Трговски центри на духови, руинирани дуќани и по некој фризерски салон!

Добивај вести на Viber

Додека речиси секоја година во Скопје никнува по еден трговски центар, старите трговски центри веќе со години се оставени на забот на времето. Економската криза и конкуренцијата ги уништува некогашните бисери на трговијата. Главниот град последните години се збогати со неколку нови трговски центри изградени по теркот на странски молови. Од друга страна оние центри изградени во 90-тите години како Мавровка, Олимпико, Алуминка, Антико, стариот трговски во Капиштец и во Аеродром, трговскиот центар  во трите кули во населбата Карпош, Скопјанка, Чаирчанка, веќе наликуваат на трговски центри на духови, со речиси руинирани дуќани и по некој фризерски салон, деловна канцеларија или колонијал. Дел од просториите се издадени под закуп, дел зјаат празни бидејќи сопствениците речиси и да се откажале од идејата да ги издадат, а на прсти се бројат дуќаните кои работат. И овие трговски центри се наоѓаат на атрактивни локации, па дури и во близина на дел од новите молови. Проблемот не е локацијата, коментираат експертите, туку  при­чи­на­та за про­па­ѓа­ње­то на овие тр­гов­ски цен­три ја ло­ци­ра­ат дел во др­жа­ва­та, а дел во про­ме­не­ти­те на  по­тре­бите на лу­ѓе­то. - Ние мно­гу лу­та­ме во тој кон­цепт и мно­гу бр­зо по­ми­ну­ва­ме на но­ви­те трен­до­ви, а ста­ро­то не го одр­жу­ва­ме и го оста­ва­ме. Од ед­на стра­на, се вра­ќа­ме на ми­на­то­то со фа­са­ди и сти­ло­ви, а, од дру­га стра­на, ста­ри­те об­је­кти не ги ис­по­чи­ту­вав­ме и вед­наш при­фа­тив­ме не­што но­во. Ако збо­ри­ме ка­ко сто­јат се­га по­тре­би­те на лу­ѓе­то, тие са­ка­ат на ед­но ме­сто да нај­дат сè. Но, ние не на­пра­вив­ме ни­што за да ги за­жи­ве­е­ме ста­ри­те тр­гов­ски цен­три. Ре­тко кој се­га са­ка да ше­та во тр­гов­ски ка­де што од си­те стра­ни ду­ва ве­тер и про­сто­рот не се одр­жу­ва хи­ги­ен­ски. Тие тре­ба да би­дат од за­тво­рен тип - ве­ли Ни­ко­ла Вел­ков­ски, по­ра­не­шен град­ски ар­хи­тект. Спо­ред архитектот Вел­ков­ски, големо влијание за пропаѓањето на старите трговски центри, има и не­де­фи­ни­ра­но­то сопс­тве­ниш­тво, неп­лан­ска­та из­град­ба, поточно отсуството на сопствен пар­кинг простор, услов што повеќето од овие ста­ри тр­гов­ски цен­три го немаат исполнето. -Пр­во не­ма кон­цепт на сопс­тве­ниш­тво, ни­ка­де во све­тот не се про­да­ва­ат по­е­ди­неч­но про­сто­ри­и­те. Јас по­ра­но бев ди­ре­ктор на ГТЦ и имав кон­цепт тој тр­гов­ски да би­де од за­тво­рен тип и кли­ма­ти­зиран и да би­де про­стор со кој ќе сто­па­ни­су­ва еден, а не гру­па гра­ѓа­ни. Кул­ту­ра­та на за­ед­нич­ко функ­ци­о­ни­ра­ње кај нас не по­стои. Ко­га има еден сопс­тве­ник, се знае ка­ко ќе функ­ци­о­ни­ра и тој е од­го­во­рен за тоа. Тоа е главната причина за нивното пропаѓање- објаснува Велковски. Сепак во целата работа, дополнително свој удел има и економска криза, што според дел од бизнисмените е главната причина за пропаѓањето на центрите изградени во 90-тите години. Истражувањата на терен покажале дека, сега скопјани имаат потреба од големи затворени трговски центри. - Тоа го ба­ра еко­но­ми­ја­та, тоа го ба­ра­ат гра­ѓа­ни­те. Од вре­ме­то ко­га се гра­де­ни тие тр­гов­ски цен­три до­се­га дра­стич­но се про­ме­ни ку­пов­на­та свест на лу­ѓе­то. Тие са­ка­ат да по­тро­шат па­ри за не­што што нив им се до­па­ѓа и са­ка­ат та­ква по­ну­да. Ана­ли­зи­те на ни­во на це­ла Ма­ке­до­ни­ја по­ка­жу­ва­ат де­ка не­ма пре­за­си­те­ност, штом има ин­ве­сти­ции во овој се­ктор зна­чи не­ма кри­за, има ку­пу­ва­чи. Ни­кој ин­ве­сти­тор што вло­жу­ва ми­ли­о­ни евра на одре­ден па­зар не го пра­ви тоа без прет­ход­на до­бра ана­ли­за на по­тро­шу­вач­ки­те на­ви­ки на гра­ѓа­ни­те.Проб­ле­мот кај тр­гов­ски­те што не функ­ци­о­ни­ра­ат мис­лам де­ка е ло­ши­от ме­наџ­мент, тоа се при­ват­ни ин­ве­сти­то­ри и тре­ба тие да ја по­не­сат од­го­вор­но­ста. - ве­ли Се­ад Ко­чан, пре­тсе­да­тел на Гра­деж­на­та ко­мо­ра при Со­ју­зот на сто­пан­ски­те ко­мо­ри. Архитектите посочуваат дека веќе е предоцна за било што да се направи со старите трговски центри трговски центри. Вака како што се поставени работите, нема кој да понесе одговорност за нивното пропаѓање, а логично би било да ја понесат тие што планирале просторот и што давале дозволи за градба, сметаат архитектите. Проценките на експертите се дека дури и киријата на просториите во да биде минимална не би ги заживеал овие трговски центри, од причина што луѓето веќе одамна ја изгубиле навиката да шетаат и пазаруваат во нив, а од друга страна намалена е и куповната моќ. Дали трговските центри се исплатлива инвестиција? Ин­ве­сти­ци­и­те во тр­гов­ски­те цен­три вре­дат не­кол­ку сто­ти­ци ми­ли­о­ни евра. Така само изградбата на Скопје Сити Мол чинеше над 100 милиони евра, а изградбата на трговскиот центар во Аеродром што го гради бизнисменот Ајдован Адемовски чини 55 милиони евра. Само последните неколку години во време на економска криза и речиси најниска куповна моќ во Европа, во Скопје се изградија неколку големи трговски центри како Рамстор, Соравија, Зебра , Сити Галери, Веро, Лумикс. Упатените во бизнисот велат дека и постоечките трговски центри не работат со полн капацитет, но цените за изнајмување на простор не се драстично намалени. Дури и во дел од поновите трговски центри речиси секојдневно се затвораат дуќаните и поголем дел од просторот е празен. Но сепак според бизнисмените, никој инвеститор кој вложува милиони евра на одреден пазар, не го прави тоа без претходна добра анализа на потрошувачките навики на граѓаните. -Нема да има крах на овој бизнис затоа што инвеститорите веќе носат регионални претставници на светските брендови и целат кон регионални купувачи.Е, сега, кризата може да предизвика застој, но не и крах. Значи ако не дојде за пет години очекуваниот профит може да дојде за десет, но сепак ќе дојде, вели Кочан Сепак дел од потенцијалните инвеститори и покрај најавите одлучија да почекаат со инвестицициите, како што е примерот со инвеститорите “Газит глоуб”, кои требаше да градат трговски центар на локацијата кај поранешна Алумина, но и Меркатор кој требаше да гради супермаркет во близина на спортската сала Борис Трајковски. Ј.С