САД одат на исток, Европа ја оставаат на Русија!?

Добивај вести на Viber

Ако се суди според она што го напиша The Washington Post, повикувајќи се на таен документ од Пентагон, државниот секретар за одбрана, Пит Хегсет, ги преориентирал вооружените сили на САД кон одвраќање на Кина во Тајван и засилување на внатрешната одбрана. Ако Америка оди кон Истокот, на Русија и се остава Западот. Во случајов – Европа. И некакво НАТО.

Американците речиси осум децении се на чело на Алијансата. И го имаа главниот збор. Кој и не сакаа да го отстапат. Колку и да сакаше некој од Европа тоа да го смени не успеваше од едноставна причина што Американците не даваа, а и земјите членки беа задоволни од американскиот чадор. Да има друг да мисли за нив, за нивната заштита и безбедност. Единствено францскиот претседател Шарл де Гол, не до крај веруваше во тоа дека САД до крај ќе ја поддржуваат безбедноста на Франција. И Париз почна да разработува и да произведува атомско оружје, а во 1966 година ја напушти командната структура на НАТО, притоа останувајќи членка на Алијансата.

Она што сега се случува со НАТО, со Европа, како последица на новата американска администрација, а имајќи ја тука и војната во Украина, како да му дава право на де Гол за неговиот потез од пред шеесетина години. Американците сега не сакаат да го водат НАТО. Во средината на февруари настапувајќи пред колегите од НАТО, Пит Хегсет изјави дека:„ Суровите стратешки реалности не им дозолуваат на САД да се сконцентрираат на безбедноста на Европа“. Според него, за зацврстување на НАТО е потребно „европските сојузници да стапат на арената и да ја преземат одговорноста за обезбедување на безбедноста на континентот“. Тој повика европските земји да трошат повеќе за одбрана, а покрај тоа им предложи нагло да ги зголемат нивните буџети на пет проценти од БДП. Според документот користен одThe Washington Post, САД се подготвени да ги земат предвид „ризиците“ во Европа и други региони, но од нив се бара да ја зајакнат својата самоодбрана. „Кина е единствената закана и спречувањето на освојувањето на Тајван, при истовремена заштита на САД, е единственото сценарио“, се вели во документот.

САД И КИНА

Поаѓајќи од  претставената концепција, военото планирање ќе вклучува само конфликт со Кина, исклучувајќи други можни војни меѓу големи држави. Документот го дава и гледањето на претседателот, Доналд Трамп,  за подготовка за можна војна со Кина и заштита на САД од закани во соседството, вклучувајќи ги Гренланд и Панамскиот канал. Според весникот, Пентагон е подготвен да „презема ризици“ и на други места и да настојува, сојузниците во Европа, на Блискиот Исток и Источна Азија да си преземат самите повеќе обврски за одвраќање на Русија, Северна Кореја и Иран. За разлика од Стратегијата за национална одбрана од 2022 година, каде што се нагласуваше улогата на сојузниците во одвраќање на Русија, планот на Хегсет бара НАТО да си презема поголема одговорност, бидејќи САД ќе бидат сконцентрирани на други приоритети. Хегсет и на почетокот на март веќе изјавуваше дека САД  се подготвени да почнат војна со Кина поради заканата од воведување царини. Некој ден пред тоа кинеската амбасада во Вашингтон во социјалните мрежи напиша дека Пекинг е готов кон било каква војна со САД.

Приодот на Американците како да ја игнорира војната во Украина. Се чини дека Украина ќе и биде оставена на Европа и на НАТО. Таму непрекинато се зборува за руски закани. За руски хибридни напади, експлозии во авиони, кинење подвоводни кабли...За сето ова до денес нема предочено никаков доказ, а по некои официјални истраги, учеството на Русија се отфрла. На пример инцидентот со поштенскиот авион во Балтикот. Но и покрај ова во Европа и во НАТО не е мал бројот на држави кои сакаат да продолжи војната во Украина. Врховниот командант на НАТО, генералот Кристофер Кавали од САД,  на форумот во Давос изјави дека: „Според реториката,намерите и дејствата крајно очигледно е дека приодот на Русија не се ограничува со конфликот во Украина. Тој смета дека Русија има намера, после завршувањто на конфликтот во Украиа, за три пати да ги зголеми своите вооружени сили. Исто така, според него, Русија планира да го зголеми своето воено присуство на границите со НАТО, особено со Финска и балтичките земји.

За ова деновиве пишуваше и Financial Times. Според весникот, министрите за одбрана на балтичките земји предупредиле дека прекинот на огнот во Украина нагло ќе ја зголеми заканата за безбедноста во регионот. Естонија, Патвија и Литванија се вознемирени од тоа дека, наводно, Москва нема да сопре во Украина после склучувањето спогодба, од страна на американската администрација, за прекин на огнот. „Нам ни е јасно, дека кога ќе биде сопрена војната во Украина, Русија многу брзо ќе ги прераспредели своите сили. Тоа значи дека нивото на закана многу брзо нагло ќе се зголеми“, вели министерот за одбрана на Естонија Хано Певкур. Тој вели дека прекинот на воените дејства ќе и даде шанса на Русија да создададе армија од 1,5 милиони припадници и ќе распореди нав армиски корпус, на север, блиску до Финска и Балтичките земји. Корпус составен од прекалени борци, кои нема да сакаат да се вратат на секојдневниот живот , затоа што парите што ги добиваат во армијата се пет до десет пати поголеми од оние кои би ги добивале во своите градови. На мака ќе биде и формирањето на европски сили кои би биле дислоцирани во Украина. Балтичките земји бараат единиците на НАТО да останат на нивните територии.

ДО КАДЕ Е ДОСЕГОТНА РУСИЈА?

Очигледно за овие држави најпосакувано е да продожи војната во Украина. Така ќе биде најдобро за нивната безбедност. Сега во тој регион има разместено илјадници припадници на армии на земји членки на НАТО. Но, ако за Балтикот продолжувањето на војната е посакувано, народниот депутат од Украина, Алексеј Гончаренко не мисли така и го критикуваше написот во Financial Times. На социјалните мрежи тој напиша:  „Уште еднаш :„ доволно е играњето на улогата спасители на Европа. Имате НАТО, армии, ресурси – така што напред, спасувајте се. Ние треба да се спасуваме себе си. Да го завршиме ова. Да ја обновиме економијата, да ја засилиме армијата и да ја направиме Украина доволно силна, за никој  да не смее ни да помисли за нов напад. Ние веќе ја плативме нашата цена. Доволно е. Украина треба да влезе во стратешка одбрана, да ја зацврсти економијата и да изгради голем воено индустриски комплекс. А Европа, доколку се плаши од руска агресија, нека војува. Некои во Европа мислат дека Трамп не е за секогаш. По три и пол години ќе изберат некој нов претседател на САД. А дотогаш – Украинците нека војуваат и нека ја одвраќаат таа орда. Супер. Само што ќе остане од нас после три и пол години?, запраша Гончарено, во одговор на желбите за продолжување на војната.

Но не е само Financial Times, тој кој што пишува за руска експанзија и желбите за продолжување на војната во Украина. И NYT прашува до каде е досегот на Русија? Се тврди дека долги години над поголемиот дел од Европа надвиснала заканата од руска експанзија. Една од причините за тоа е администрацијата на Трамп, која преминува кон смирувачки тон со Русија и се оддалечува од најстарите сојузници на Америка. Европските лидери, кои долго време се потпираа на моќната американска војска, почуствуваа крајна ранливост. И поради ширењето на расколот во трансатлантските односи, Русија би можела да добие големи можности. Па дури се тврди, дека таа систематски ги ослабува своите соседи и го нарушува нивнот суверенитет. Во счучај на добар мировен договор за Русија, со зголемување на својата територија под нејзина контрла, би било непромислено таа да ја испитува цврстината на НАТО границите. Алијансата е помоќна двапати, а европските лидери почнуваат да ги зголемуваат трошоците за одбрана, и го зголемуваат производство на оружје со невидено темпо.

За судбината на НАТО е загрижени и Иво Даалдер, поранешен амбасадор на САД во НАТО. Тој ташува дали НАТО може да преживее без САД, кои во текот на историјата на Алијансата беа нејзин водечки член и главен гарант на безбедноста? Одговорот на Даалдер е -„Теоретски да“. Ако Американците излезат од НАТО договорот ќе остане за другите 31 земја, членки. Но во практиката улогата на САД во Алијансата ќе биде тешко да се замени. Особена за краток период на време. Со оглед на сегашната американска политика, Даалдер вели дека најреална варијанта  за другите членови на НАТО е да се помират со иднината без САД и да работата на доброто на Алијансата независно од се’, Па затоа останаатите членки ќе треба да се обидат да најдат повеќе пари, да добијат време и да обезбедат некакво продолжување на соработката со САД. За неколку години , а не десетлетја, Европа би требала да  обезбеди сили неопходни за самоодбрана.

ПСИХОЗА НА СТРАВ

Рускиот претседател, Владимир Путин, не еднаш изјави дека Русија нема намера да отвора војна со НАТО. Во поделени ЕУ и НАТО, многумина не веруваат на овие зборови на рускиот претседател. Генерали и експерти и по некој политичар велат дека земјите треба да се подготват за војна со Русија. Како да владее психоза на стравот. Тој се напумпува кај населението. Го гераат да купува неопходни работи за преживување три дена!  Доаѓа до милитаризација на земјите, кои десетици години за време на Студената војна и по неа живееја во мир. Една Германија реши да го зголеми буџетскиот дефицит, дотогаш закрепен со уставот на таа земја. Ќе почне да се вооружува. А многу оружје некогаш ќе пукне.  Борис Џонсон, поранешниот британски премиер, бара намалување на социјалата во Британија, за сметка на помошна Украина и воружување. Никако да се помири со неговата вина за војната во Украина, па, како и по отфрлањето на договорот за мир од Истамбул, и сега е заговарач на нејзино продолжување. Францускиот претседател, Емануел Макрон, де е за мировен договор, де е за војна, де е за испраќање војска во Украина. Во зависност од курентноста. Човек кој што има многу мал рејтинг на доверба кај народот не може да го мотивира за војна. Британецот Кир Стармер,  игра најрасипана улога. Од една срана го подбуцнува украинскиот претседател Владимир Зеленски за продолжување на војната, а од друга го учи како да се умилкува кон Трамп и да го прифати мировниот договор, како и договорот за недрата со кој Украина ќе стане колонија на САД. Новиот германски канцелар, Фридрих Мерц, иако не седнат во фотелјата, веќе избоксува зглемување на помошта на Украина со три милијарди евра. Овие тројца Европјани ќе се јадат меѓу себе, кој да биде нов лидер. Како што побара првиот човек на европската дипломатија, Каја Калас, по скандалот со Зеленски во Белата куќа.

Конечно, што може да бара Путин во Европа додека Трамп е на Исток? Не може да се зборува за никаква тотална војна со НАТО. Русија е и воено и материјално исцрпена. Ќе и требаат десетина години да се опорави. Истото тоа се однесува и за Украина. Некои сметаат дека Путин, после мировниот договор, би можел да проба да ја испита цврстината на НАТО. На пример со натрупување војски во пограничните  региони со балтичките земји. Или дури пробивање на коридорот Сувалки  меѓу Полска и Литванија и поврзување на Калининград со Белорусија. Сите овие земи влегуваат во НАТО. Ако Алијансата не реагира на евентуално таквите руски потези, тоа ќе значи дека членот 5 од НАТО договорот и не е толку за почитување.

Ми се чини дека Русија нема да презема такви авантури. Туку повеќе ќе се обиде со САД да поразговара за правата на руските и рускојазичните малцинства во Балтикот. Во земји каде што 20 до 30 проценти од населението, не се од естонска или латвијска националнст, а нивните прва не се заштитени, како што во други европски земји се штитат правата на малцинствата. Тоа ќе биде дел и од големата игра меѓу Путин и Трамп.

Овде интересно е да се каже дека Русија има амбиции и кон Харков и Одеса. Настрана што уште докрај не ги контролираат завојуваните територии во нивните административни граници. Неодамна в Москва се одржа заседание на Рускиот сојуз на индустријалци и претприемачи(пандан на  нашата Стопанска комора). Покрај отворениот дел , имало и затворен на кој претседателот Путин разговарал со стопствениците. Еден од авторите на првата биографија на Путин, новинарот Андреј Колесников, повкувајќи се на свои извори напиша за „Коммерсант“ дека Москва нема да претендира на Одеса и „други територии, кои сега и припаѓаат на УКраина“, доколку Запад „во најскоро веме“ ги признае Крим, Доњецката и Луганската народни републики и Запорошката и Херсонската област во состав на Русија. И ова би било дел од мировниот договор.

Во очекување на најавен  нов телефонски разговор меѓу Трамп и Путин неделава или другата, добро е што се’ повеќе се прифаќа прекинот на огнот. И од Западот, кој до „вчера“ беше за војна „до победа на Украина“ или „против пораз на Украина“. Работите полека си легнуваат на своео место. Иако, со Трамп никогаш не се знае на што си.

Мирче Адамчевски