Потезите на Грција за избегнување на капитална контрола завршуваат

Добивај вести на Viber

Само до пред неколку месеци веројатноста во Грција да биде наметната капитална контрола сеуште изгледаше далечна.

Парите на владата сепак завршуваат брзо, а загрижените штедачи ги повлекуваат депозитите од банките во земјата. Поради тоа се почесто се зборува за слични невообичаени мерки, а аналитичарите предупредуваат дека Атина наскоро може да биде принудена да ги примени, пишува „Financial Times“.

„Не делат уште четири до шест недели од можноста за наметнување на капитална контрола“, прогнозира Даниел Грос, директор на аналитичкиот Центар за истражување на европските политики во Брисел. „Секогаш има некое привремено решение кое може да се појави одеднаш, но сега се приближуваме навистина многу“.

Ако Грција не успее да и плати 1,5 милијарди евра на Меѓународниот монетарниот фонд до крајот на јуни, ситуацијата може да излезе од контрола. Така земјата може да биде принудена да го повтори искуството на Кипар и Аргентина, кои одлучија да интервенираат за да се запре бегството на депозити од банките и да избегне банкрот.

Наметнувањето на капитална контрола сепак тешко дека ќе е јасно и едноставно.

Слични мерки не се прифаќаат добро во Европската унија, чии договори го штитат слободното движење на капиталот, заедно со она на стоки, услуги и работа, како еден од четирите главни столба на заедницата.

Пријавата за слични мерки треба да дојде од грчката влада, а не од кредиторите на земјата, што би ја исправило Атина пред неодобрување на лутите граѓани. Од владата ќе зависи исто така дали ќе се воведат непопуларни мерки како ограничување на влечењето на готовина од граѓаните.

„Без помош на грчките власти ќе биде невозможно да се воведе контрола на капиталот“, вели Гунтрам Волф, кој раководи со аналитичка група „Bruegel“ во Брисел.

Од Малезија за време на Источна Азија кризата од 1998 година до Исланд по банкарскиот и колапс во земјата во 2008 година - има неколку примери во кои владите наметнаа ограничувања врз банкарските депозити, за да го совладаат истекот на капиталот.

„Главниот предизвик, е имено да се ограничи одливот на депозити, би изгледал доста сличен и во двата случаи“, смета Франсоа Кабау, економист во „Barclays“. „Затоа најверојатно ограничувањата во Грција би изгледале слични со оние во Кипар“.

Под притисок на европските партнери Никозија се согласи на основно реструктуирање на банкарскиот сектор и ги принуди големите вложувачи да ги прифатат акциите на банките во замена на дел од парите во готово - заем од 10 милијарди евра.

Мерките кои ги погодија сериозно обичните граѓани - со декрет на владата кипарските банки беа затворени за речиси две недели. Кога се отворија повторно беа наметнати строги ограничувања на внатрешните и надворешните плаќања, вклучувајќи лимит на влечењето на готовина во земјата од 300 евра на ден, 5 илјади евра лимит на плаќања со кредитни картички во странство и барањето за дозвола од централната банка за секој превод над 5 илјади евра.

Потоа сепак мерките се сметаат за одлука, благодарение на кое беше избегнат целосен колапс на кипарските банки и излез на земјата од еврозоната.

Претседателот на Еврогрупата Јерун Диселблум го потсети овој случај во март, истакнувајќи дека Кипар се покажал како „ако една држава има голем проблем, тоа не значи задолжително сценарио со излез од еврозоната“.

Не сите, меѓутоа, сметаат дека „кипарската одлука“ може да се примени со истиот резултат во Грција. За Кипар капиталот и контрола беше дел од поширок спасувачки пакет, договер со кредиторите. Грција се уште не е постигнато ваков договор.

Според некои економисти повеќе веродостојно споредба може да се направи со Аргентина во 2001 година.

Другата загриженост е за способноста на грчката влада правилно да се воведат и трагите на капиталот и контролата.

„За да работи на капитална контрола, мора да имате здрав систем за мониторинг и имплементација", вели Фридрих Мар Балдурсон, економист на Универзитетот во Рејкјавик во Исланд. "Ако има корпуција, системите едноставно не работат".

Дури и сето да помине успешно, нема гаранции дека капитална контрола може лесно да отпадне. Исланд ги претстави плановите за отстранување на ваквите мерки само овој месец - седум години по кризата.