ДЕТЕ КОИ ВО ЗЕМЈАВА УЧЕЛО 11 ГОДИНИ, НАУЧИЛО КАКО ЗА 7,3 - што говори најновиот извештај на Светска банка за нашето образование

На младите луѓе во регионот на Европа и Централна Азија им се даваат можности, кои им се потребни за да израснат во продуктивни возрасни лица, благодарение на континуираните инвестиции во здравството и образованието, во текот на нивното детство и тинејџерски години, се вели во последното ажурирање на Индексот на човечки капитал на Светска банка, кој ги мери резултатите од човечкиот капитал низ целиот свет пред пандемијата.

Сепак, пандемијата предизвикана од КОВИД – 19 се заканува на досегашните придобивки, додека владите се напрегаат да ги одржат здравствените и образовните услуги соочени со ограничувањата за заштита на јавното здравје, вклучително и затворање на училиштата.

Според Индексот на човечки капитал, дете родено денес во Северна Македонија ќе достигне 56 проценти од својот потенцијален човечки капитал кога ќе порасне, во споредба со она што би можело да го достигне доколку има квалитетно образование и здравствена заштита. Тоа е пониско споредено со просекот во регионот на Европа и Централна Азија и земјите со висок среден приход. Во периодот помеѓу 2010 и 2020 година, вредноста на Индексот на човечки капитал се зголемил од 0.54 на 0.56.

Дете, кое во Северна Македонија  започнува со училиште на 4 – годишна возраст се очекува да заврши 11 години предучилишно, основно и средно образование додека да наполни 18 години. Меѓутоа, кога годините на школување ќе се прилагодат според квалитетот на наученото, тоа е еквивалентно на само 7.3 години што значи дека има јаз во учењето од 3.7 години. Во врска со резултатите во здравството, извештајот покажува дека 99 од 100 деца родени во Северна Македонија доживуваат до 5 годишна возраст.

„Северна Македонија од 2010 година направи значителни напори во подобрување на резултатите во образованието и здравството, но сѐ уште постојат предизвици. За подобрување на човечкиот капитал, земјата треба да инвестира повеќе во квалитет и рамномерен пристап во образованието“, вели Масимилиано Паолучи, директор на Канцеларијата на Светска банка во Северна Македонија. „Исто така, многу е важно и зајакнување на системот за превенција од хронични незаразни болести преку подобрување на скринингот, управувањето и контролата“, се вели во извештајот.

Земјите од регионот имаат релативно повисоки приходи, такашто се во можност да инвестираат повеќе во основно образование и здравствени услуги, споредено со посиромашните земји. Како резултат на тоа, од 48 земји во регионот на Европа и Централна Азија вклучени во Индексот на човечки капитал 2020, 33 се меѓу третината најдобри во светот, и скоро сите се во подобрата половина. Сепак, постојат разлики во регионот. Во рамки на економиите во регионот, дете родено во Полска може да очекува да постигне 75 проценти од продуктивноста на целосно образовано возрасно лице во оптимално здравје. Споредено, дете родено во Таџикистан, може да очекува да постигне само 50 проценти продуктивност.

„ Владите во Европа и Централна Азија дадоа приоритет на инвестициите во здравството и образованието, кои се главни двигатели на растот и развојот. Сепак, за предизвиците предизвикани од КОВИД -19 потребен е посилен одговор на политиките, што вклучува поголемо користење на технологијата со цел подобрување на услугите и подобрени програми за социјална заштита, со цел постигнување подобар квалитет на образованието и здравствените услуги за граѓаните“, вели Ана Бјерде, потпретседатлка на Светска банка за регионот на Европа и Централна Азија.

Извештајот вклучува и десетгодишна анализа за развојот на човечкиот капитал од 2010 до 2020 година во 103 земји. Албанија, Азербејџан и Русија се меѓу 10 – те земји кои бележат прогрес во здравството и образованието.

Индексот на човечки капитал на Светска банка го разгледува патот на детето, од раѓање до 18 години, според утврдени стандарди ( показатели)  како што се: преживување на децата (од раѓање до 5 години); очекувани години на основно и средно образование прилагодени според  квалитетот на образованието;забавување во развојот кај децата; и стапки на преживување кај возрасните. Индексот на човечки капитал 2020базиран на податоци до март оваа година, обезбедува основа од периодот пред пандемијата, што може да помогне во информирањето на здравствените и образовните политики и инвестициите за пост-пандемиско закрепнување.