БЕЗ ТУРИЗМОТ ОВАА ЗЕМЈА БИ БИЛА КАКО СРБИЈА: Парите од туристите менуваат се

Добивај вести на Viber

Пристигнувањето на новата туристичка сезона носи и сезонски теми во медиумите, државните институции и неформални разговори меѓу хрватските жители. Тешко е да се најде некој во земјата кој не е свесен за важноста на туризмот за состојбата на економијата, од државните приходи до невработеноста и платите.

Пребројувањето на влезот на автомобили на границите, сообраќајот на аеродромите, цените во угостителските објекти, зафатеноста на хотелско и апартманско сместување се стандардни микротеми кои траат од средината на април до првите денови на есенските месеци. Овие теми се од егзистенцијално значење за цела Хрватска, од нив зависат не само граѓаните кои се директно поврзани со туризмот, туку и оние кои немаат директен контакт со него.

Има многу показатели за важноста на овој сектор за Хрватска и сите ја имаат истата порака. Хрватска е исклучително зависна од туризмот, најмногу во цела Европа и пошироко. Анализата на оваа зависност е неопходна за да се усвојат правилни економски политики, да се намалат заканите и да се искористат можностите.

Зависноста на хрватската економија од туризмот е огромна

Еден од показателите што ја отсликува зависноста на Хрватска од туризмот е бруто додадената вредност, мерка за економската продуктивност која го проценува придонесот на индустријата за одреден регион или земја.

Принципот е во основа едноставен, тој се пресметува така што сите вложени фактори (инпут) за постигнување на одредени економски резултати на ниво на целата земја се одземаат од вкупните економски резултати (анг. аутпут). Ова ја дава бруто додадената вредност остварена во една земја, која може да се расчленува по индустрија.

Учеството на туризмот во вкупната додадена вредност на хрватската економија е 11,3 отсто, што е многу повеќе од просекот на ЕУ, кој изнесува 4,5 отсто. Тоа значи дека кога се што е искористено за нивно производство ќе се одземе од вкупната вредност на производите и услугите произведени во Хрватска во текот на годината, 11,3 отсто од разликата е остварена во туризмот.

По Хрватска следат Португалија (8,1 отсто), Шпанија (6,9 отсто) и Италија (6,2 отсто). Податоците за Грција не се достапни, но со оглед на другите показатели во однос на туризмот, веројатно е меѓу Хрватска и Португалија.

Иако туризмот и значи најмногу на Хрватска во ЕУ, тој и во него не е многу ефикасен

Во апсолутна сума, во Хрватска се остварени 5,2 милијарди евра бруто додадена вредност (податоци за 2019 година), еден процент од вкупно 527 милијарди евра, кои се остварени на ниво на цела ЕУ. Ова е споредливо со Чешка, за која туризмот значи многу помалку отколку за Хрватска (2,8 отсто од вкупната бруто додадена вредност) и постигнува апсолутно поголема бруто додадена вредност во туризмот, 5,6 милијарди евра.

Втората земја од ЕУ која генерира најголем удел во вкупниот ДДВ (бруто додадена вредност) во туризмот е Португалија (освен Грција за која нема податоци), но во исто време генерира многу повисок апсолутен ДДВ од 15,1 милијарди долари.

Ова е и покрај фактот што според податоците на Евростат (податоците на ГО донекаде се разликуваат), Хрватска во 2019 година имала 91,2 милиони ноќевања, а Португалија 77,6 милиони. Така таа земја остварува речиси три пати поголема бруто додадена вредност со 13,6 милиони ноќевања помалку од Хрватска.

Чешка, која постигна повисока БДВ од Хрватска во 2019 година, иако туризмот и значи многу помалку во вкупната национална економија (удел во вкупната БДВ 2,8 отсто, Хрватска 11,3 отсто), имаше многу помалку ноќевања од Хрватска, само 57 милиони .

Многу голем број работници во Хрватска зависат од туризмот

Сепак, Хрватска не е рекордер по учество на туристички работници во вкупниот број на вработени. Таа „чест“ и припаѓа на Грција, каде во туристичкиот сектор работат огромни 27,8 отсто од вработените. Следат Кипар и Малта, островските држави на Медитеранот.

Со учество на туристички работници во вкупните вработени надвор од финансискиот сектор од 13,3 отсто, Хрватска е една од најзависните земји од туризмот во ЕУ. Ова може да им се прости на Кипар и Малта бидејќи се мали островски држави, но во Хрватска и Грција тоа е показател за економска слабост.

Интересно е повторно да се стави Хрватска во однос на Чешка. Во 2019 година само 5,6 отсто од вработените во нефинансискиот сектор со 57 милиони ноќевања оствариле 5,6 милијарди евра бруто додадена вредност, а во Хрватска 13,3 отсто од вкупните вработени со 91,2 милиони ноќевања оствариле 5,2 милијарди евра бруто додадена вредност. вредност.

Една од причините за големиот удел на туризмот во хрватската економија е тоа што другите сектори се толку мали, слаби и неразвиени што релативно успешниот туризам изгледа многу голем. Но, споредбите на апсолутни бројки со други земји сугерираат дека туризмот во Хрватска е далеку од тоа да биде многу продуктивен.

Сезоната на туризмот - „сонце и море“ - е голема пречка за остатокот од економијата на Хрватска да има корист од тоа

Работите кои го карактеризираат туризмот на Хрватска се причина за неговата релативно ниска продуктивност и додадена вредност, имено високата сезонска сезона, мал број хотели и помал приход од просечен по гостин. Туристичкиот сектор со години е свесен за овие слабости и се обидува да ги реши. Ситуацијата се подобрува, но не доволно брзо.

Според податоците на Светската туристичка организација, Хрватска заработува 1.011 долари по пристигнување турист. Европскиот просек е 1391 долар. Иако традиционално мнозинството туристи доаѓаат во Хрватска од богатите земји како Германија и Австрија, очигледно е дека Хрватска не е опција за голема потрошувачка за повеќето.

Сезонството, тоа што најмногу туристи доаѓаат за два месеци во годината, ја попречува можноста туризмот позитивно да се одрази и на другите сектори во економијата. За разлика од туризмот, земјоделството и преработувачката индустрија треба да „живеат“ цела година и да имаат многу помал бенефит од туристите доколку нивните пристигнувања се групираат за само два месеци.

Јадранска Хрватска е втор регион во ЕУ по процентот на туристи кои доаѓаат за само два месеци. Во овој поглед, Гора е само Југоисточен регион во Бугарија. Дури 69 отсто од пристигнувањето на туристите се случуваат во само два летни месеци, покажуваат податоците на Евростат. За споредба, регионите во Шпанија имаат 30 до 45 отсто од пристигнувања во двата најчести месеци, а оние во Грција 35 до 55 отсто.

Ваквиот туризам не само што нема доволно силно влијание за да го поддржи развојот на другите сектори во економијата (ефект на „прелевање“), туку врши и огромен притисок врз патната и комуналната инфраструктура. Ова ги зголемува негативните екстерналии на туризмот, односно она што може да се опише како „трошок“ на туризмот, што само по себе го намалува нето профитот на националната економија.

Сезоноста на Хрватска е намалена во последните неколку години, но сепак е многу повисока отколку во конкурентските земји (Грција, Шпанија, Италија, Португалија) и далеку повисока отколку во другите земји на ЕУ (Полска, Австрија, Швајцарија, Чешка, итн.) .

Туризмот изгледа силно затоа што се друго е толку слабо

Објективно треба да се признае дека туризмот во Хрватска се менува на подобро, но сепак е далеку од целта. Во сегашната форма, тој најмалку придонесува за развојот на другите сектори на економијата на сите земји на ЕУ.

Може да се каже дека неговата функција на макроекономски план е исклучиво трансфер на пари на поголема лична потрошувачка и државни приходи од данок на потрошувачка, а само минимално тоа е трансфер кон земјоделството и преработувачката индустрија. Барем во споредба со другите земји.

Туризмот во Хрватска не е толку развиен како што се мисли дека е, но така изгледа во споредба со другите делови од економијата. Кога сè е слабо, тогаш она што е релативно стабилно изгледа како нешто многу силно. А туризмот е единствениот дел од економијата во кој Хрватска може да се натпреварува со другите земји од ЕУ, поради изразените компаративни предности (сонце и море).

Без туризмот, Хрватска би била поблиску до стандардот на Србија отколку Чешка

Не треба да бидете наивни и да мислите дека остатокот од индустријата во Хрватска е недоволно развиен поради туризмот, бидејќи тоа едноставно не е точно. Без туризмот, Хрватска би била многу поблиску до нивото на стандардите на Србија од оние на Чешка, а тоа е реалност што треба да се прифати.

Економијата не е игра со нулта сума и успехот на еден дел од економијата не го ограничува успехот на другите (исклучок се земјите кои силно зависат од извозот на природни суровини, како што е нафтата).

Хрватска извезува многу малку, покриеноста на увозот со извоз е само 55 отсто, а туристичките земји како Шпанија, Италија и Португалија имаат многу подобар сооднос меѓу увозот и извозот. Хрватска може да ја зајакне својата индустрија, да го подобри надворешно-трговскиот биланс и во исто време да има силен туризам.