Политичка одмазда или задоволување на правдата? Раздор во Франција по пресудата на Марин Ле Пен и непријатни прашања за судството

Добивај вести на Viber

Францускиот суд ја осуди десничарската политичарка Марин Ле Пен за проневера на пари од европските фондови додека била член на Европскиот парламент, што предизвика длабоки поделби во Франција и пошироко, меѓу оние кои мислат дека пресудата е политички мотивирана и оние кои веруваат дека правдата е задоволена.

Судот утврди дека средствата биле искористени за финансирање на партијата Национален собир, што е сериозно кршење на законот. Обвинителите посочија дека истрагата покажала системска, систематска и организирана злоупотреба на средства, што сериозно го нарушувало демократскиот процес. Од друга страна, самата Ле Пен ја нарече пресудата политичка смртна казна и тврди дека целиот судски процес бил политизиран.

Така мислат и многумина кои ја поддржаа. Во првата линија, тоа беа лидерите на цврстата десница низ Европа, унгарскиот премиер Виктор Орбан, италијанскиот вицепремиер Матео Салвини. Нејзината поддршка дојде од влијателниот холандски политичар Герт Вилдерс, а оваа пресуда ја осуди и Кремљ, која ја нарече кршење на демократските норми.

Последниот во серијата кој застана на страна на Марин Ле Пен е американскиот претседател Доналд Трамп, кој самата пресуда ја нарече лов на вештерки. Тој некако се препозна во оваа пресуда, со оглед на тоа што, како што рече, левичарите ги користеле истите методи како и во неговиот случај, за да се обидат да ги замолчат и повика на ослободување на францускиот политичар.

И во Франција јавното мислење е поделено, додека едни сметаат дека таа треба да ги сноси последиците за делото што го направила, други сметаат дека тоа е политички процес. Сепак, дури и меѓу поддржувачите на нејзината партија Национален собир, има и такви кои ја критикуваат оваа критика на судот и велат дека поентата е всушност да се реформира партијата од внатре.

Дали Бардела е подготвен да преземе одговорност?

Ле Пен изјави дека ќе се бори силно, но призна дека патот по кој ќе оди во наредниот период е многу тесен. Судот одлучи забраната за кандидирање и вршење јавна функција да стапи во сила веднаш, пред самата жалба, но таа поднесе жалба и судот рече дека по таа жалба ќе одлучува во летото 2026 година.

Често се заборава дека претседател на партијата Национален собир е всушност младиот Џордан Бардела, кој не наполнил ни 30 години, но многу млад се вклучил во политиката, па има 5-6 години стаж. Во моментов тој е пратеник во Европскиот парламент, но медиумите го нарекуваат Барби Бардел, бидејќи е млад, убав, убав, паметен, успешен, па се гледа како можна замена за Ле Пен.

Сепак, неговите силни страни може да бидат и негови најголеми слабости, бидејќи многу критичари се прашуваат дали Бардела навистина има доволно години и искуство за да влезе во толку сериозна трка за толку сериозна функција како претседател на Франција. Има и такви кои веруваат дека тој би можел да биде заштитно лице на кампањата, додека Ле Пен всушност би одиграла клучна улога и главните потези би ги направила од сенка или затворска ќелија.

Сретеновиќ: Случајот Ле Пен се издвојува од претходните поради строгоста на пресудата

Историчарот и познавач на француската политика, Станислав Сретеновиќ, во емисијата „Ајде да зборуваме“ понуди неколку перспективи на овој случај, земајќи ги предвид правните, политичките и емотивните аспекти на пресудата, притоа споредувајќи ја со слични случаи од француската политичка историја.

Сретеновиќ ја гледа пресудата првенствено како потврда дека францускиот правосуден систем не прави разлика меѓу граѓаните врз основа на нивниот статус.

„Прво, таа пресуда ја видов како потврда дека во францускиот систем една правна пресуда важи за сите граѓани.

Сепак, тој предупредува на растечката тензија меѓу политичарите и адвокатите, што може да ги загрози односите меѓу овие сфери во иднина.

„Друг фактор кој е многу важен поврзан со оваа пресуда е дека има тензија меѓу политичарите и адвокатите.

Третиот аспект што го нагласува Сретеновиќ е конфликтот меѓу националното и европското законодавство, што го става судот во поширок контекст на европската политика.

Сретеновиќ потсетува дека и претходно биле осудувани француските политичари, наведувајќи ги примерите на левичарите Франсоа Фијон и Никола Саркози. Фијон, сериозен кандидат на изборите во 2017 година, беше осуден за пренасочување средства, додека Саркози беше обвинет за примање нелегални пари од соборениот и убиен либиски лидер Моамер Гадафи.

Сепак, она што го издвојува случајот на Ле Пен, според Сретеновиќ, е строгоста на пресудата - петгодишна забрана за политика, што може да ја исклучи од претседателската трка во 2027 година.

Поддржувачите на Ле Пен шокирани и разочарани

Историчарот се запраша зошто казната е толку строга во споредба со полесните исходи за Фијон и Саркози, сугерирајќи дека поблага казна можеби ќе и овозможила на Ле Пен да се кандидира и да го искористи „статусот на жртва“.

„Сега можеме да шпекулираме, можеме да претпоставиме дека не е толку строга казна, што, на пример, госпоѓата Ле Пен доби само 4 години затвор, но со можност да се кандидира за функцијата, веројатно тогаш би играла на картата на жртвата, па можеби би добила уште повеќе гласови, бидејќи би се претставила како жртва на системот“, вели нашата соговорничка.

Пресудата предизвика силни емотивни реакции кај гласачите на Ле Пен, кои сочинуваат значителен дел од гласачкото тело (околу 35-37 проценти), како што забележува Сретеновиќ.

„Оние граѓани кои гласаа за г-ѓа Ле Пен [...] се шокирани и разочарани. И многу често не размислуваат низ правните категории, туку размислуваат емотивно и верувајќи“, вели тој.

Историчарот додава дека е проблематично и тоа што има толкувања кои велат дека овој вид на прекршок можел поинаку да се карактеризира. Оваа несигурност во толкувањето предизвикува сомнеж за политичката мотивација на пресудата. Сепак, Сретеновиќ забележува дека финансиските криминали се сметаат за исклучително сериозни во француската политичка култура.

„Во француската политичка култура најстрашното е да се допираат пари, незаконски. Тоа е навистина големо обвинување и ова обвинување го менува расположението на многу гласачи ако навистина се докаже дека било така“, вели историчарот.

Запрашан дали француските гласачи ја гледаат пресудата во контекст на глобалните примери како Доналд Трамп или претседателот на Република Српска Милорад Додик, Сретеновиќ смета дека фокусот најмногу е на домашното поле и на односот со ЕУ.

„Французите можеби не одат толку далеку, не ги анализираат случаите на Соединетите Држави или Романија или Република Српска или Босна и Херцеговина. Тие навистина најмногу гледаат што се случува во нивната земја во однос на Брисел и во однос на Европската унија“, рече тој.

Фото: Принтскрин/Х