Пензиите повеќе не се сигурни во Германија

Добивај вести на Viber

Во Германија, генерацијата бејби-бумери се пензионира. Сега, за секој пензионер работат само 1,8 вработени. На сите им е јасно дека ова не може да продолжи долго, но прашањето е каде да се најдат парите.

„Деца постојано се раѓаат.“ Оваа реченица наводно ја изговорил првиот германски канцелар Конрад Аденауер - татко на седум деца - кога во 1955 година се водела дискусија за тоа каков пензиски систем треба да има Германија.

На инсистирање на Аденауер, било одлучено да се спроведе „генерациски договор“. Ова значи дека работното население ги финансира пензионерите со придонеси од нивните плати, а кога ќе се пензионираат, генерацијата на нивните деца кои потоа ќе работат ќе ги финансира, пишува Дојче Веле (DW).

Системот можел да функционира само ако стапката на наталитет остане висока, а очекуваниот животен век низок.

Во 1955 година, секоја жена родила просечно 2,3 деца. Ако ги соберете раѓањата во тогашната Западна и Источна Германија, до крајот на 1960-тите, секоја година се раѓале над еден милион деца. Во 1964 година, имало дури 1,35 милиони.

Оваа генерација, која е наречена бејби-бумери од повторното обединување на Германија во 1990 година, била демографски врв.

Германија брзо старее

Но, на почетокот на 1970-тите, работите се промениле - ефикасните контрацептивни средства станале достапни за речиси сите. Во 1975 година, во обете Германии се родиле само околу 785.000 деца.

Оттогаш, бројот не се зголемил значително, а сега токму генерациите со највисоки стапки на наталитет се приближуваат кон пензионирање.

Федералниот завод за статистика пресметал дека до 2039 година, една третина од сите што моментално се вработени ќе се пензионираат. „Помладите возрасни групи нема да можат да ги заменат бејби-бумерите во однос на бројот“, се вели во соопштението на заводот.

Ова значи недостиг на работници, но тоа не е единствениот проблем. „На долг рок, ова го зголемува притисокот врз системите за социјално осигурување, бидејќи помалку придонесувачи и даночни обврзници мора да финансираат повеќе луѓе“, вели Стефан Кутс од Институтот за светска економија (IfW). „Ова ги интензивира конфликтите околу распределбата.“

Вработените и компаниите, кои заедно уплаќаат во пензиското осигурување, ќе мора да се справат со зголемувањето на придонесите. Ова, вели Кутс, ја прави Германија помалку привлечна за инвестиции и квалификувана работна сила. Постои закана од спирала - зголемување на придонесите и заминување на добро квалификувани работници, вели тој.

Не ги обвинувајте (постарите) гласачи

Ни требаат идеи за тоа како да го стабилизираме пензискиот систем. Генерацискиот договор воведен од Аденауер не функционира со години.

Во 1962 година, шест вработени финансирале еден пензионер. Во 2020 година, тоа биле 1,8 вработени - и продолжува да опаѓа. Пензиите сега се финансираат само од дарежливите буџетски субвенции на државата за пензискиот фонд. Сега тоа е околу сто милијарди евра годишно - тоа е веќе една од најголемите ставки во федералниот буџет.

Долго време има предупредувања за можен колапс на пензискиот систем. Но, политичарите малку направија.

Од една страна, затоа што властите не сакаат да ги навредат постарите гласачи. Од друга страна, во последните десет години има демографско закрепнување благодарение на имиграцијата во Германија.

Владата дури отиде дотаму што ја утврди стапката по која се одредуваат пензиите во однос на приходот - на околу 48 проценти, и сака да ја задржи оваа стапка до 2031 година.

Идејата за солидарен придонес за „бумерите“

Следната година, комисија ќе започне со изготвување предлози за фундаментална пензиска реформа. Во исто време, се бараат и краткорочни идеи.

Научниците од Германскиот институт за економски истражувања (DIW) предлагаат воведување на солидарен придонес за членовите на генерацијата бејби-бумери. Ова значи дека побогатите пензионери ќе мора да дадат дополнителен придонес.

Посебен данок од десет проценти на сите приходи во старост - и имот и пензии од доброволно пензиско осигурување - со износ ослободен од данок од околу 1.000 евра месечно би оптоварил околу една петтина од домаќинствата со највисоки пензии.

Не го префрлајте товарот на помладите

„Бејби-бумерите треба да застанат зад своите одлуки“, го објасни предлогот шефот на DIW, Марсел Фрачер, за „Зидојче цајтунг“. „Тие имаа малку деца, а работниот век едвај се зголеми во согласност со очекуваниот животен век. Затоа треба да обезбедат финансиска компензација.“

Дополнително, со зголемувањето на очекуваниот животен век, трошоците за здравствена заштита и нега исто така значително се зголемуваат. Овој товар не може да се префрли на помладите, смета Фрачер.

Овие идеи од DIW беа пречекани со многу критики. Политичарите од владејачката Христијанско-демократска унија генерално решително ги отфрлија предлозите.

Воведувањето придонес за солидарност за бејби-бумерите би создало неизвесност, критикуваше владината комесарка Гита Конеман (CDU). „Не можам преку ноќ да му кажам на некој што се пензионира, кој ги пресметал своите приходи: Ќе ви земам десет проценти од вас.“

Ања Пил, членка на одборот на Германската конфедерација на синдикати, критикува дека никому не му се потребни предлози што едноставно го прераспределуваат товарот на недостигот од пензии врз самите пензионери. „Понатаму, солидарниот придонес за пензии ги остава недопрени најголемите приходи во земјата: приходи од кирија и лизинг, корпоративни профити и камати“, вели Пил.

Пензискиот систем мора да се реформира

И покрај спротивставените мислења, постои широк консензус дека пензискиот систем мора да се реформира.

Особено затоа што сè повеќе пензионери не можат да живеат од своите пензии, бидејќи тие се базираат на износот на нивните плати. Секој што заработил малку во животот, исто така, добива ниска пензија.

Во Германија, вработените се должни да уплатат дел од својот приход во пензиски фонд. Стапката е 18,6 проценти и е поделена 50/50 помеѓу работодавачите и вработените.

Државните службеници, т.е. вработените во јавната служба, приватните лица и некои други професионални групи се ослободени од оваа обврска. Во Германија, само 79 проценти од сите вработени уплаќаат во пензиски фонд. По само пет години придонеси, тие добиваат право на пензија кога ќе ја достигнат старосната граница.

Во други земји, повеќе пари во системот

Дали Германија може да ги следи стапките на своите европски соседи? Во Австрија, постои единствен задолжителен систем за речиси сите вработени. Таму, 94 проценти плаќаат пензиски придонеси, кои изнесуваат 22 проценти од платите.

Од ова, работодавачите плаќаат 12 проценти, а вработените 10 проценти. Правото на пензија се стекнува по 15 години. Пензиите мора да бидат целосно оданочени.

Во Холандија, секој жител, во зависност од тоа колку долго живеел во земјата, има право на основна пензија. За да го сторат тоа, вработените мора да уплатат 17,9 проценти од својот приход во пензиско осигурување.

Дополнително, 90 проценти од вработените, заедно со нивните работодавачи, ја финансираат и таканаречената професионална пензија. Државата охрабрува дополнителни приватни пензиски заштеди, но тоа е доброволно.