КАКО ВУЧИЌ ЈА ПРЕТВОРИ СРБИЈА ВО АВТОКРАТИЈА: Анализа на Гардијан

Добивај вести на Viber

На гостинската трибина на стадионот Цика Дача во Крагуевац, фудбалски навивач со качулка и маска ги повика присутните да станат и да кренат раце. „Три, два, еден...“ одбројувал човекот преку својот мегафон, пишува Гардијан, пренесува Данас.

„Косово е Србија“, извикуваа едногласно неколку стотици навивачи, неколку моменти пред почетокот на натпреварот, пишува Гардијан, а пренесува Данас.

Навивачите на гости беа членови на Делиите, познатите ултраши на Црвена звезда од Белград, кои долго време имаат лоша репутација за екстремно насилство и се познати по своите тврдокорни националистички ставови.

За да ја гледаат играта на нивниот тим, навивачите минатата сабота отпатуваа во индустрискиот град Крагуевац, 90 минути возење јужно од Белград.

Нивното просрпско скандирање беше аплаудирано и повторено од навивачите на домот Раднички 1923, седнати на тулините седишта од другата страна на стадионот.

Пред полувремето, еден Делија одвитка транспарент на кој пишуваше: „Кога војската ќе се врати во Косово“.

Малку места на Балканот ја откриваат нестабилната етничка политика во регионот колку фудбалските стадиони, каде навивачите редовно извикуваат вулгарности кои потсетуваат на оние што се слушаа за време на периодот на етничкото чистење во 1990-тите.

„Мораме да ги довршиме, да престанеме да се влечеме“, рече зборлест и слаб навивач на Црвена звезда на полувремето, одбивајќи да го каже своето име.

Тој не мислеше на противникот на неговиот тим, туку на етничкото албанско население кое прогласи независност од Србија пред 15 години.

Навивачите на Црвена звезда носеа маици со ликот на Стефан Недељковиќ, еден од тројцата етнички Срби убиени за време на минатомесечната заседа на српските паравоени формации врз косовската полиција, што предизвика една од најсериозните регионални кризи меѓу Белград и Косово во минатото, пишува Гардијан.

Тепачката меѓу косовската полиција и 30 вооружени Срби кои се кријат во манастир, мирното село на северот на Косово привремено го претвори во воена зона.

Околу 50.000 Срби кои живеат на северот на Косово не ги признаваат институциите во Приштина и го гледаат Белград како главен град.

Тие често се судираа со косовската полиција и меѓународните мировници, но минатомесечното насилство беше најлошо досега во последните години.

Стефан е херој и неговата смрт треба да се одмазди“, изјави навивач на Црвена звезда покажувајќи кон дресот.

Ултранационализмот е познат терен за навивачите на Црвена звезда. Основачот на тимот еднаш го опиша тимот како чувари на српскиот идентитет и православната вера.

Но, критичарите на српскиот лидер Александар Вучиќ велат дека моќната мешавина на етнички шовинизам и демагогија на претседателот, која потсетува на Владимир Путин, дозволила ултранационалистичкото чувство да расте надвор од српските фудбалски стадиони.

„Дел од омразата што ја промовираат хулиганите е целосно нормализирана во општеството. Тие не ги претставуваат само маргините, нивните антизападни пораки одекнуваат низ целата земја“, рече Владимир Арсенијевиќ, истакнат српски писател кој ја предводи невладината организација „Крокодил“, група која промовира дијалог и помирување на Западен Балкан.

Минатогодишното истражување покажа дека за прв пат по две децении бројот на Срби кои се против влез во ЕУ е поголем од оние кои сакаат да станат членки, што сведочи за авторитарната и антизападна реторика на власта во внатрешната политика.

Теоретски, како кандидат за членство во ЕУ, земјата се чини дека е растргната меѓу Западот и Русија, традиционален словенски и православен христијански сојузник.

Како што ја консолидираше власта, Вучиќ, и самиот самопрогласен поранешен навивач на Звезда, постепено ја претвори Србија во автократија.

Противниците на Вучиќ, како Арсенијевиќ, го обвинуваат дека ја презел контролата врз медиумите преку државната телекомуникациска компанија која купила локални ТВ станици, за кои Арсенијевиќ вели дека се од витално значење за промовирање на културата на насилство.

„Српскиот лидер, исто така, се обиде да им се додворува и да ги кооптира фудбалските хулигани“, вели Џејмс Монтагу, истражувач кој опширно го проучувал насилниот, сложен свет на ултрасите во Србија.

„Вучиќ разбра дека ова е моќна и опасна изборна единица која може да го направи или скрши претседателот“, рече Монтег.

„Ултрашите можат брзо да се мобилизираат за политички цели доколку е потребно. Во исто време, надлежните внимателно слушаат што се вика на трибините“.

Иако ултрашите на Црвена звезда повеќе не се впуштаат во директно меѓуетничко насилство, како што беше случајот во 1990-тите кога воениот лидер Жељко Ражњатовиќ Аркан командуваше со група хулигани, тие сè уште се појавуваат во сцени кои вклучуваат тепање жени и попречување на маршевите на ЛГБТК+ во Белград.

Вучиќ, чии политички корени се во екстремно десничарскиот национализам, дал интервјуа за тоа како бил на трибините на легендарниот фудбалски натпревар меѓу Црвена Звезда и Динамо Загреб во 1990 година, кој се сметаше за вистински почеток на балканските војни.

Шетајќи низ Белград, тешко е да се игнорира друг, повидлив отпечаток на српскиот национализам.

Меѓу луксузните бутици и хипстерските кафулиња во градот, лесно се забележуваат проруски и ултранационалистички мурали, често помешани со лицата на фудбалските навивачи убиени во тепачки и озлогласените воени злосторници, вклучувајќи го и затворениот поранешен командант на босанските Срби, Ратко Младиќ.

Животот меѓу овие мурали го загадува умот“, вели Арсенијевиќ.

„Со постојано гледање на муралот, луѓето кои инаку би биле пристојни луѓе, малку по малку ги прифаќаат сите тие пораки на омраза“, вели Арсенијевиќ, споредувајќи го тој процес со хипотетичкиот феномен на варената жаба.

„На крајот, ова има директно влијание врз политичката ситуација со Косово“, рече тој.

На теренот на северот на Косово, Јована Радосављевиќ изјави дека почувствувала влошување на меѓуетничките односи меѓу Албанците и Србите, по последните борби.

„Можете да видите промена во однесувањето на луѓето. Ова е нешто што ме загрижува“, рече Радосављевиќ, која ја предводи Новата социјална иницијатива, невладина организација која работи на помирување меѓу етничките заедници.

Но, и покрај зголемените тензии, аналитичарите велат дека е малку веројатно Вучиќ, наведувајќи ја заканата за српското малцинство во северно Косово, да испрати војници преку границата и да го анектира регионот, сценарио кое ги држи креаторите на западната политика ноќе.

„Не се приближуваме до нова ескалација; нема да има војна како што видовме во 1999-тите“, рече Иван Вејвода, виш соработник на Институтот за хуманистички науки во Виена.

„Српските политичари многу добро разбираат дека допирањето на НАТО не е паметно“, рече Вејвода, мислејќи на околу 4.000 војници на НАТО во моментов во Косово.

Откако ги предупреди САД дека може да се соочат со казнени мерки за, како што го нарече Белата куќа „невиденото“ трупање српски војници и оклопи, Вучиќ објави дека повлекол дел од нивните војници од Косово.

Но, и покрај знаците дека непосредната криза за Косово стивна, Арсенијевиќ останува мрачен за блиската иднина на Србија. „Нашето општество е во надолна спирала“, рече тој.

Додека Арсенијевиќ ги поздрави неодамнешните протести против насилството каде што десетици илјади луѓе се собраа во Белград по двете последователни престрелки во кои загинаа 18 лица, тој стравува дека општеството ќе продолжи да живее во состојба на „постојана тензија“.

„Властите одржуваат клима на насилство“, рече тој.

Н1инфо.рс