ЗОШТО „ПУКА“ ГЛОБАЛНАТА ЕКОНОМИЈА? Ако Кина и Брисел не направат компромис, на светот му се заканува сценарио од 1930-тите

Добивај вести на Viber

Ова не се најдобри времиња за глобалната трговија“.

Ова е признанието на генералниот директор на Светската трговска организација (СТО), д-р Нгози Оконџо-Ивела.

„Гледаме зголемен протекционизам, одредено поткопување на правилата на СТО, а некои од тоа доведуваат до фрагментација“, рече таа за Би-Би-Си.

„Глобалната трговија е навистина дел од енергијата на градењето отпорност во земјите – а исто така и на поддршката на растот, така што ние сме загрижени за тоа“.

Во последните недели и месеци, оваа фрагментација дојде до израз кога ЕУ воведе привремени царини до 37,4 отсто за увоз на кинески електрични возила (ЕВ). Ова следеше откако САД во мај воведоа царина од 100 отсто за кинеските електрични возила.

И Брисел и Вашингтон ја обвинуваат кинеската влада за неправедно субвенционирање на нејзиниот сектор за електрични возила, дозволувајќи им на производителите да извезуваат автомобили по неправедно ниски цени и загрозувајќи ги работните места на Запад.

Фер конкуренцијата е во ред

Претседателот Бајден, исто така, ги зголеми увозните давачки за голем број други кинески производи за кои рече дека ја сочинуваат „индустријата на иднината“. Тие вклучуваат батерии за електрични возила и минерали кои ги содржат ќелиите потребни за производство на соларни панели и компјутерски чипови.

Во меѓувреме, САД фрлаат милијарди долари државни пари во зелената технологија, преку својот Закон за намалување на инфлацијата, кој има за цел да ја намали зависноста од кинескиот увоз.

Европскиот комесар за трговија Валдис Домбровскис за Би-Би-Си изјави дека Европа не сака да го затвори пазарот за електрични возила.

„Го поздравуваме увозот, ја поздравуваме конкуренцијата, но таа конкуренција мора да биде фер“, вели тој.

Минатата година обемот на глобалната трговија падна само трет пат во последните 30 години, според СТО. Се вели дека падот од 1,2 отсто е поврзан со повисоката инфлација и каматните стапки и се очекува да закрепне оваа година.

Сепак, тие фактори имаат свои корени во настани кои продолжуваат суштински да ја преобликуваат глобалната економија, објасни првиот заменик директор на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), Гита Гопинат во неодамнешниот говор.

„Она што го видовме во последните неколку години, би рекла, особено кога станува збор за глобалните трговски односи, не сме го виделе од крајот на Студената војна“, додаде таа.

„Во последните неколку години, имавте голем број шокови, вклучително и пандемијата. Имавме руска инвазија на Украина, а по овие настани, се повеќе земји ширум светот се водат од загриженоста за економската безбедност и националната безбедност кога одредување со кого тргуваат и во кого инвестираат“, рече таа.

Ова влијае на далечните земји како Перу, Гана и Виетнам, бидејќи тие сè почесто треба да избираат помеѓу зајакнување на економските врски со западните сили или оската Кина-Русија.

„Ние сме исто така загрижени за растечката фрагментација што ја гледаме во трговските податоци“, вели д-р Оконџо-Ивела од СТО. „Забележуваме дека трговијата меѓу истомисленичките блокови расте побрзо.

„Светот скапо ќе плати за ова“

Таа предупредува дека „светот скапо ќе плати“ ако продолжи по овој пат. Студијата на СТО процени дека трошоците се дури 5 отсто од целата светска економија, додека ММФ сугерира дека може да биде поблиску до 7 отсто, или 7,4 трилиони долари во изгубеното производство на долг рок.

Воведувањето царини за електричните возила од кинеско производство од страна на ЕУ следи по зголемувањето на нивниот извоз во Европа во последните неколку години. Извозот скокна од 1,6 милијарди долари во вредност во 2020 година на 11,5 милијарди долари минатата година, според една студија, и сега сочинува 37 отсто од вкупниот увоз на електрични возила во ЕУ.

BYD, Geely и SAIC се некои од кинеските производители на електрични возила за кои се вели дека имаат корист од владина помош вредна милијарди долари.

По долги години поддршка на кинеските компании за електрични возила, таа помош повеќе не е потребна, вели Јенс Ескелунд, претседател на Стопанската комора на Европската унија во Кина.

„Тие се едноставно многу конкурентни денес според нивните услови. Мислам дека воведувањето тарифи е симптом дека нешто не е во рамнотежа.

Кога станува збор за пошироките односи, Ескелунд вели дека е „зачудувачки“ што од 2017 година обемот на стоки што ЕУ и ги продава на Кина се намалил за околу една третина, иако кинеската економија постојано расте.

Цитирајќи ги ограничувањата за пристап до пазарот на Кина за странски компании и строгите безбедносни прописи, тој додава:

„Мислам дека е фер да се каже дека Европа е сè уште многу поотворен пазар за кинеските компании отколку обратно. И тоа очигледно е нешто што треба да се промени.

Неодамнешното истражување на Стопанската комора на ЕУ покажа дека членките имаат најниска доверба во инвестирањето во Кина.

Сето ова доаѓа во време кога ЕУ се обидува да ја намали својата економска зависност од Кина. Минатата година, претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, ја опиша потребата да се „отстранат ризиците, а не да се запрат“ односите со Кина.

Загриженоста на Брисел ја вклучува употребата на чувствителна технологија од страна на Пекинг за воени цели и неговата поддршка за Русија додека Путин ја продолжува својата офанзива во Украина.

Компании вклучувајќи ги Икеа, Најк и Епл исто така, се обидуваат да станат помалку зависни од Кина.

Додека ЕУ и Кина треба да разговараат за потенцијалните тарифи за електричните возила, кинеските државни медиуми објавија дека се разгледуваат реципрочни мерки за стоките од ЕУ, вклучувајќи свинско месо, коњак и луксузни автомобили.

Климатски промени и војна

Сепак, постојат и други пречки за решавање на глобалните трговски проблеми, вклучувајќи ги двете најважни артерии за движење на стоки низ светот.

Имено, оваа година службениците на Панамскиот канал мораа да го намалат бројот на бродови кои се дозволени да минуваат низ овој воден пат. Ова се случи поради недостиг на врнежи за да се наполни езерото кое го „храни“ каналот.

Во меѓувреме, Суецкиот канал е практично отсечен поради тековните напади на бунтовниците Хути врз комерцијалниот брод во Црвеното Море. Сообраќајот низ каналот е намален за 90 отсто, соопшти логистичката компанија Kuehne+Nagel.

Ролф Хабен Јансен, извршен директор на германскиот бродски гигант Хапаг-Лојд, вели дека прекинот значи дека стапките на неговите цврсти наплати се зголемиле меѓу 30 и 40 проценти.

Додека трошоците за испорака се мал дел од цените на мало, Хабен Јансен вели дека „овие дополнителни трошоци на крајот се пренесуваат на потрошувачите“. Ова на крајот може да доведе до зголемување на инфлацијата, исто како што централните банки покажуваат знаци дека ја држат под контрола.

Тоа би било „штетно за потрошувачите“, вели д-р Оконџо-Ивела од СТО.

И покрај сите тензии, таа вели дека трговијата покажала знаци на издржливост и додава дека нејзината организација може да им помогне на земјите да ги решат нивните разлики.

Во меѓувреме, д-р Оконџо-Ивела признава дека некои правила на СТО ќе мора да се променат за да се одговори на предизвикот на климатските промени.

„Силно верувам дека некои од нашите глобални трговски правила треба да се ревидираат“, вели таа.

„Кога беа поставени, пред неколку децении, ние не се соочувавме со закани од климатските промени со кои се соочуваме денес.

Што се однесува до зголемената употреба на „заштитни тарифи“, таа додава:

„Се надеваме дека тоа што го видовме во 1930-тите нема да се повтори. Имавме одмазднички тарифи и од таму сè тргна надолу и - сите загубија.

„Значи, се надевам дека никогаш повеќе нема да влеземе во таа ера“.

Еуроњуз.рс