ПОЧИНА ЧОВЕКОТ КОЈ ИМ ЗАСТАНА НА ПАТОТ НА ОВК: Дик Марти ќе остане запаметен по откривањето на „Жолтата куќа“

Добивај вести на Viber

На 78-годишна возраст почина поранешниот специјален известувач на Советот на Европа, Дик Марти, чија истрага доведе до формирање на Специјалниот суд за злосторствата на Ослободителната војска на Косово (ОВК) во Хаг и процесот против клучните команданти на таа формација, пишуваат швајцарските медиуми.

Во документот од 2010 година познат како „Извештај на Марти“, овој швајцарски адвокат ги обвини командантите на ОВК и тогашните политички лидери на Косово за вмешаност во трговија со органи по конфликтот со српските безбедносни сили во 1999 година.

Истрагата на Марти траеше две години, а самиот извештај ја шокираше европската јавност.

Покрај истрагата за злосторствата на ОВК, Марти ја истражуваше и мрежата на тајни затвори каде американската Централна разузнавачка агенција ги испрашувала радикалните исламисти по нападите на Њујорк и Вашингтон во 2001 година.

Што вели извештајот на Марти?

ОВК, милитантна група на етнички Албанци, водеше герилска војна во 1998 и 1999 година против српските безбедносни сили лојални на покојниот југословенски претседател Слободан Милошевиќ, за време на која воената интервенција на НАТО доведе до тоа Белград да ја изгуби контролата врз територијата.

Во извештајот на Марти се наведува дека тогашниот косовски премиер Хашим Тачи, воениот политички водач на група етнички Албанци, бил еден од клучните играчи во трговијата со дрога и органи.

Исто така, се опишува како етничките Срби и косовските Албанци кои се спротивставувале на ОВК биле тајно заробени во северна Албанија „и подложени на нечовечки и понижувачки третман, пред на крајот да исчезнат“.

Во екот на конфликтот, Марти рече дека „одземени се органи од некои затвореници“ во клиниката во близина на Фуш-Кроа во Албанија.

Органите потоа, наводно, биле испорачани од Албанија и продадени на приватни клиники за трансплантација како дел од меѓународниот црн пазар на органи.

Според Марти, тие активности „продолжија, иако во различни форми, до денес“.

Тој, исто така, наведе една деценија доверливи извештаи во кои се вели дека Тачи и другите од неговата група ја контролираат трговијата со дрога.

Тачи, тогашниот премиер, а подоцна и претседател на Косово, ги негираше наводите во извештајот.

Сепак, по новите докази за воени злосторства, наводно извршени од команданти на ОВК во тој период, до кои дојдоа истражителите на Европската унија во 2015 година, во Хаг беше формиран Специјалниот суд за Косово, врз основа на договорот меѓу ЕУ и косовскиот парламент.

Во 2020 година, Тачи поднесе оставка како претседател на Косово за да одговара пред судот на обвиненијата за злосторства против човештвото, наводно извршени за време на конфликтот во Косово.

Покрај Тачи, обвинети се и поранешниот претседател на косовското Собрание Кадри Весељи, поранешниот портпарол на ОВК Јакуп Красниќи и поранешниот командант на ОВК Реџеб Селими.

Сите четворица се изјаснија за невини.

Во декември 2023 година, Специјалниот суд го осуди командантот на ОВК Саљи Мустафа, кој за време на војната водеше затвор во кој беа мачени затвореници.

Тој во втор степен е осуден на 22 години затвор.

Кој беше Дик Марти?

Марти, поранешен обвинител во Швајцарија, е најпознат по истрагата во име на Советот на Европа во која 14 европски влади беа обвинети дека и дозволиле на американската Централна разузнавачка агенција (ЦИА) да управува со тајни затвори, како и тајно притворање и шверцуваат осомничени за тероризам преку европските граници.

Оженет со три деца, по професија адвокат, Марти докторирал право и ја започнал својата кариера како специјалист по швајцарско право.

Од 1969 до 1975 година живеел во Германија, а потоа се вратил во Швајцарија каде работел како државен обвинител и водел енергични кампањи против трговијата со дрога и организираниот криминал.

Тој беше избран за член на Советот на Европа во Стразбур во 1988 година, пред Алијансата на либералите и демократите за Европа.

Бил член на неколку значајни комитети на Советот на Европа, а раководел и со Комитетот за човекови права.

Во Советот на Европа е одговорен за надзор над Европскиот суд за човекови права.

Затоа, Дик Марти е влијателна личност, особено во контроверзноста околу американската тајна служба и истрагата за воените злосторства и трговијата со органи во Косово кон крајот на 1990-тите.