Апокалиптични облаци: Научниците откриваат смртоносни временски системи кои предизвикуваат шумски пожари

Добивај вести на Viber

Некои шумски пожари се толку големи и жешки што можат да создадат свои временски системи. Научниците проценуваат дека секоја година низ целиот свет се случуваат десетици до стотици шумски бури. Трендот на сè посериозни шумски пожари, поттикнати од климатските промени, значи дека тој број веројатно ќе се зголеми.

Овие шумски бури стануваат сè почест дел од сезоните на пожари низ целиот свет, со долгорочни последици за квалитетот на воздухот, времето и климата. Тие исто така ги прават пожарите екстремно жешки и хаотични, попречувајќи ги стратегиите за гаснење пожари.

Досега, експертите се мачеа прецизно да го претстават овој временски феномен во своите модели. Но, нова студија, објавена во списанието Geophysical Research Letters, дава пробив што би можел да им помогне да го предвидат и разберат нивното влијание врз глобалната клима.

Како шумските пожари создаваат свои временски системи?

Горењето на вегетацијата го загрева воздухот во близина на земјата, кој потоа почнува да се крева. Поладниот воздух потоа брза да ја пополни празнината, создавајќи ветрови.

Кога условите се соодветни, брзо растечките топли столбови од чад и воздух од пожар се ладат и формираат облак познат како пирокумулонимбус или „pyroCB“. НАСА ги нарекува „змејови облаци што дишат оган“.

Ако се ослободи доволно енергија и нагорниот тек се интензивира, се формира грмотевици, способни да создадат надолу насочени струи што шират пламен и опасни молњи што можат да запалат нови пожари.

Овие бури често не носат дожд, само „суви молњи“, што ги прави особено опасни бидејќи нема врнежи за гаснење на пожарите предизвикани од удари од молњи.

Како што грмотевиците почнуваат да ослабуваат, надолу насочените струи можат да создадат непредвидливи копнени ветрови што го шират пожарот во неочекувани насоки.

Огнените бури можат да бидат смртоносни

Пожарот Крик во Калифорнија во 2020 година беше толку интензивен што почна да создава свој временски систем. Екстремната топлина предизвика формирање на кумулонимбусни облаци, кои им претходат на грмотевиците. Ова ги загрози пожарникарите и го отежна контролирањето на пожарот, бидејќи молњите продолжија да удираат, а ветровите ги разгоруваа пламените.

Педрого Гранде, мал град во централна Португалија, се соочи со слична ситуација во 2017 година. Огромен столб од чад од пожарот растеше сè додека не формираше облаци во горната атмосфера. Тоа беше еден од првите регистрирани пирокумулонимбусни облаци во Западна Европа.

На крајот, столбот од чад, висок околу 13 километри, се сруши, испраќајќи млаз ладен воздух над пожарот. Во извештај нарачан од португалската влада, локалното население го опиша како „како ненадејна огнена бомба, испраќајќи пламен и искри во сите правци“.

Пожарите во Педрого Гранде одзедоа 66 животи и повредија 250 луѓе. Изгореа околу 24.000 хектари земјиште, а повеќе од 500 домови беа делумно или целосно уништени во текот на пет дена.

Глобален научен пробив

Во нова студија, научниците успешно го реконструираа времето, висината и интензитетот на грмотевици видени за време на пожарот Крик - еден од најголемите пирокумулонимбусни облаци некогаш регистрирани во САД, според НАСА. Нивните модели, исто така, реплицираа повеќе бури создадени од пожарот Дикси во Калифорнија во 2021 година, иако тие се случија под сосема различни услови.

„Ова е прв ваков пробив во моделирањето на Земјиниот систем“, рече водечкиот научник Зиминг Ки од Институтот за истражување на пустината во Невада, САД.

Ки додава дека овој „пробив“ би можел да ја подобри националната отпорност и подготвеност бидејќи научниците сега можат подобро да ги предвидат овие бури. Исто така, би можел да помогне во разбирањето на нивното глобално влијание.

Кога се формира облак од пирокумулонимбус, тој фрла чад и влага во горната атмосфера - на нивоа слични на мала вулканска ерупција. Ова влијае на тоа како атмосферата на Земјата ја прима и рефлектира светлината, а загадувањето може да се задржи со месеци. Ако патува до поларните региони, може да го забрза топењето на мразот и снегот.

Со интензивирањето на сезоните на шумски пожари на глобално ниво, способноста за предвидување и разбирање на овие бури предизвикани од пожари би можела да се покаже како клучна за заштитата на животот и климатските системи на планетата.