СКРАТУВАЊЕТО НА РАБОТНАТА НЕДЕЛА Е НЕИЗБЕЖНО: Холанѓаните работат еден ден помалку, а заработуваат три пати повеќе

Добивај вести на Viber

Тие што работат многу во Европа се слабо платени! Ваквиот заклучок произлегува од неодамнешното објавување на статистиката на Еуростат за тоа колку просечно неделно работат жителите на Европската унија. Кога овие податоци ќе се споредат со оние за трошоците за работна сила во ЕУ, излегува дека побогатите жители на стариот континент работат помалку, а сиромашните повеќе.

Хрватска, како што се очекуваше, е во групата земји каде што жителите треба да работат подолго за да заработат помалку од оние што живеат во Западна Европа. На пример, жител на Холандија работи во просек 32,2 часа неделно. Значи, речиси еден ден помалку од она што се уште се смета за стандардно во Хрватска – осум часа, пет дена во неделата. Работодавачот за својата работа во просек ќе плаќа по 43,3 евра на час.

Работнички права и синдикат

Хрватите, пак, работат во просек по 38,1 часа неделно, а работодавците им плаќаат 14,4 евра на час. Речиси сите жители на Западна Европа ќе заработуваат подобро од нас, за помалку неделни часови - Германци, Данци, Ирци, Французи, Белгијци... На почетокот звучи како големата разлика во работното време и платите мора да биде поврзана со продуктивноста. Но, професионалците и експертите на пазарот на труд објаснуваат дека зад пониските плати и повеќе работа стојат неколку фактори.

Звонимир Галиќ, професор на Катедрата за работна психологија на Филозофскиот факултет во Загреб, вели дека Хрватите работат повеќе од просекот на ЕУ, кој е 36,1 час, поради три причини. Тоа се ниски плати, пониско ниво на работнички права и ригиден пазар на труд.

„Во земјите каде што луѓето се помалку платени, работат прекувремено, односно повеќе, за малку да си ги покачат мизерните плати. Друг фактор произлегува од силата на синдикатите и колективното договарање, што е цивилизациски стандард и според него сме на пониско ниво на развој. Познато е дека местото со најмал број работни часови, а тоа е Холандија, има најдобар баланс помеѓу работата и животот. Познато е и дека таму синдикатите се силни, па силни се и работничките права“, објаснува Галиќ. Последниот, но многу важен фактор е крутиот пазар на труд.

Ниско учество

„Ако ги споредиме Хрватска и Холандија, ќе видиме дека Хрватска има една од најниските стапки на учество на пазарот на трудот – 65,6 отсто. Во Холандија тој процент се искачува на 82,6 отсто. Оваа разлика произлегува токму од ригидниот пазар на труд. Кај нас, на пример, речиси целосно се игнорираат нестандардните облици на работа, како што се половина работно време или една третина работа. Во Холандија, пак, е сосема поинаку. Таму многу повеќе луѓе работат во нестандардни облици на работа бидејќи поради одредена животна ситуација тоа повеќе им одговара“, истакнува Галиќ.

Ален Мрвац од порталот МојПосао наведува и неколку фактори за феноменот на ниски плати со подолго работно време. Но, таа е прва што ја издвојува ниската продуктивност. „Продуктивноста во помалку развиените земји е често помала поради помалку развиената технологија, послабата инфраструктура и помалку ефикасните работни процеси. Тоа значи дека работниците треба да работат подолго време за да произведат иста количина на производи или услуги како работниците во поразвиените земји“, вели Мрвац.

Дополнително, додава тој, стоки и услуги со помала додадена вредност често се произведуваат во помалку развиените земји, што резултира со пониски приходи и следствено помали плати. Мрвац продолжува, високата невработеност и недостигот на работни места, како и законската и регулаторната рамка, може да влијаат и на пониските плати, освен на подолгото работно време.

„Законската рамка во помалку развиените земји може да биде помалку развиена или помалку строго имплементирана, што им овозможува на работодавачите да наметнат подолго работно време без соодветен надомест“, посочува Мрвац.

Повисоките плати не се решение

Што се однесува до продуктивноста, за која сме меѓу најлошите земји-членки на ЕУ, а која во голема мера зависи од технолошкиот развој, професорот Галиќ предупредува дека во голема мера зависи и од друг, недоволно застапен сегмент во Хрватска - оној на управувањето со човечки ресурси. „Ние сме во особено лоша позиција во оваа област, особено во секторот“, вели Галиќ.

Тој наведува дека приватниот сектор сфатил дека мора подобро да управува со човечките ресурси, но не и со јавниот сектор. Тоа, пак, може да биде дополнителна тежина на продуктивноста и перформансите на државата. „На приватниот сектор во секоја силна економија му треба ефикасен јавен сектор, но нашиот јавен сектор сè уште не го сфатил тоа“, предупредува Галиќ. Страда од голема тромост, но и непривлечност.

Зголемувањето на платата, според експерт по работна психологија, тоа нема да го промени. „Привлекувањето и задржувањето на вработените зависи пред се од мотивацијата да дојдат на работа во одредена компанија или во јавниот сектор. Мора да има мотивација која ќе ја поттикне ефикасноста, а потоа и јасна политика како да се задржат луѓето. Со зголемувањето на платата во јавниот сектор се реши само дел од проблемот, бидејќи платата на државниот службеник се уште не зависи од трудот и ефикасноста, туку само од коефициентот“, посочува Галиќ.

Додека добар дел од домашната економија смислува како да ги мотивира работниците да бидат попродуктивни, Западот знае дека одговорот лежи во задоволниот работник. За таков работник исклучително важен е балансот помеѓу приватниот и деловниот живот, а најефективно се воспоставува со пократка работна недела. Долгорочната европска статистика покажува дека тоа е неизбежен тренд, бидејќи бројот на просечни неделни работни часови континуирано опаѓа во последните 10 години – од 37 на 36,1 часа.

ВИ дополнително ќе забрза сè

Мрвац и Галиќ затоа се убедени дека скратувањето на работната недела е неминовно. „Ние повеќе не „живееме за да работиме“, туку работиме за да можеме да си го дозволиме животот што сакаме да го живееме. Ова вклучува флексибилност во работата, вистинска рамнотежа помеѓу работата и животот и што е можно повеќе слободно време. Понатаму, пократката работна недела може да ја зголеми продуктивноста бидејќи поодморените работници можат да работат поефикасно и покреативно. Дополнително, помалиот број на работни часови може да го намали стресот и да го подобри менталното здравје на работниците, што пак позитивно се одразува на продуктивноста, прометот и отсуството од работа во компаниите“, посочува Мрвац.

Професорот Галиќ додава дека процесот на скратување на работната недела веројатно ќе се забрза, особено под влијание на технологијата за вештачка интелигенција. „Податоците од Светскиот монетарен фонд велат дека за релативно краток временски период 30 до 70 отсто од работните задачи ќе исчезнат или значително ќе се променат, што секако ќе ја зголеми продуктивноста“, вели Галиќ. Неговото зголемување, пак, сигурно ќе влијае на должината на работната недела, бидејќи падот на работното време се оправдува токму во продуктивноста, објаснува Галиќ.

Затоа, очекуваме големи промени на пазарот на трудот, кои овојпат ќе бидат многу побрзи отколку во претходните индустриски револуции. Ако сакаме да ги задржиме малкуте луѓе што останаа во Хрватска, треба да почнеме да се прилагодуваме на овие промени. Наскоро, всушност, речиси никој нема да сака да работи долги часови, особено не за ниска плата.