Тивка епидемија на болести на црниот дроб во Македонија – фармакоекономски агол

Добивај вести на Viber

Автор: Филип Ачкоски, м-р по фармација, д-р по бизнис администрација, извршен директор во фармацевтска индустрија, медицински писател и здравствен едукатор со повеќе од 20 години искуство на пазарите во Југоисточна Европа. ТопЕдукатор.

Вовед: Болестите на црниот дроб – снежна топка која расте

Во јавноста често слушаме за срцеви болести, дијабетес и карцином, но поретко зборуваме за болестите на црниот дроб – иако тие стануваат една од најбрзо растечките здравствени и економски закани во Македонија.
Цироза, неалкохолна масна болест на црниот дроб (NAFLD/NASH), вирусен хепатитис и злоупотребата на алкохол создаваат „тивка епидемија“, која на долг рок носи огромни здравствени и финансиски последици.

Колку е навистина голем проблемот?

Според податоците на Светската здравствена организација, заболувањата на црниот дроб се меѓу топ 10 причини за смртност во Македонија.

Преваленцата на неалкохолно замастување на црниот дроб расте заедно со трендот на дебелина, дијабетес и седечки стил на живот.

Според регионални проценки, до 25–30% од возрасната популација има одреден степен на масна инфилтрација на црниот дроб, а 3–5% веќе развиле воспалителна форма – стеатохепатитис.

Тоа значи дека секој четврти Македонец е потенцијален пациент.
Прашањето е: колку тоа ја чини државата и општеството?

Економската сметка на „тивкиот убиец“

Во раните фази, болестите на црниот дроб речиси не чинат ништо — пациентите немаат симптоми.
Но кога состојбата ќе премине во цироза, карцином или потреба за трансплантација, цената експлодира.

Во западноевропските земји, просечниот годишен трошок за пациент со стеатохепатитис во умерена фаза изнесува околу 2.000–3.000 €, а за пациент со цироза или хепатоцелуларен карцином – над 20.000 € годишно.
Ако ги проектираме овие бројки на македонска популација (околу 1,8 милиони жители), дури и со конзервативна проценка дека само 3% се во умерено-напредна фаза, вкупниот потенцијален товар би надминал 100 милиони евра годишно во директни и индиректни трошоци.

Македонија: помеѓу статистиката и реалноста

·  Постои традиција/култура на значајна консумација на алкохол кај висок % од населението.

·  Не постои национален регистар за болести на црниот дроб.

·  Скрининг за хепатитис и стеатохепатитис речиси не се спроведува систематски.

·  Превенцијата и едукацијата се минимални, а здравствените трошоци растат пропорционално со бројот на доцно дијагностицирани случаи.

Тоа значи дека системот плаќа најскапо токму таму каде што најмалку инвестирал.

Што треба да научиме за овој проблем од фармакоекономски аспект?

Превенцијата е најефтина терапија – секое евро вложено во скрининг и едукација за здрав црн дроб се враќа со највисок ROI во здравството.

Раната дијагностика штеди пари – со употреба на неинвазивни тестови (FibroScan, лабораториски индекси) може да се идентификуваат ризични пациенти многу пред компликациите.

Јавно-приватни партнерства за едукација – фармацевтските компании, здравствените институции и медиумите можат заедно да ја подигнат свеста за овој растечки проблем.

Заклучок

Црниот дроб е тивок орган — не боли додека не е предоцна.
И токму затоа неговата болест е најскапата тишина во здравствениот систем.

Доколку Македонија сака да има одржлив буџет и здраво население, мора да престане да реагира „по случен настан“ и да почне да инвестира „пред појава на болест“.
А кога станува збор за црниот дроб — подобро е да се вложи во превенција денес, отколку да се плаќа за трансплантација утре.