јанис (името е променето) плаќа сам за пристап. Без онлајн база на податоци со правните термини сепак тој нема да може да ги наоѓа законските текстови, врз основа на кои треба да издава даночни фактури. Владата во Атина не обезбедува и никакви печатени материјали. Таа дури и не им обезбедува на даночните служби современи компјутери, поради што кабелот за податоци влегува во личниот лаптоп на Јанис, "донесен од дома". "Печатачот", тој посочува кон полицата до себе ", исто така е платен од мене", пишува германскиот Die Zeit во репортажата од Грција. Пред вратата на канцеларијата, која е топла како котлара, се наредени шест тешки канти за смет, преполни со даночни регистри. "Мојот архив", вика Јанис за купот. Според него нема ништо лошо да прегледа и постари податоци за даночни измами, но како да се направи тоа во овие околности? Проблемите на Јанис од пред три месеци беа и проблеми за Алексис Ципрас. Или барем би требало да се. Ципрас и предводената од него Сириза пред три месеци ја презедоа власта во Грција. Овие избори беа сливот во историјата на земјата. За прв пат на власт доаѓа еден аутсајдер (Ципрас), кој не припаѓа на кастата на оние кои ја уништуваа земјата во последниве децении. Ципрас им вети на своите гласачи да ја закрепне болната држава, да се стави крај на корупцијата, непотизмот и мерките за штедење, кои - како што тој смета, ја задушиле грчката економија и ги натовариле особено социјално ранливите луѓе. Ципрас ризикува многу. Во ЕУ, Грција е практично изолирана, односите со клучните европски сојузници се урнати. Бидејќи земјата веќе речиси не добива пари од Брисел, таа ризикува да западне во банкрот, а членството во монетарната унија е под прашање. Минатата недела владата им нареди на локалните власти и државните компании да ги пренесат своите парични резерви кон централниот буџет, за најмалите тековни сметки да можат да бидат платени. Трири месеци новата влада е на власт. Со оглед на предизвиците со кои се соочува, тоа не е долго време. Но, по три месеци може да се постави прашањето дали барем насоката е правилна. Како се управува со Грција во моментов - и за кого. Како изгледаше минатата недела грчкиот парламент? Пратениците трчаат со зјапачки поглед во ходници и столиците за јадење. Чадот од пури излегуваше од кабинетите кон украсените со слики коридори. Многумина тука всушност работат од утро до полноќ, пренесуваат парламентарните дописници. Тешко е за разговор да биде фатен пратеник од Сириза - повеќето сакаат или да ги пронајдат на дебатата во пленарната сала, која тече во моментов, или самите тие да зборуваат таму, пишува Die Zeit. Во салата на пратениците се дискутира третиот закон кој новата влада планира да го прифати. Првиот беше насочен кон ублажување на "хуманитарната криза" во земјата, која била наводно предизвикана од мерките за штедење. Меѓу другото, сите граѓани кои не можат да ги платат сметката за електрична енергија, треба да добијат субвенции. Вториот закон служи за ублажување на обврските и казните за престапи на даночни должници. Третиот закон, оној кој се дискутира со невидена во западните земји парламентарна страст, треба да ја подобри ситуацијата во преполните грчки затвори. Особено, се очекува по приемот да бидат ослободени сите оние Грци кои лежат во затворите поради долгови. Дали навистина нема нешто неопходно за решавање? За даночните власти на престојната банкрот држава не се изгласани важни закони, а Владата се грижи за политиката на затворите и за олеснување на даночно задолжените Грци? "Не", тврди Триантифулис Марифидис, пратеник од Сириза, кој бил убеден да даде кратко интервју, додека пие кафе во салата на партијата. "Станува збор за мерки за преживување", вели тој. "Тоа што го правиме во моментов, е минимумот на она што на луѓето им треба". Според неговите зборови, Европа конечно треба да разбере дека "приоритет за оваа Влада е да им помогне на Грците. "Ова се нашите реформи, реформите наметнати од ЕУ, ќе дојдат подоцна ...". Потребата не ги познава законите, е мотото на Сириза. Во ова влегуваат и роковите за отплата на обврските кон доверителите. А ако се наложи - така барем мислат некои тука, ги има и Русите и Кинезите. Џебовите им се длабоки, а Грција може да им ја понуди геостратешката предност. Високи политичари од Сириза соопштија викендов дека земјата може да се бори за милијарди долари од Москва. Станува збор за гасовод кој ќе пренесува руски гас за Европа преку територијата на Грција. Таксата за транзит може да биде практично припејд за Грците однапред, за да се олеснат нивните финансиски грижи. Хотелот Hilton во Атина се издигнува како гигантска тула во небото. Во последните недели во него ноќеваа над дваесетина вработени на Европската централна банка (ЕЦБ), Европската комисија и Меѓународниот монетарен фонд (ММФ): тие се дел од скандалозната за Грција Тројка која го надгледува спроведувањето на пропишаните од Европејаните реформи, и која според мислењето на многу Грци станува симбол на сè што тргнало наопаку во оваа криза. Постои дури документарен филм во кој поранешен министер зборува за "понижувањето" и "послушноста", која вработените на Тројката им ја наметнуваат на Грците. Претходно тие влегуваа и излегуваа во министерствата во погодно за нив време, сега имаат забрана за пристап таму и треба да се состанат со официјални лица од грчките власти во хотелот. Ципрас го наредил тоа, а самиот тој би сакал дури и целосно да ги исели од земјата. По неколку телефонски повици новинарите од Die Zeit се среќаваат со еден од членовите на тројката. Неговото име, сепак, не треба да биде спомнато во весникот. Тој донел многу документи - и во почетокот на разговорот изјаснува невообичаена реченица: "Тој го разбрал изборот на Ципрас како можност, но оваа шанса била залудно потрошена, бидејќи новата влада не ги почитуваат своите ветувања." На пример, случајот со сопствениците на куќи. На 4 март седиштето на ЕЦБ во Франкфурт добива електронско писмо од Атина. Испраќачот е Министерството за економија на Грција. Во обид да биде ограничена хуманитарната катастрофа беше изготвен закон кој треба да ги штити сопствениците на имот од запленувања. Бидејќи таков закон може да има влијание врз стабилноста на финансиските пазари, тој мора да биде ставен на разгледување во централната банка. Еден сличен спасувачки пакет за жртвите на банките, кои се загрозени од запленувања - тоа им доликува на сказната, која направи од Сириза голема партија и која добро ја објаснува популарноста на движењето надвор од границите на Грција: дека за време на владеењето на Ципрас мерките за штедење ќе бидат корегирани, заедно со нивните неправди. Но, колку повеќе експертите на централната банка се обврзуваат во пасусите, толку повеќе расте сомнежите дека Владата навистина се стреми кон правичност. Корист од специјалното правило ќе имаат само должниците со нето годишен приход во износ од над 50 000 евра и со состојба до 500 000 евра. Дури во богата земја како Германија тоа се многу пари. Затоа ЕЦБ е свесна дека новата влада ќе направи добрина и за богатите сопственици - за сметка на пошироката јавност, бидејќи банките ќе сакаат да ги покријат овие загуби, на пример, преку повисоки каматни стапки на кредитите за сите останати. Во својот коментар по предлог на ЕЦБ пишува дека наместо да ги штити луѓето со добра плата, Грција конечно треба да се грижи за развојот на "социјална мрежа за безбедност" за навистина сиромашните. Така, се чини дека неолиберална Тројка обвинува едно ляворадикално влада дека ја врши политика во корист на богатите. Ова исто така е дел од билансот на трите месеци на власт на Ципрас. А мора да се има предвид дека во овој баланс има неколку слични случаи. Новата опција на Законот за даночните должници се сведува на тоа дека супербогатите што должат повеќе од еден милион евра даноци ќе останат неказнети. Тоа, барем според официјалната позиција, ќе доведе до вметнувањето на повеќе пари во државната каса. Но дали тоа е фер? А да не заборавиме и на судбината на т.н. Task Force - единица од до 60 вработени на Европската комисија, која ја поддржува земјата во спроведувањето на неопходните реформи. Таа помогнала пример за модернизација на здравството и во борбата против корупцијата. Уште за време на претходната влада соработката се одвива доста слабо. Но откако Сириза е на власт, работата на работната група е речиси целосно успешна. Можеби тоа е разбирливо со оглед на фактот дека управува влада, која доаѓа од никаде во вистинска смисла на зборот. Речиси ниту еден министер нема административно искуство - за сметка на тоа, сепак тие имаат револуционерни напори. Да се нарече Сириза партија, најверојатно е претерување. Таа е прилично микс од социјалисти, комунисти, марксистичко-ленинистички револуционери, антикапиталисти, постматериалисти, феминисти, ако треба да се споменат само најважните состојки. Само за десет години Сириза стана од отцепена група, со до 5 отсто од гласовите на изборите, до владејачка организација со 36 проценти на гласови - благодарение на сите гласачи за кои најважно е конечно да се отстранат корумпираните стари партии од парламентот. Колку и чудна од европска гледна точка да изгледа насоката која Ципрас ја завзема од внатрешнополитичка гледна точка тоа е личен успех за него. Популарноста на младиот премиер се зголеми по изборите, во моментов е 65 проценти. Во рамките на владејачката коалиција самиот Ципрас не е толку уверен и независен. А радикалната левица, предводена од министерот за структурните реформи и поранешен комунист Панагиотис Лафазанис, така и националистичкиот коалициски партнер, на чело на кој е министерот за одбрана Панос Каменос, следат многу внимателно дали Ципрас нема да обезбеди премногу компромиси на омразената ЕУ. Многумина очекуваат дека Ципрас само собира сили за големиот пробив. Дека тој внимава за сите расположенија, за да се увери дека е на вистинскиот пат во политичкиот простор. И дека ако ја има оваа можност, ќе се покаже вистинското лице и ќе стартува втората фаза од својот план: рестарт на државата за која помладата генерација чека со огромно нетрпение. Постојат многу Грци, кои се на токму тоа мислење. И тие сметаат дека промената не може да се случи за еден ден. Не и за овие неколку дена, во кои доверителите инсистираат така упорно за грчките реформи. Бидејќи според нив Грција во моментов е пациент и доктор во едно. Таа страда и се дијагностицира. Но уште не е здрава. Сето она што до овој момент Тројката го препорачала како третман, е "повеќе смртоносно од самата кризна болест", вели министерот задолжен за реформите Јоргос Катругалос. Не помага дури намалувањето на јавниот сектор по принципот на косилка за трева. Затоа што има премалку, а не премногу даночни службеници. Исто така, нивните услови за работа се очигледно катастрофални. Таквите како Јанис со самите плаќаат интернет се вообичаени, вели Михалис Купкас, кој раководи со синдикатите за Северниот дел на Грција. "Многу од нашите колеги се соочуваат со т. н. синдром на професионално прегорување (Burn-out)". Не само што бројот на вработените е намален заради целите за штедење, туку и платите биле преполовени. За месечна плата од 1.200 евра многу функционери на контролата треба да работат во сабота и недела, за да се справат со планините од податоци. "Сега замислете што значи сето ова за семејниот живот". Купкас, како и многу други државни службеници се чувствуваат "како војници на фронтот на државата. Кои се оставени сами". Правилно било Европа да има барања. Но, таа, исто така требало и да помогне. Она што доверителите го сакаат во моментов од Грција, било погрешно. т.н.. голем тресок кој може да преврти се кон подобро, не може да се оствари, тврдат кругови блиски до власта. Пореално би било Грција да направи многу, но мали чекори. Само што настанува прашањето - уште колку милијарди евра се подготвени да дадат Европејаните? Целото одолговлекување во Атина зборуваше за тоа дека Ципрас и членовите на тимот не му веруваат, навистина, дека Европејаните се подготвени да се стави Грција да ја напушти еврозоната. Дека е подобро да се обезбедат уште неколку милијарди евра, отколку да се осмелуваат на пуштање на Грција надвор со непознати последици. Ова сепак едвај ќе се случи на овој начин. Европејаните се подготвени на компромис, но не и без да добијат нешто за возврат. Тоа нема да ја промени и евентуалната зделка со Русија. Бидејќи според европските правила рускиот концерн "Газпром" може да доставува гас, но не може истовремено да е оператор на гасоводи. Работењето на дејноста може да се преземе од инвеститор кој ќе ги собира потоа надоместоците. А и самата Грција ќе има потреба од пари, за да ги стави првично цевките. Така наближува денот во кој Ципрас треба да одлучи дали е за еврото, или против него. На овој ден ќе стане јасно дали тој може да прави нешто повеќе од политика на добрини. K.K.