ГЕРМАНИЈА И КАНАДА ГИ ТРЕСЕ СТАНБЕНА КРИЗА: Дали е тоа предупредување за сите?

Добивај вести на Viber

Цените на недвижностите во САД се високи, така што достапноста на становите за просечниот граѓанин е многу ниска. Но, се чини дека е уште полошо во Канада, која е потресена од станбена криза многу слична на онаа во Германија. Вредноста на куќите е двојно зголемена од 2011 година, а земјата се лизга кон рецесија, за што, според економистите, делумно виновен е и пазарот на недвижности.

Која е причината за кризата? Побарувачката далеку ја надминува понудата бидејќи Канада едноставно не гради доволно станови. Моше Ландер, економист на Универзитетот Конкордија, тврди дека градските власти, кои во голема мера ја контролираат политиката за домување, биле „пристрасни кон сопствениците на куќи, а не кон изнајмувачите“, поддржувајќи ги политиките кои го ограничуваат градењето домови и ги одржуваат цените високи. Инвеститорите кои вложуваат пари во шпекулации за недвижнини само го зачинија. И рекордниот раст на населението предизвикан од имиграцијата ја зголеми побарувачката, пишува Business Insider.

Дел од тоа е причината зошто Канаѓаните се во толку многу долгови. Земјата има највисок долг на домаќинствата како удел во бруто домашниот производ меѓу земјите од Г7, со 75 отсто од тоа што доаѓа од хипотеки.

„Имаме нерамнотежа - имаме коефициенти на долгот и приходот на домаќинствата кои се над она што беше во САД пред глобалната финансиска криза“, рече Тони Стиљо, директор на канадската економија во Оксфорд економикс, додавајќи дека резултатот е „ невидена недостапност“.

Мофат е загрижен дека Канаѓаните ќе ги обвинат високите цени на становите на имигрантите и ќе ја ограничат миграцијата. Последните анкети го покажуваат токму тоа, што го загрозува либералниот став на владата за имиграциската политика. Но, имиграцијата е само еден од многуте фактори - станбената криза во Канада започна пред порастот на имиграцијата.

Економистите, сепак, не предвидуваат повторување на колапсот на американскиот пазар на станови во 2008 година во Канада, бидејќи канадскиот банкарски сектор е построго регулиран од американскиот. Моше Ландер, економист на Универзитетот Конкордија, посочува дека неколку големи банки доминираат со станбените хипотеки, и колку е помала конкуренцијата, толку помалку ризично однесување е вообичаено во раните фази на балонот за домување во САД.

Со толку високи стапки на хипотекарни заеми, продажбата на станови неодамна се намали, со минус од 5,6 отсто забележан во октомври. Како резултат на тоа, цените на куќите исто така малку паднаа. Стиљо верува дека канадскиот балон со недвижности полека се намалува во текот на изминатите 18 месеци и покрај порастот на цените на почетокот на оваа година.

Комбинацијата од недостиг на станови, зголемените каматни стапки и шпекулациите на инвеститорите, исто така, придонесе за сериозна криза за достапност на станови во САД. „Слично е, но полошо“ во Канада, рече Мајк Мофат, виш директор на Институтот за паметен просперитет на Универзитетот во Отава.

По повеќе од 20 години ниски каматни стапки, кои ги зголемија цените на недвижностите, канадската централна банка која се бори со инфлацијата неодамна ја зголеми референтната каматна стапка на пет проценти, што е највисоко ниво во последните 22 години.

Зголемените стапки на хипотека се особено болни во Канада бидејќи стандардната станбена хипотека мора да се рефинансира по пет години и целосно да се отплати по 25 години. Ова е клучна разлика помеѓу американскиот и канадскиот пазар на недвижности бидејќи стандардниот американски сопственик на станови добива 30-годишна хипотека со фиксна стапка, заштитувајќи ги од зголемување на каматните стапки со децении.

Но, не постои консензус за тоа дали и кога меурот ќе пукне - па дури и дали воопшто постои. Лендер верува дека крајот не се гледа. Иако цените на недвижностите паднаа во последно време со омекнување на побарувачката, тој вели дека се уште нема знаци за значителен пад на цените.

„Дури и ако цените на недвижностите се намалат, тоа нема да оди кон нешто што ја одразува пазарната вредност - тој балон сè уште ќе биде таму“, рече Ландер. „Ако пазарот не експлодираше сега, кога каматните стапки се на највисоко ниво во последните 25 години, штом тие стапки почнат да паѓаат, пазарот повторно ќе полета.

Мофат, од друга страна, смета дека Канада нема балон за домување - тој предвидува пораст на цените, но затоа што земјата едноставно нема доволно станови.

Канадската федерална влада се обиде да ја намали побарувачката и да го поттикне градењето домови. Неколку нови закони беа донесени претходно оваа година, вклучувајќи забрана за повеќето странци да купуваат домови на две години, даноци за инвеститорите кои брзо купуваат и продаваат домови заради профит или шпекулации и даноци за празни домови. Иако мерките ја забавија побарувачката, тие не ги намалија цените.