Што нè очекува по бурната 2014 година?

Добивај вести на Viber

Од финансиската криза во Русија до сајбер војните со Северна Кореја - во 2014 година, вклучувајќи ги и во последните нејзини денови, во светот се појавија нови жаришта, со што се создадоа предуслови новата 2015 година да е исто толку бурна. Речиси сите големи конфронтации како што е битката со вооружените милитанти од "Исламска држава", спротивставувањето меѓу Западот и Русија поради Украина, како и борбата со Ебола ќе се одолговлекува. Наскоро може да се појават и нови. "Обично по година како оваа очекувањата се работите да се смират", вели Џон Басет, поранешен висок функционер во британската служба за електронското разузнавање Центар за владини комуникации (GCHQ), а сега соработник на Универзитетот во Оксфорд. "Но, ниту еден од овие проблеми не е решен, а и моторите на овие процеси не слабеат со дејството". Причините се различни - економската моќ на Западот отстапи, се појавија нови технологии, регионални ривалства, како и гнев од растечкиот јаз меѓу богатите и сиромашните. Во јуни извештајот на Институтот за проучување на економијата и мирот покажа дека светскиот мир веќе седма година по ред, од 2007 година, се наоѓа во состојба на распаѓање, што всушност е превртувањето на неколкудеценискиот тренд на подобрување во оваа област. Истата организација соопшти во ноември дека смртните случаи како резултат на напади на вооружени борци се зголемија за 60 проценти, достигнувајќи историски рекорд, главно во Ирак, Сирија, Авганистан, Пакистан и Нигерија. Ова се случува во момент кога способноста на Западот за воен одговор е ограничена поради буџетските кратења на Вашингтон и европските сојузници во одбранбениот сектор. Енигмата за Русија Иако политичарите во западните земји се надеваат економската криза во Русија да ги заузда амбициите на Владимир Путин, други стравуваат дека тоа може да го направи уште повеќе непредвидливи. "Не е задолжително таа да ја натера Русија да си го поправи однесувањето", вели Кристофер Хармр, поранешен пилот од морнарицата на САД, а сега висок соработник во Институтот за истражување на воените конфликти. Според зборовите на функционери во НАТО Алијансата ќе гледа секаква дури и прикриена агресија против балтички држави како акција, рамно на објава на војна. Кина ја зголемува својата воена моќ. Пекинг претендира за скоро целото Јужното Кинеско Море, за кое се верува дека е богато со нафта и природен гас. Брунеи, Малезија, Филипини, Виетнам и Тајван исто така имаат слични аспирации. Во Источното Кинеско Море група острови, за кои претендираат и Кина и Јапонија, ги затегнаа сериозно односите помеѓу нив. Според некои официјални лица и аналитичари поради прекумерното проширување на силите на Западот конфронтацијата во едниот крај на светот може да ги охрабри потенцијалните ривали во другиот крај да си ја испробаат среќата - потенцијална причина за зголемивме се агресивноста на Северна Кореја. Вашингтон го обвини Пјонгјанг за сајбер напад против "Сони пикчрс", по излегувањето на филмот на компанијата, во кој се раскажува измислена приказна за убиството на државниот раководител на Северна Кореја Ким Јонг-ун. Северна Кореја ги отфрли обвинувањата. "Неодамнешниот хакерски напад против" Сони "јасно ја покажа ранливоста на Западот за се поголемата закана од сајбер напади", рече Алстер Њутн, висок политички аналитичар во истражувачкиот институт "Номура". Вртлогот на Блискиот Исток Противниците на Вашингтон почнуваат да стануваат повеќе вешти во водењето на "нејасна војна", користејќи ја нејасната тактика или посредници, како на пример "малите зелени мажи" со униформи и автомобили без препознателни знаци, за кои Западот тврди дека Русија ги распоредила во Украина . Тактиката на тајни операции може да се покаже како недоволно задоволителна за Израел во однос на неговата способност да ја успори иранската нуклеарна програма. Со оглед на вметнатиот краен рок за договор за прашањето до средината на 2015 година, некои аналитичари сметаат дека израелската влада може да преземе воен удар за да ја ликвидира. "Ако Иран договори договор, кој продолжува да е под големо прашање, тогаш тоа навистина може да стане двигател на сличен развој", рече Најџел Инкстер, поранешен заменик-шеф на британската Тајна разузнавачка служба (МИ6), а сега шеф на одделот за транснационални закани во Меѓународниот институт за стратешки студии во Лондон. Според неговите зборови, многу ќе зависи од тоа дали израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху ќе победи на изборите во март и колку екстремната ќе е последната коалиција, која ќе се состави. Една закана сепак ги обединува повеќето од светските сили. Одвратот на "Исламска држава" во Ирак и Сирија е важен приоритет за западните земји, за земјите од Заливот и Турција, како и за Русија и Кина. Сепак нејасно е дали тие можат да ги премостат разликите за судбината на сирискиот претседател Башар Асад. Веќе има загриженост дека операцијата против "Исламска држава", чија првична цел беше да ги заштити бегалците од малцинските групи во Ирак, веќе се шири премногу нашироко и се оддалечува од главната цел, а на хоризонтот се поставуваат изборите во САД. Над 1.000 војници од (САД) 82-ра воздушна-десантна дивизија ќе бидат распоредени во Ирак во новата година, за да им помагаат на обуката на ирачките сили. Првите месеци од 2015 година ќе се клучни и по однос на борбата со еден друг непријател - Ебола. Намалувањето на бројот на нови случаи на болеста во Либерија се објаснува со испраќањето на значителен број американски воени сили, кои градат лековити центри во Либерија, но вирусот продолжува да се шири во Сиера Леоне и Гвинеја. "Ова е навистина невообичаено широк спектар на предизвици", рече Кетлин Хикс, поранешен прв заменик-министер за одбрана на САД за политички прашања во периодот 2012-2013 година, а сега соработник на Центарот за стратегиски и меѓународни студии. K.K.