ШТО ЌЕ ЗНАЧИ ИСХОДОТ ОД ИЗБОРИТЕ ВО САД ЗА ЗАПАДЕН БАЛКАН? Што регионот би добил од Трамп а што од Харис?

Добивај вести на Viber

Просрпскиот став на Доналд Трамп ни овозможува да погодиме што би можел да очекува Западен Балкан доколку тој победи на изборите. Линијата на Камала Харис е нејасна - пишува Александар Ротерт во гостинска статија за ДВ, пренесува Н1.рс.

Најстариот син на Доналд Трамп, Дон Јуниор, се сретнал на 23 септември 2024 година на вечера во Белград со српски бизнисмени за да ги истражат можностите за инвестирање во Србија, пишува ДВ.

Различните контакти на Трамп со српските претприемачи и владини претставници датираат од 2013 година. Тогашниот српски премиер Ивица Дачиќ објави дека Трамп е заинтересиран за градежен проект. Станува збор за поранешниот Генералштаб на ЈНА, кој беше тешко оштетен во 1999 година при нападот на НАТО.

Иако тогашните преговори пропаднаа, тие беа обновени во мај 2024 година кога зетот на Трамп, Џаред Кушнер, со посредство на поранешниот американски амбасадор во Берлин Ричард Гренел, постигна договор. Договорот, во вредност од веројатно неколку милијарди долари, вклучува закуп на комплексот на 99 години.

Гренел, кој важи за кандидат за министер за надворешни работи во случај на победа на Трамп, важеше за најнепопуларниот американски амбасадор во повоениот период во Берлин.

Гренел и обидот за размена на територии во 2020 година.

Како специјален пратеник на Трамп за Балканот, Гренел направи потези во 2020 година што доведоа до пад на косовскиот премиер Албин Курти, бидејќи тој застана на патот на договорот. Наводно, станувало збор за размена на територии меѓу Србија и Косово по етнички критериуми. Во јуни 2020 година, тогашниот претседател на Косово, Хашим Тачи, и претседателот на Србија, Александар Вучиќ, требаше да се сретнат со Трамп во Белата куќа за да го потпишат договорот.

Според извештаите, планот предвидувал четири општини со мнозинско српско население на северот на Косово да се припојат кон Србија, додека Прешевската долина во јужна Србија, населена претежно со Албанци, ќе стане дел од Косово.

Таквата територијална размена можеше да предизвика домино ефект, бидејќи земјите од Западен Балкан, и покрај војните од 1990-тите, имаат мултиетничко население.

Лидерот на босанските Срби, Милорад Додик, тогаш се закани дека во тој случај ќе го припои мнозинскиот српски ентитет на Босна и Херцеговина, Република Српска, во Србија - што може да доведе до нова војна на Балканот. Етнички мотивираните промени на границите носат огромен конфликтен потенцијал, пишува тој.

Обвинението на Специјалниот суд на Косово против поранешниот косовски претседател Хашим Тачи го наруши планот на Трамп. Тачи доброволно му се предаде на судот.

Популарноста на Гренел во Србија ја потврдува и изјавата на српскиот амбасадор во Вашингтон, Марко Ѓуриќ, кој за него рече дека „несомнено е пријател на Србија“. Во 2023 година, претседателот Вучиќ му го врачи највисокиот српски Орден за заслуги: „Мислам дека тој е еден од ретките Американци кои имаат избалансиран пристап кон Косово“.

Критики за политиката на Бајден кон Србија и совети за Камала Харис

Просрпскиот став на Трамп ни овозможува да погодиме што може да очекува Западен Балкан.

Линијата на актуелниот потпретседател и кандидат за претседател на Демократската партија Камала Харис за ова прашање во моментов е нејасна. Сепак, имајќи го предвид неговото потекло и надворешнополитичките позиции, може да се извлечат одредени заклучоци.

Едвард Џозеф од Универзитетот Џон Хопкинс неодамна ја критикуваше „политиката на смирување“ на претседателот Џозеф Бајден кон Србија. Според него, Вучиќ се повеќе го насочувал Белград кон исток и нема причина Харис, доколку стане претседателка, да продолжи со ваквата неуспешна политика.

Поранешниот американски дипломат Шон Барнс изрази сличен став со препораката: „Треба да бидеме поостри кон Србија бидејќи таа се уште е непријателски настроена кон Косово“.

Даниел Сервер, дипломат-ветеран кој соработувал со Ричард Холбрук, таканаречениот архитект на Дејтонскиот мировен договор, ја опиша политиката на Бајден на Балканот како „дипломатија на фантазијата“. Тој смета дека нема никаква врска со реалноста дека Вучиќ - кој во 1990-тите беше министер за пропаганда на српскиот претседател и „балкански џелат“ Слободан Милошевиќ - треба да се направи сидро на стабилноста.

Победата на Трамп - застрашувачка за Украина, Босна, Косово и Црна Гора

Активностите на придружбата на Трамп во Белград покажаа дека во случај на негова реизборна победа, економските цели ќе бидат во првите редови на американската политика кон Западен Балкан.

Застрашувачки е за Украина, Босна, Косово и Црна Гора.

Бидејќи, иако Босна и Херцеговина и Косово, се силно проамерикански и прозападни, во случај на повторна победа на Трамп, тие не можат автоматски да сметаат на заштитата на САД од српските експанзионисти. аспирации. Имено, во минатото овој републиканец јасно покажа дека ги напушта сојузниците доколку тоа му одговара на неговата пресметка.

Во декември 2018 година, тој најави повлекување на повеќето американски војници од Сирија, со што ги предаде Курдите кои го носеа најголемиот дел од копнената војна против Исламската држава. Ова предавство од страна на сојузниците го поттикна секретарот за одбрана Џејмс Матис да поднесе оставка.

Пред неуспешниот договор на Гренел за размена на територија меѓу Косово и Србија, Трамп веќе му се закани на косовскиот премиер Курти со повлекување на американските војници од поранешната српска покраина, која се смета за животно осигурување.

А дали КФОР без САД може да ја гарантира безбедноста на Косово е во најмала рака прашање. Се чини дека администрацијата на Бајден презеде барем една мерка на претпазливост за секој случај: САД доставија 250 противтенковски ракети Javelin на Косово, познато од војната во Украина. И Турција испорача подеднакво ефикасни беспилотни летала Бајрактар. Без тие вооружени системи, Украина веројатно повеќе не би постоела како независна држава.

Александар Ротерт (*1970) е автор и политиколог. Студирал политички науки и историја со фокус на меѓународните односи и историјата на Југославија. Работел за ОБСЕ, ОН и ЕУ помеѓу 1997 и 2016 година, главно во Босна и Херцеговина.