Што би се случило ако Америка ги фалсификува своите економски податоци?

Добивај вести на Viber

Лажењето на доверителите е лоша идеја кога си поединец, но е уште покатастрофално кога си држава. Токму за тоа предупредуваат критичарите откако американскиот претседател Доналд Трамп ја отпушти Ерика Мекентајр на почетокот на август, раководителка на Бирото за статистика на трудот (BLS), институција која економистите ја сметаат за глобален модел за собирање и објавување податоци со децении.

 Трамп ја обвини Мекентајр, без докази, за „манипулирање со бројките за политички цели“ откако извештајот од јули покажа нагло забавување на растот на вработеноста и ревизија надолу од претходните месеци. „Претседателот Трамп верува дека бизнисите, домаќинствата и креаторите на политики заслужуваат точни податоци и ќе ја вратат довербата во BLS“, изјави портпаролката на Белата куќа, Тејлор Роџерс. Историски предупредувања: Грција и Аргентина Стравовите од манипулација не се неосновани. Историјата знае примери во кои земјите платиле висока цена за фалсификување на бројки, според CNN. Во 2004 година, Грција призна дека ги фалсификувала своите бројки за дефицитот и долгот за да се приклучи на еврозоната. Последиците беа катастрофални: за време на финансиската криза, довербата на пазарот се сруши, приносите од обврзниците скокнаа нагло, а земјата заврши во долговичко ропство со строги мерки за штедење. Слики од протести и немири на улиците на Атина беа емитувани низ целиот свет.

Аргентина, од друга страна, објавуваше несигурни бројки за инфлацијата со децении. Уште во 2007 година, тогашниот претседател Нестор Кирхнер ја отпушти раководителката на заводот за статистика затоа што таа покажуваше реални зголемувања на цените. Оттогаш, официјалните бројки на Аргентина се предмет на потсмев и недоверба - од граѓаните до глобалните инвеститори. Земјата остана заробена во лош кредитен рејтинг, што драматично ги зголеми трошоците за позајмување.

„Претседателот Трамп направи многу негативен чекор“, предупреди Алан Блиндер, поранешен потпретседател на Федералните резерви на САД. „Следната загриженост ќе биде манипулацијата со податоци.“

Златниот стандард е под притисок

За разлика од Грција и Аргентина, американската економија не е во криза. Всушност, таа порасна со годишна стапка од 3% во вториот квартал, а со повеќе од 30 трилиони долари БДП, таа останува најголемата и највлијателна економија во светот.

„Дури и ако податоците треба да се доведат во прашање, силата и големината на американската економија ја прават неспоредлива“, вели Роберт Шапиро, поранешен функционер во администрацијата на Бил Клинтон.

Но, експертите предупредуваат дека репутацијата за точноста на податоците е исто толку важна како и силата на економијата. „Нема замена за веродостојни владини податоци“, вели Мајкл Хајдт, виш аналитичар во Морнингстар ДБРС. „БЛС е институција од светска класа, а САД долго време се златен стандард за статистика.“

Структурни проблеми и намалување на обемот на работа

Големите ревизии на податоците за вработување во текот на изминатите две години фрлија дополнителен сомнеж. Само минатиот август, прелиминарната ревизија покажа дека американската економија создала 818.000 работни места помалку од првично објавеното.

Но, економистите велат дека проблемот не е политичкиот притисок, туку методолошките тешкотии. Големите компании брзо доставуваат податоци, додека помалите компании доцнат, што доведува до последователни корекции. Покрај тоа, намалувањата на буџетот ја принудија БЛС да го намали обемот на собирање податоци, што ја намалува нејзината точност.

„Неколку економисти и истражувачки тимови со години предупредуваат за структурните недостатоци во податоците - долго пред интервенцијата на Трамп“, вели Кетрин Руни Вера, главен економист во StoneX.

Довербата под микроскоп

Поранешниот комесар на Трамп за BLS, Вилијам Бич, ја отфрла секоја можност дека Мекентајр можел да влијае врз бројките: „Нема шанси податоците да биле манипулирани. Додека бројките стигнат до комесарите, тие веќе се заклучени во системот. Нема рачна интервенција.“

Сепак, фактот дека Белата куќа прибегна кон повлекување по еден извештај е загрижувачки. „Кога инвеститорите и пазарите се сомневаат дека податоците не се веродостојни, цената што ја плаќаат граѓаните може да биде огромна - од повисоки трошоци за задолжување до намалувања на јавните услуги“, предупредува Блиндер.

Засега, американската економија останува силна, а статистичките институции како BLS, Бирото за економски анализи и Бирото за попис остануваат под будното око на експерти и научници. Но, секое поткопување на нивниот кредибилитет може да има глобални последици.

Како што Шапиро го сумираше тоа: „Ние сме најголемата економија и најголемиот финансиски центар во светот. Токму затоа не смееме да дозволиме ни најмала сенка на сомнеж во врска со нашите податоци.“

Блиц.рс