АКО ТРАМП ПОБЕДИ, НАТО Е ГОТОВ: Многу европски земји би се доближиле до Русија

Добивај вести на Viber

„Ме боли к.... за НАТО“. Вака екс американскиот претседател Доналд Трамп ги изрази своите чувства за најстарата и најсилна американска воена алијанса. Не е дека оваа изјава, дадена во присуство на Џон Болтон, тогашниот советник за национална безбедност на претседателот, е изненадување за никого, пишува историчарката и авторка на неколку книги за Русија и Источна Европа, Ана Еплбаум за Атлантик.

Долго пред да стане политички кандидат, Трамп ја доведе во прашање вредноста на американскиот сојуз. Тој еднаш напиша за Европејците дека „нивните конфликти не вредат американски животи и дека повлекувањето од Европа ќе заштеди на неговата земја милиони долари годишно“.

Трамп неодамна изјави и дека ќе ја „охрабри“ Русија да ја нападне секоја членка на НАТО што не ги плаќа своите обврски како дел од западната воена алијанса. Поранешниот американски претседател призна дека еднаш му рекол на шефот на НАТО дека нема да ја заштити нацијата која неисполнува обврски доколку биде нападната од Русија.

Тој тврди дека на лидерот на НАТО му најавил дека во тој случај ќе ги „охрабри“ агресорите „да прават што сакаат“. Членките на НАТО се обврзуваат да ја бранат секоја нација во блокот што е нападната. Белата куќа ги нарече коментарите на Трамп „ужасни и непромислени“, пишува Би-Би-Си.

Одбранбениот сојуз на НАТО, основан во 1949 година и поддржан од демократите, републиканците и независните три четвртини век, долго време беше цел на гневот на Трамп. Како претседател, Трамп многупати се закануваше дека ќе се повлече од НАТО, вклучително и на самитот на НАТО во 2018 година.

Но, за време на мандатот на Трамп, повлекувањето од НАТО не се случи. Тоа беше затоа што некој секогаш беше тука за да го одврати од тоа. Болтон вели дека тоа бил тој. Се верува дека се вмешани генералот Џим Матис, шефот на кабинетот на претседателот Џон Кели, шефовите на дипломатијата Рекс Тилерсон и Мајк Помпео, па дури и потпретседателот Мајк Пенс.

Но, Трамп не се предомислил и доколку биде реизбран оваа година, никој од овие луѓе нема да биде во Белата куќа. Сите тие„ раскинаа“ со поранешниот претседател, во некои случаи и драматично, а веќе нема републикански аналитичари кои ги разбираат Русија и Европа, бидејќи повеќето од нив или потпишаа изјави против него во 2016 година или го критикуваа по 2020 година.

„Штетата во првиот мандат би можела да се санира, во вториот мандат би била ненадоместлива“

Во вториот мандат, Трамп би бил опкружен со луѓе кои или го делат неговото негодување за американските безбедносни сојузи или не знаат ништо за нив и не им е грижа. Овој пат, лошата волја што Трамп отсекогаш ја чувствувал кон американските сојузници веројатно ќе се манифестира во јасна промена на политиката. „Штетата што ја направи во неговиот прв мандат беше поправлива. Штетата во вториот мандат би била непоправлива“, изјави Болтон за Атлантик. Институционално, а можеби дури и политички, напуштањето на НАТО може да биде тешко за Трамп да се повлече. Веднаш штом ќе ги објави своите намери, ќе дојде до уставна криза. Меѓународните договори во Америка бараат одобрување од Сенатот, но Уставот не кажува ништо за одобрување на Конгресот за повлекување од таквите договори. Токму поради оваа дупка, демократскиот сенатор Тим Кејн и републиканскиот сенатор Марко Рубио воведоа закон, кој веќе го усвои Сенатот, дизајниран да спречи кој било американски претседател да се повлече од НАТО без две третини одобрување од Сенатот или одлука на Конгресот. Кејн изјави за Атлантик дека е „уверен дека судовите ќе ги поддржат во тоа и нема да дозволат претседателот еднострано да се повлече“, но секако ќе има борба.

Без НАТО и без американска посветеност на европската безбедност, резервите за Украина исто така би пресушиле. Можноста Америка да го напушти НАТО ќе принуди многу европски земји да ги задржат своите воени ресурси дома. На крајот на краиштата, тие наскоро би можеле самите да се соочат со инвазија. Украинците многу брзо би останале без муниција.

Ништо не би го спречило Путин да ја освои Украина до крај

Руското освојување на цела Украина - сè уште цел на претседателот Владимир Путин - повторно би станало замисливо. Украинската воена логистика би станала неодржлива, бидејќи Русите би можеле да бомбардираат аеродроми и други центри за снабдување во Полска и Романија.

Тие веќе се доближија многу до тоа. Најмалку една руска ракета случајно ја погоди Полска, а руски проектили паднаа и на романско-украинската граница. На почетокот на војната, Русите намерно нападнаа база во западна Украина, многу блиску до границата со Полска, каде што се обучуваа странски доброволци. Ако Русите почнат да гаѓаат бази внатре во самата Полска, логистиката за вооружување на Украина станува невозможна.

Што би се случило надвор од Европа?

Оваа промена веднаш ќе одекне надвор од Европа. Штом Трамп јасно стави до знаење дека повеќе не го поддржува НАТО, сите други американски безбедносни сојузи исто така ќе бидат изложени на ризик. Тајван, Јужна Кореја, Јапонија, па дури и Израел би сфатиле дека повеќе не можат да сметаат на автоматска американска поддршка.

Крајот на НАТО можеби нема директно да влијае на нив, но неговиот колапс ќе сигнализира дека сите ширум светот мора да претпостават дека Соединетите држави повеќе не се доверлив сојузник. Со текот на времето, сите сојузници на Америка ќе почнат да гледаат на кого да се потпрат.

Многу европски земји би се доближиле до Русија. Многу азиски земји би пресметале, како што вели Кејн, „да се приближат до Кина, чисто заради самоодржување“. За да се избегне инвазија, прагматичните лидери во близина на Кина или Русија би можеле да почнат посериозно да ги сфаќаат комерцијалните и политичките барања на втората и третата по големина воена сила во светот.

Ако Трамп биде избран, многу Американци нема ни да забележат што се случува во светот

Во исто време, многу политички партии и шефови на држави.... (и во и надвор од власта) со поддршка на Русија и Кина - или Иран, Венецуела, Куба - би имала убедлив нов аргумент во корист на автократските методи и тактики. Се чини дека Америка, земја чиј имиџ веќе е сериозно оштетен од Трамп и трампизмот, се повлекува. Со текот на времето, ќе се намали и американското економско влијание. Трговските договори и финансиските аранжмани би се промениле, што ќе влијае на американските компании и на крајот на американската економија.

Доколку Трамп биде реизбран, Американците ќе бидат толку занесени во драмата на колапсот на домашните институции што повеќето долго време нема да ги забележат проблемите предизвикани од промените во меѓународниот поредок. Проблемите на Литванија и Јужна Кореја би изгледале далечни, ирелевантни. Крајот на американското влијание веројатно би се случил речиси незабележливо. Додека Американците да сфатат колку многу се промени, ќе биде предоцна, заклучува Ен Аплбаум за Атлантик.