НЕКОГАШНИТЕ СОЈУЗНИЦИ СИ ВРТАТ ГРБ - високите царини ја наклонија Индија кон Кина по „казната“ за користење руска нафта

Добивај вести на Viber

Односите, замрзнати по смртоносниот конфликт високо на Хималаите пред пет години, се чини дека се одмрзнуваат под притисок на економските политики на американскиот претседател Доналд Трамп.

Индискиот премиер Нарендра Моди патува во Кина оваа недела, за прв пат од 2018 година, за да присуствува на самит чиј домаќин е кинескиот претседател Си Џинпинг. Посетата доаѓа откако Трамп воведе казнени тарифи од 50% за увоз од Индија, а во момент на геополитички превирања, двајцата лидери чии војници се судрија брутално на спорната граница во 2020 година сега може да се ракуваат, давајќи приоритет на економската стабилност, пишува CNN.

Геополитички превирања

Овој викенд, Моди ќе им се придружи на Си и светските лидери од Русија, Пакистан, Иран и Централна Азија на она што Пекинг го објави како најголем самит на Шангајската организација за соработка (ШОС) досега. Тоа е регионален клуб за безбедност основан од Москва и Пекинг со цел преобликување на глобалната рамнотежа на моќ.

Присуството на Индија на овој настан е најјасен пример за затоплување на односите меѓу двете азиски сили. Ова ново прегрупирање се заканува да ги поништи долгогодишните напори на САД да го придобијат Њу Делхи како противтежа на сè помоќната Кина.

Иако затоплувањето на кревките односи меѓу Индија и Кина веќе беше во тек, аналитичарите велат дека политиката на Трамп „Америка на прво место“ ги принудува двајцата лидери, кои ги изградија своите политички брендови врз силен национализам, да истражат партнерство од нужда.

Заканата на Трамп со царини поради купувањето руска нафта од страна на Индија падна особено силно врз Моди, кој уживаше блиско пријателство со Трамп за време на првиот мандат на американскиот претседател.

Заканетите царини „донесоа одредена итност“ во пресвртот на Њу Делхи кон стабилизирање на односите со Пекинг, рече Маној Кевалрамани, раководител на студиите за Индиско-пацифичкиот регион во тинк-тенкот „Такшашила Институшн“. Сепак, тој додаде дека тоа не е „примарниот двигател“ за ресетирањето, бидејќи и Индија и Кина се стремат да ги стабилизираат своите односи за свои национални интереси.

Последователните администрации на Белата куќа работеа на зајакнување на стратешките врски со Индија преку трансфер на технологија и заеднички воени вежби, работејќи со најголемата демократија во светот за да се спротивстават на сè поагресивната Кина. Губењето на Индија како партнер би бил „најлошиот исход“ за САД, според аналитичарите.

По состанокот меѓу кинескиот министер за надворешни работи Ванг Ји и премиерот Моди во Њу Делхи минатата недела, двете страни ги истакнаа неодамнешните подобрувања во нивните затегнати односи.

„Односите меѓу Индија и Кина постигнаа постојан напредок воден од почитување на меѓусебните интереси и чувствителност“, рече индискиот лидер. „Стабилните, предвидливи, конструктивни врски меѓу Индија и Кина значително ќе придонесат за регионалниот, како и за глобалниот мир и просперитет“.

Ставот на Пекинг, според Јун Сун, директор на Програмата за Кина во Центарот Стимсон во Вашингтон, е дека „ова олеснување на тензиите дефинитивно го започна Трамп“.

„Индија повеќе не може да се преправа дека сè уште има силна поддршка од (Вашингтон)“, рече Сун. Затоа, ставот на Пекинг е дека бидејќи САД имаат „намалена поддршка“, Индија мора „да ја рекалибрира својата надворешна политика и да ги подобри односите со Кина“.

Но, аналитичарите велат дека е малку веројатно дека самитот ќе донесе фундаментално реструктуирање.

„За мене, тоа не е ресетирање во смисла Индија да каже „завршивме со Америка“. Тоа нема да се случи“, рече Кевалрамани. „Соединетите Американски Држави остануваат најважниот партнер (на Индија) во светот, но Кина е наш најголем сосед. Мораме да живееме со тоа“.

Од братство до ривалство

Траекторијата на односите меѓу Индија и Кина се движеше од постколонијално братство до денешното стратешко ривалство. Индија беше една од првите земји што воспостави дипломатски односи со Народна Република Кина во 1950 година, деценија обележана со визија за азиска солидарност.

Но, тоа пријателство беше нарушено во кинеско-индиската војна од 1962 година, краток, но брутален конфликт што остави наследство од длабока недоверба и нерешен граничен спор.

Во децениите што следеа, лидерите презедоа чекори за градење економски врски, но смртоносните судири во долината Галван во 2020 година, во кои беа убиени најмалку 20 индиски и четворица кинески војници, насилно го нарушија тој баланс.

„Конфликтите од 2020 година не се нешто што Индија може едноставно да го остави зад себе“, рече Фарва Амер, директорка на иницијативите за Јужна Азија во Институтот за политика на Азиското општество. „Наместо тоа, целта е да се осигури дека ваквите епизоди нема да се повторат, а на тоа се темели обновата на односите - постигнување заедничко разбирање за стабилноста на границите.“

Постепената нормализација на односите дојде откако Моди и Си се сретнаа на маргините на самитот на БРИКС во Русија минатиот октомври. Двете страни се согласија да ги продолжат директните летови, Пекинг се согласи повторно да отвори две места за поклонение за Индијците, а двете земји повторно почнаа да издаваат туристички визи.

Балансирачки чин

Рекалибрирањето на односите на Индија со Кина е пример за нејзината политика на стратешка автономија, која ги става националните интереси пред строгата блоковска припадност. На самитот на ШОС, Моди ќе биде во друштво не само на кинескиот претседател Си, туку и на премиерот на традиционалниот непријател на Пакистан и традиционален партнер на Русија, чија продажба на нафта на Индија ги налути САД.

Овој ангажман со блокот доминиран од Кина е во остра спротивност со продлабочените врски на Индија со Четворката, безбедносна групација со САД, Јапонија и Австралија, која се смета за демократска противтежа на кинеското влијание.

Со оглед на тоа што нивниот граничен спор е во ќорсокак, Индија избира да ги изолира своите дипломатски и економски императиви од безбедносниот конфликт со Кина, верува Кевалрамани.

„Иако двете страни знаат дека постојат структурни предизвици и дека овој однос ќе остане тежок, двете страни разбираат дека влошувањето до степен до кој се случило не е во ничиј интерес“, рече тој.

Патот кон стабилност

Стратешката рекалибрација на Индија кон Кина се базира помалку на омекнување на нејзината безбедносна позиција, а повеќе на економска неопходност. Минатата година, Кина беше втор најголем трговски партнер на Индија, по САД, со билатерална трговија од 118 милијарди долари. Индија зависи од Кина не само за готови производи, туку и за суровини клучни за сопствената индустрија.

Сепак, оваа економска заплетканост постои во сенка на напната воена реалност. Сите разговори меѓу Моди и Си ќе бидат комплицирани од десетиците илјади војници што сè уште се распоредени на нивната спорна хималајска граница.

Како што забележува Танви Мадан, виш соработник во Институтот Брукингс, „не е јасно дали која било страна навистина ќе ѝ верува на другата“.

Главниот тест, рече таа, е дали реториката на двајцата лидери ќе се претвори во деескалација на терен, нешто што претходно не успеало. Иднината на односите меѓу Индија и Кина ќе биде дефинирана од нивната способност да го управуваат овој деликатен танц.

Иднината, рече Амер од „Азиско друштво“, ќе донесе „можеби постабилен однос, каде што конкуренцијата не е нужно завршена, туку конфликтот е контролиран“.

Фото: EPA/WILL OLIVER