ГОДИНА НА ГЛОБАЛНИ ТУРБУЛАНЦИИ – ТРАМП СЕ ВРАТИ ВО БЕЛАТА КУЌА, АСАД ПАДНА, ГАЗА ВО ПЕПЕЛ: Политички, економски и социјални пресврти во 2024

Добивај вести на Viber

2024 година ќе остане запаметена како една од најдинамичните и најтурбулентни години во поновата историја. Од политички потреси кои ги преобликуваа моќните држави, преку воени конфликти што го потресоа Блискиот Исток, до економски кризи кои го предизвикаа опстојувањето на европскиот економски модел – оваа година донесе серија настани што ќе остават долготрајни последици.

На Блискиот Исток падна режимот на Башар ал-Асад, означувајќи крај на повеќе од една деценија репресија, но истовремено отворајќи нови прашања за иднината на Сирија. Во Соединетите Американски Држави, политичката сцена беше во постојан метеж – од неуспешен атентат врз Доналд Трамп, до неговото триумфално враќање на претседателската позиција. Европската унија, пак, се соочи со рекордна енергетска криза и зголемени социјални тензии, додека Германија, која долго време беше економски мотор на континентот, влезе во една од најтешките рецесии во својата понова историја.

Дополнително, глобалните геополитички односи беа ставени на тест со ескалацијата на конфликтот во Украина, кој и покрај надежите за мировен договор, продолжува да одзема човечки животи и да ја дестабилизира регионот. Конфликтите на Блискиот Исток, особено оние поврзани со Израел, Иран, Либан и Појасот Газа, ја доведоа ситуацијата до работ на целосна регионална војна, вклучувајќи директна инволвираност на големите светски сили.

Оваа година не само што ја тестираше издржливоста на државите, туку и ги нагласи поделеноста, тензиите и кризите што го обликуваат светот во 21-от век. Секој од овие настани носи приказна за отпорност, борба за моќ и потрага по стабилност во време на неизвесност.

Трамп: Од атентат до политичка ренесанса

Доналд Трамп, некогашниот претседател и постојан двигател на американската политичка сцена, ја одбележа 2024 година со настани кои го зацементираа неговото влијание, но и предизвикаа контроверзии што ќе се паметат долго време. Годината започна драматично со обид за атентат врз него во јануари, настан кој предизвика шок низ САД и светот. Инцидентот, кој се случи за време на политички собир во Флорида, само ги зацврсти неговите поддржувачи и ја засили неговата реторика за „длабоката држава“ и „елитите“ што, според него, работат против обичниот народ.

И покрај обидот за елиминација, Трамп се врати со обновена енергија. Неговата кампања за претседателските избори во ноември 2024 година беше една од најжестоките и најконтроверзните во историјата на американската демократија. Со ветувања за враќање на „американската слава“ и повторно оживување на економијата, тој успеа да привлече милиони гласачи, особено од руралните и работничките средини. Неговиот главен противник, актуелниот претседател Џо Бајден, не успеа да се наметне како лидер кој ќе ги обедини поделените САД, што дополнително ја олесни патеката за Трамповото враќање.

Она што најмногу привлече внимание беше составот на неговата нова администрација. Во кабинетот влегоа неколку од најбогатите луѓе во светот, вклучувајќи претставници на технолошкиот сектор и енергетската индустрија. Трамп отворено ги поддржа политиките на дерегулација и намалување на даноците, истовремено најавувајќи нови инфраструктурни проекти за да ја поттикне економијата.

Неговата надворешна политика, пак, остана непредвидлива. Воената поддршка за Украина продолжи, но со големи рестрикции и повици за поагресивна дипломатија со Русија. Во однос на Блискиот Исток, Трамп силно го поддржа Израел во конфликтот со Хамас и Иран, што дополнително ги поларизираше меѓународните односи.

Со неговото враќање во Белата куќа, САД влегоа во нова ера на политички динамики, кои ветуваат многу неизвесност и контроверзии. Враќањето на Трамп на највисоката функција беше славено од неговите поддржувачи како триумф против „системот“, додека неговите противници предупредуваа на потенцијалните опасности од неговото непредвидливо раководство.

Воени конфликти на Блискиот Исток

Блискиот Исток остана жариште на конфликти во 2024 година. Во октомври, Израел изврши воздушни напади врз ирански цели како одговор на претходни ирански напади. Овој конфликт ги влоши односите меѓу двете земји и предизвика загриженост за поширока регионална нестабилност.

Паралелно, Израел спроведе воени операции во Појасот Газа и Либан, што доведе до нарушување на односите со европските земји. Европските лидери го критикуваа Израел за прекумерна употреба на сила и повикаа на прекин на огнот.

Кон крајот на ноември, со посредство на САД, беше постигнат прекин на огнот меѓу Израел и Хезболах во Либан, ставајќи крај на повеќе од една година војна. Сепак, тензиите остануваат високи, а долгорочната стабилност е неизвесна.

Економски предизвици во Германија и политички промени во Европа

Германија, како водечка економија во Европа, во 2024 година се соочи со сериозни економски проблеми. Намалувањето на извозот, енергетската криза и зголемената инфлација доведоа до рецесија. Владата презеде мерки за стабилизација, но економските тешкотии предизвикаа социјални немири и протести низ земјата.

Во пресрет на изборите, канцеларот Олаф Шолц се соочи со зголемен притисок, додека Илон Маск јавно повика на поддршка за Алтернатива за Германија (AfD), што предизвика дополнителни контроверзии и дебати во јавноста.

Падот на Башар ал-Асад и новиот курс на Сирија

Еден од најзначајните геополитички моменти во 2024 година беше падот на режимот на Башар ал-Асад во Сирија. По повеќе од една деценија граѓанска војна, опозиционите сили, поддржани од западните сојузници и некои регионални актери, конечно го презедоа главниот град Дамаск.

Башар ал-Асад, кој долго време беше симбол на репресија и авторитаризам, избега од земјата, а неговото симнување од власт беше проследено со масовни прослави низ делови на Сирија. Иако ова го означи крајот на неговиот режим, Сирија сè уште се соочува со големи предизвици, вклучително и обновување на инфраструктурата, враќање на бегалците и постигнување долгорочна стабилност. Мировните преговори, предводени од ОН, се сметаат за клучен чекор за иднината на земјата.

Војната во Украина и прогнозите за 2025 година

Конфликтот меѓу Русија и Украина продолжи и во 2024 година, со значителни човечки и материјални загуби на двете страни. Меѓународната заедница вложи напори за посредување и постигнување на мировен договор. Според аналитичарите, постои надеж дека во 2025 година ќе се постигне договор за прекин на огнот и започнување на процес на реконструкција и помирување.

Културни движења и социјални промени во Европа

Во контекст на овие настани, Европа беше сведок на културен феномен познат како „Рим Тим Таги Дим“. Оваа фраза, која потекнува од популарна песна, стана симбол на отпор и единство меѓу младите генерации. Протести, уметнички перформанси и онлајн кампањи под овој слоган изразуваа незадоволство од политичките и економските состојби, повикувајќи на промени и солидарност.

Годината 2024 беше исполнета со тектонски промени кои го редефинираа глобалниот пејзаж. Од политичките потреси во САД и Европа, преку воените конфликти на Блискиот Исток, до економските предизвици во Германија, светот се соочи со комплексни предизвици кои ќе имаат долгорочни последици во годините што доаѓаат.