Тешко прашање: Кој пат ќе го избере Грција?

Добивај вести на Viber

Овие денови се решава иднината на грчката економија и на целата еврозона. За 5 јули е определен датумот за референдум, на кој Грците ќе одлучат дали вреди да бидат прифатени условите поставени на Грција од меѓународните кредитори како услов за обезбедување и понатаму на заеми.

Самиот премиер Алексис Ципрас ги повикува граѓаните кон тоа да се откажат од условите, кои значат натамошно затегнување на ремените, а европските лидери посочуваат дека во суштина на Грците им е предложено да изберат дали да останат во еврозоната или да излезат од неа. До среда 1.00 часот сепак Грција не успеа да изврши плаќање на својот долг кон ММФ.

Со непреведувањето на 1,5 милијарди евра, Грција стана првата развиена земја, која ја акумулира задоцнета обврска кон ММФ и веќе нема пристап до финансиските ресурси на институцијата, која од своја страна би се борела со најголем банкрот во историјата. Што може да биде понатамошниот развој на настаните?

Гласање "за"

При гласањето "за" во неделата за склучување на договор ќе треба да се надминат сите тешкотии, а за партијата СИРИЗА, која предлага да се гласа "против", тоа би значело дополнителни политички проблеми. Оваа левичарска партија ја ужива поддршката на коалиционен партнер - националистичката партија "Независни Грци", како и на екстремно десничарската "Златна зора". Патем главните опозициски партии како десничарската "Нова демократија" нудат да се гласа "за".

Како што покажаа две неодамнешни анкети на јавното мислење, Грците повеќе сакаат договор отколку излегување од еврозоната, само овие анкети се одржаа пред објавувањето на референдумот.

Проблем е тоа што дури и ако доминира СИРИЗА и владата прифати економската програма, прифатливо за еврозоната, ќе поверуваат ли останатите земји дека Грција всушност ќе започне да ја остварува оваа програма? Ако Ципрас, кој се залага на гласањето "против" го загуби референдумот, неговата репутација ќе биде сериозно навредлива и тој може да поднесе оставка.

Гласање "против" и хаотично напуштање на Еврозоната

Ова сценарио ќе се карактеризира со подолг период на неизвесност и криза, чие финале ќе биде заминувањето на еврозоната од Грција и ставање во употреба на националната валута - драхмата веројатно. Процесот ќе биде сосема хаотичен. Пред сè ЕЦБ ќе забрани кредитирање на сите или речиси сите грчки банки поради нивната неликвидност. Ова ќе биде проследено од период на ограничено користење на банкарски сметки и пристап до средства, што делумно веќе постои. За грчката економија, која и без тоа доживува криза, тоа ќе биде многу болен удар.

Претстои Владата да донесе одлука за издавање на националната валута, било во електронска форма, било во кеш, што ќе го рестартира банкарскиот систем. Но што ќе се случи со оживување на драхмата? Според општото мислење таа брзо ќе почне да ја губи вредноста. Ова ќе доведе до опасност од инфлација, бидејќи цените на увозот ќе почнат да растат.

Се јавува и комплексноста од финансиската страна на договорите: во што ќе се прават пресметките, во драхми или евра? Можно е на Владата да и се наметне итно да го менува законодавството за да се задржи контролата над ситуацијата.

Гласање "против" и излез од еврозоната при договорени услови

Уште една опција се јавува при излегувањето на Грција од еврозоната при договорени услови. Таа можеби ќе биде помалку хаотична. Но за клиентите на банките сеедно тоа ќе значи конвертирање на нивните заштеди во драхми. И двете сценарија при гласање "против" остануваат без одговор на прашањето за членството на Грција во ЕУ. Како што напиша уште во 2009 година, еден од адвокатите на ЕЦБ "излез на земја членка од економската монетарна унија без истовремен излез од ЕУ не е можно од гледна точка на законодавството". Но што ќе се случи ако Грција не сака да ја напушти Унијата? Не е предвидена постапка за исклучување од страна од ЕУ, а и нема ли да побараат и други земји таа да остане во составот на ЕУ, ако веќе подигнале раце од нејзиниот статус како членка на еврозоната?

Секако, може да се промени договорот за членство во ЕУ, но тоа е доста сложен процес со бројни стапици, вклучувајќи ја и потребата од спроведување на референдуми во голем дел од земјите членки. Со други зборови можно е животот да продолжи како досега, без размислување за сомнителната правна основа.

Накратко, ова е листата на најдобрите можни сценарија, иако веројатно се можни и други варијанти. Но каков и да би избрала Грција, тоа не ветува брз излез од сегашната криза.

Пишува: Ендрју Вокер, Би-Би-Си

Обработка: И.Р.